İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON

Atalet; durağanlık, tembel­lik, miskinlik, üzerine ölü toprağı serilmiş gibi hareket etmek, hareketsizlik gibi anlamlara gelir. Atalet halinde olmanın tersi, hareket halinde olmaktır. Ataletin panzehiri nedir? Çok basit: Motivasyondur.

Personelin çalışma ve yararlı olma is­teğinin oluşmasında ise hem personelin sahip olduğu iş disiplininin hem de o işletmedeki motivasyon amaçlı yönetici yaklaşımlarının etkisi ve katkısı çok büyüktür.

Maslow’a göre ihtiyaçlar önem derecesine göre şöyle sıralanırlar:

Güdü kavramı ilk olarak Woodworth (1918) tarafından , “bir organizmayı çeşitli şe­killerde harekete geçiren enerji birikimi” olarak tanımlanmıştır.

Motivasyon, bir hareketin yönü, şiddeti ve devamlılığı üzerine çabuk ve derhal ya­pılan etkidir.

Motivasyon, davranışın nasıl başladığı, sürdürüldüğü, yönlendirildiği, durdurul­duğu ve tüm bunlar sürerken organizmada mevcut olan öznel reaksiyonlardır.

Motivasyon, bir şey yapma isteğidir ve yapılan fiilin bireyin ihtiyaçlarını tatmin etme yeteneği sürdükçe bireyde bulunan bir durumdur.

Motivasyon, güdülerin etkisiyle eyleme geçme ve gerçekleştirme sürecidir.

İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelen insan kaynakları yönetiminin sağlayacağı motivasyon düzeyi konusunda önemli bir ilke de bireydeki denge durumudur.

Yöneticinin kaynakları etkili bir şekilde kulla­nabilmesi için bazı süreçleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bunlar;

Herkesin işi, kimsenin işi değildir, düşüncesinden hareket ederek astlarını uygun seviyede takip, kontrol edebilmelidir. Bunun yanında iyi bir yönetici olabilmenin şartı, yönetim süreç veya fonksiyonlarının yerine getirilmesidir oluşturulmasını zorunlu kılar.

Yönetim, yönetici ve yönetilenler arasında ahenk, uyum ve haberleşmeyi gerektirir.

“Liderlik, insanları arzulanan bir amaca dogru yönelten et­kileyici faaliyettir”.

Entelektüel Özellikleri

Yöneticinin düşünen, yorumlayan, akıl yürüten, karar veren, plan yapan bir kimse olabil­mesi için şu entelektüel özelliklere sahip olması gerekmektedir.

Genel kültür, tek konuda uzmanlaşmak yerine birçok konuda ve işletme fonksiyo­nu hakkında bilgi sahibi olmak,

Mantıklılık,

Analiz ruhu (bir olayın nedenlerini analitik olarak incelemek)

Sentez ruhu (bir olayın değişkenlerini çözüm veya plan yapmak için bir araya ge­tirmek)

Sezgi Gücü (imkân, fırsat ve tehlikeleri önceden görebilmek)

Hayal gücü (geleceğe ilişkin olayların muhtemel gelişmelerini zihinde canlandırmak)

Mahkeme gücü (iyiye kötüden, doğruya yanlıştan, haklıyı haksızdan ayırt edebilmek)

Düşüncelerini konu ve sorunlara odaklaştırabilme yeteneği,

Düşüncelerini açık ve seçik ifade edebilme yeteneği.

Bu nitelik ve özellikler, yönetici çevresindeki insanları etkileme, onlara yol gösterme, düşünce ve kararlarını kabul ettirecek yönlendirme becerisini sağlayacaktır.

Sosyal Özellikleri

Yönetici kendisini çevresine, işletme içindeki astlarına varsa üstlerine kabul ettirebilmek için şu özelliklere sahip olmalıdır.

Dış görünüşü, giyim kuşamı ile çevresinden kabul görmelidir.

Gruba hitap edilecek nitelikte olmalıdır.

Grup yapılarının ortak amaç, değer ve duygularını anlayabilmelidir. (Sosyabilite)

İşi yaparken uygulanması gereken iyi alışkanlıkların yerleşmesine çalışmalı, kötü alışkanlıklarla mücadele edebilmelidir (İş disiplini)

Kendisi ile beraber çalışacak her insandan yararlanmayı bilmeli ve onlarla işbirliği edebilmelidir.

Her kişi ve olayda özelliğine göre ölçülü ve dengeli hareket etmeyi bilmelidir. Ne zaman geri çekileceğini bilmelidir.

Bilgi tecrübe, adalet, hakkaniyet, güven, özel hayatındaki dikkatlilik ile çevresinde etkili, otorite sahibi ve ikna gücü olan bir kimse olarak tanınmalıdır.

Maslow’a göre ihtiyaçlar önem derecesine göre şöyle sıralanırlar:
• Fizyolojik ihtiyaçlar,
• Korunma (güvenlik)
• Sevgi
• Kendine değer verme (saygı duyma)
• Kendini gerçekleştirme

Ülkemizde işsizliğin gün geçtikçe artıyor olması sebebiyle Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı’ndaki birinci basamaktaki “fizyolojik ihtiyaçlar” ile ikinci basamaktaki “korunma
(güvenlik) ihtiyaçları”nın yer değiştirdiği ifade edilmektedir.

Güdü kavramı ilk olarak Woodworth (1918) tarafından , “bir organizmayı çeşitli şekillerde harekete geçiren enerji birikimi” olarak tanımlanmıştır.

Yöneticinin kaynakları etkili bir şekilde kullanabilmesi için bazı süreçleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bunlar;
• Yönetici iyi bir planlamacı olmalı,
• Yönetici iyi bir teşkilatçı olmalı,
• Astlarına yön verebilmeli ve eş güdümü sağlamalı,
• Astlarına danışmanlık yapabilmeli,
• Herkesin işi, kimsenin işi değildir, düşüncesinden hareket ederek astlarını uygun
seviyede takip, kontrol edebilmelidir. Bunun yanında iyi bir yönetici olabilmenin
şartı, yönetim süreç veya fonksiyonlarının yerine getirilmesidir.

Liderlik ise “bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme ve bu amaçları gerçekleştirmek için onları harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin
toplamı”dır.

Bir yöneticinin başladığı işi başarıyla bitirebilmesi ve hareketlerinde dengeli, etrafına güven veren bir kimse olabilmesi için şu karakter özelliklerine sahip olması gerekmektedir.
• Akıl ile duygu arası denge (objektif ve sübjektiflik arası uyum)
• Değişken koşullara ortamlara ve değişik kişilikteki insanlara uyum gösterebilme,
• Dikkatlilik
• İhtiyatlılık (aşırı riske girmeme)
• Girişkenlik (riski, göze alabilme cesareti)
• Hafıza gücü (önemli olay, kişi ve değişkenleri akılda tutabilme)
• Dinamiklik (birçok konu ve olayları yerinde ve zamanında izleme ve tedbir alma)
• Azim ve sebatkârlık (tehlike ve güçlükler karşısında yılmamak, mücadeleyi elden
bırakmamak)
• Tertiplilik ve düzenlilik (her şeyi yerli yerinde tutmak, dosya ve arşivleme sistemi
içinde çalışmak)
• Yöntemlilik (işleri yaparken ve yaptırırken yararlılığı ispat edilmiş yol ve yöntemlerden yararlanmak, işleri açıklılık durumuna göre sıraya koyarak yürütmek)
• Süratlilik (işleri biriktirmeden ve geciktirmeden zamanında yürütmek)
• Ciddilik (her işe gereken önemi vermek ve tehlike ve sorunları küçümsememek)

Yöneticinin düşünen, yorumlayan, akıl yürüten, karar veren, plan yapan bir kimse olabilmesi için şu entelektüel özelliklere sahip olması gerekmektedir.
• Genel kültür, tek konuda uzmanlaşmak yerine birçok konuda ve işletme fonksiyonu hakkında bilgi sahibi olmak,
• Mantıklılık,
• Analiz ruhu (bir olayın nedenlerini analitik olarak incelemek)
• Sentez ruhu (bir olayın değişkenlerini çözüm veya plan yapmak için bir araya getirmek)
• Sezgi Gücü (imkân, fırsat ve tehlikeleri önceden görebilmek)
• Hayal gücü (geleceğe ilişkin olayların muhtemel gelişmelerini zihinde canlandırmak)
• Mahkeme gücü (iyiye kötüden, doğruya yanlıştan, haklıyı haksızdan ayırt edebilmek)
• Düşüncelerini konu ve sorunlara odaklaştırabilme yeteneği,
• Düşüncelerini açık ve seçik ifade edebilme yeteneği.

Bir yöneticinin sahip olabileceği en kapasiteli güç kaynağı emrindeki kişilerdir.

Bir yöneticinin başladığı işi başarıyla bitirebilmesi ve hareketlerinde dengeli, etrafına güven veren bir kimse olabilmesi için şu karakter özelliklerine sahip olması gerekmektedir.
• Akıl ile duygu arası denge (objektif ve sübjektiflik arası uyum)
• Değişken koşullara ortamlara ve değişik kişilikteki insanlara uyum gösterebilme,
• Dikkatlilik
• İhtiyatlılık (aşırı riske girmeme)
• Girişkenlik (riski, göze alabilme cesareti)
• Hafıza gücü (önemli olay, kişi ve değişkenleri akılda tutabilme)
• Dinamiklik (birçok konu ve olayları yerinde ve zamanında izleme ve tedbir alma)
• Azim ve sebatkârlık (tehlike ve güçlükler karşısında yılmamak, mücadeleyi elden
bırakmamak)
• Tertiplilik ve düzenlilik (her şeyi yerli yerinde tutmak, dosya ve arşivleme sistemi
içinde çalışmak)
• Yöntemlilik (işleri yaparken ve yaptırırken yararlılığı ispat edilmiş yol ve yöntemlerden yararlanmak, işleri açıklılık durumuna göre sıraya koyarak yürütmek)
• Süratlilik (işleri biriktirmeden ve geciktirmeden zamanında yürütmek)
• Ciddilik (her işe gereken önemi vermek ve tehlike ve sorunları küçümsememek)

Yönetici kendisini çevresine, işletme içindeki astlarına varsa üstlerine kabul ettirebilmek için şu özelliklere sahip olmalıdır.
• Dış görünüşü, giyim kuşamı ile çevresinden kabul görmelidir.
• Gruba hitap edilecek nitelikte olmalıdır.
• Grup yapılarının ortak amaç, değer ve duygularını anlayabilmelidir. (Sosyabilite)
• İşi yaparken uygulanması gereken iyi alışkanlıkların yerleşmesine çalışmalı, kötü alışkanlıklarla mücadele edebilmelidir (İş disiplini)
• Kendisi ile beraber çalışacak her insandan yararlanmayı bilmeli ve onlarla işbirliği edebilmelidir.
• Her kişi ve olayda özelliğine göre ölçülü ve dengeli hareket etmeyi bilmelidir. Ne zaman geri çekileceğini bilmelidir.
• Bilgi tecrübe, adalet, hakkaniyet, güven, özel hayatındaki dikkatlilik ile çevresinde etkili, otorite sahibi ve ikna gücü olan bir kimse olarak tanınmalıdır