İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON

Maslow tarafından ortaya konulan gereksinmeler hiyerarşisinde bireylerin yaşam doyumunu etkileyen çeşitli evrensel gereksinimleri bulunduğu, diğer bir yaklaşım olan kişi-çevre uyum yaklaşımında bireylerin yaşam doyumunu etkileyen yeterlilik, onay görme, beğenilme, anlaşılma gibi çeşitli evrensel gereksinimlerin olduğu ve diğer bir yaklaşım olan haz ve acı yaklaşımında ise bireyin haz ve acıya ilişkin önemli kaynaklarının olduğu ve hoşlanım kaynakları arttıkça acının kaynakları da artacağı varsayılmaktadır. Bununla brilikte amaçsal yaklaşım içerisinde yer alan Yaşam planı yaklaşımında ise yaşam doyumu amaçların bir sistem içierisinde uyumlu bütünleşmesine ve bu amaçların başarılmasına bağlı olduğu ileri sürülmektedir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Yaşam doyumu ile ilişkili olması beklenen ve bu varsayım ile ilişkisellikleri araştırmalara konu olan değişkenler arasında gelir, yaş, cinsiyet, ırk, çalışma, eğitim, din, evlilik ve aile ve sosyal etkileşim yer almaktadır. bununla birlikte bireyin fiziksel özellikleri bu kapsam içerisinde yer almamaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

İş doyumunun örgütsel açıdan önemi verimlilik, performans, kuruma ve işe bağlılık ve devamsızlık, geç gelme, işe yabancılaşma, işten ayrılma gibi kavramlarla olan yakın ilişkisine dayanmaktadır. Bununla birlikte işin tarihçesi iş doyumunun örğütsel açıdan önemini ortaya koyan bir kavram değildir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

İş doyumu kuramları genel olarak kapsam ve süreç kuramları olarak iki ana bölüme ayrılmaktadır. Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi, Herzberg’in Çift Faktör Teorisi, McGregor’un X ve Y Teorisi, Alderfer’in ERG Kuramı, Glasser’in Kontrol Teorisi kapsam teorileri içinde değerlendirilen teorilerdir. Bununla birlikte davranışı etkileyen eylemleri anlamak üzerine odaklanmış süreç teorileri arasında Adams’ın Eşitlik Teorisi, Vroom’un Beklenti Teorisi, Locke’ın Farklılık Kuramı, Porter-Lowler Modeli süreç teorileri yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik ampirik olarak da desteklenmiş altı farklı yaklaşım bulunmaktadır: Taşma, dengeleme, bölünme, çatişma, araçsallık ve dağılma. Bu yaklaşımların bazıları olumlu, bazıları olumsuz etkileşimi ifade ederken, bazıları da etkileşimin yokluğu üzerine kurulmuşlardır. Bununla birlikte Taşma kavramsal olarak, bir alandan diğer alana geçiş ve her iki tarafı benzeştirme şeklinde bir anlam içermektedir. Kısaca taşma yaklaşımı, “bir yaşam alanında örneğin çalışma yaşamında cereyan eden tutum, davranış ve tecrübelerin, diğer yaşam alanına (çalışma dışı yaşam alanına) geçtiğini” ifade eder. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

İletişim doyumu, iletişim araştırmalarının odak noktasını oluşturmaktadır. Çalışanların iletişim açısından tatmin oldukları örgütlerde motivasyon, performans, verimlilik, karlılık ve müşteri odaklı çalışma alanlarında olumlu gelişmeler yaşanırken bu durumun aksine çalışanların iletişim açısından tatmin olmadıkları örgütlerde ise stres gibi olumsuz durumların yaşanmasında bir artış görülebilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi açıklamaya yönelik ampirik olarak da desteklenmiş altı farklı yaklaşım bulunmaktadır: Taşma, dengeleme, bölünme, çatişma, araçsallık ve dağılma. Bu yaklaşımların bazıları olumlu, bazıları olumsuz etkileşimi ifade ederken, bazıları da etkileşimin yokluğu üzerine kurulmuşlardır. Bununla birlikte Araçsallık ise, kişinin örneğin özel yaşamında doyum sağlayabilmesi için bilinçli bir kararla işindeki becerilerini, başarı düzeyini vb. geliştirmesi olarak tanımlanabilir. Yani, bir alanda bir şeyin elde edilmesi için diğer alan araç olarak kullanılıyorsa araçsallık ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

İletişim doyumu, üç ana başlık içermektedir; bireylerarası iletişimde doyum, grup iletişiminde doyum ve örgütsel iletişimde doyum. Bu ana alanların detaylarında, iç içe geçen başka birçok faktörün yer aldığı konusunda araştırmacıların görüş birliği bulunmaktadır. Çalışanın aldığı bilgi miktarı, örgütsel iletişim iklimi, dikey iletişimin şeffaflığı, çalışanların etkileşim sıklığı bu faktörler arasında sayılabilir. Bununla birlikte İletişim doyumu, bireyin iletişim süreci beklentileri tarafından da etkilenir. Beklentiler karşılandığında yüksek bireysel iletişim doyumu ortaya çıkarken, beklentiler karşılanmadığında ise düşük iletişim doyum düzeyi ortaya çıkmaktadır. Soruda Göksel Hanım'ın iletişim doyumundaki artışı izin kullanım ve ücret beklentilerinin çoğunlukla karşılanmasıyla açıklanabili. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

İlişkisel yaklaşımlar, birey için olumlu olayların içsel etmenlerle desteklenmesi, durumunda bireyin bunu en büyük mutluluk kaynağı olarak kabul ettiğini öne sürmektedirler. Cevap E şıkkıdır.

Amaçsal yaklaşım en basit hali ile doyurulan gereksinimlerin mutluluğa, doyurulmayanların ise mutsuzluğa yol açacağını ileri süren yaklaşım olarak kabul edilmektedir. Cevap D şıkkıdır.

Çok sayıda teori, mutluluğu gerçek koşulların istenen standartlarla karşılaştırılmasından elde edilen sonuç ile açıklamaktadır. Eğer şartlar standartları karşılamakta ise, mutluluk gerçekleşmektedir. Doyumun göz  önüne alındığı durumlarda karşılaştırmaların bilinçli yapıldığı, duygusal karşılaştırmalarda ise, farkında olmama halinin hâkim olduğu söylenebilir. Yargı kuramları genellikle olayların karşılaştırma bakımından olumlu ya da olumsuz olacağının tahmininden çok gerçekleşen olayın ortaya çıkaracağı duygu miktarını tahmin etmek üzerine çalışmaktadırlar. Cevap A şıkkıdır.

Etkinlik kuramı, mutluluğun bireyin kendi etkinliklerinden kaynaklandığı varsayımına dayanmaktadır. Aristoteles bu kuramının ilk ve en önemli temsilcisidir. Ona göre mutluluk, bireyin erdemli etkinliklerinden beklenir. Cevap E şıkkıdır.

Aşağıdan Yukarıya görüşene göre, birey yaşamındaki mutluluğa bakarken kendisi için mutlu olan ve olmayan dönemlerin değerlendirmesini yapmaktır. Bu görüşe göre, mutlu bir yaşam mutlu dakikaların bir araya gelmesinden oluşmaktadır.

Taşma yaklaşımı; çalışma yaşamı ile yaşam doyumu arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmacıların ilk olarak tespit ettikleri ve yoğunlaştıkları yaklaşım olmuştur.
Taşma kavramsal olarak, bir alandan diğer alana geçiş ve her iki tarafı benzeştirme şeklinde bir anlam içermektedir. Kısaca taşma yaklaşımı, “bir yaşam alanında örneğin çalışma yaşamında cereyan eden tutum, davranış ve tecrübelerin, diğer yaşam alanına (çalışma dışı yaşam alanına) geçtiğini” ifade eder. Cevap C şıkkıdır.

Çatışma varsayımına göre, iş doyumu elde etme gereksinimi ve yaşam doyumu elde etme gereksinimi birbiriyle rekabet içerisindedir ve bu iki gereksinim kolay kolay birbirleriyle uzlaştırılamamaktadır. Her iki gereksinim de kişiye kendisini en yoğun biçimde hissettirmektedir. Birey sınırlı enerji ve zamanını bazen bir yaşam alanı için harcamaktadır, bu durumda diğer yaşam alanına yönelik bir istismar söz konusu olmaktadır. Yani bireyin bir takım faaliyetlerden fedakârlık yaptığı görülmektedir. Bu noktadan itibaren bir çatışmanın çıkması muhtemeldir. Cevap A şıkkıdır.

Dengeleme yaklaşımında ise, yaşam doyumu veya iş doyumundan birisinin yüksek olması durumunda, düşük olanın diğeri tarafından dengeleneceği düşünülmektedir. Örneğin kişi, işinde bir etkinlikten yoksun olduğu zaman, bu yoksun olma halini iş dışındaki yaşamıyla dengelemeye çalışacaktır. Cevap D şıkkıdır.

Yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki etkileşimi açıklamaya yönelik son yaklaşım dağılma yaklaşımıdır. Dağılma yaklaşımı, çoklu bir iş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisinin aynı anda ortaya çıkabileceğini iddia eden bir yaklaşımdır. Cevap D şıkkıdır.

İletişim doyumu, üç ana başlık içermektedir; bireylerarası iletişimde doyum, grup iletişiminde doyum ve örgütsel iletişimde doyum. Doğru cevap E şıkkıdır.