İŞ VE YAŞAMDA MOTİVASYON

Organizmayı davranışa iten nedenler vardır. Davranışlar her zaman güdülerle oluşur ve biçimlenir. Arzu, istek ve dürtülerle ilgili bir kavram olan güdü, organizmayı uyararak organizmanın belli bir amaç doğrultusunda faaliyete geçmesini sağlar. Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları ve dürtüleri kapsayan genel bir kavramdır. Duygu; korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Güdüler gibi davranışı harekete geçirir ve etkiler; sadece güdüden farklı olarak belli bir duygunun uyaracağını davranış türünü yordamak zordur. Güdüler ve duygular kişiyi belli bir davranışta bulunmaya iter.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Duygu; korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Güdüler gibi davranışı harekete geçirir ve etkiler; sadece güdüden farklı olarak belli bir duygunun uyaracağını davranış türünü yordamak zordur. Güdüler ve duygular kişiyi belli bir davranışta bulunmaya iter. Güdülenmeyle ilgili üç nokta önemlidir. Birincisi, güdülenme kişi farkında olsa da olmasa da gerçekleşmektedir. Örneğin kişi buzdolabına yöneldiğinde açlık gereksinimiyle ilgilenmez ya da hırlayan bir köpekten kaçtığında korkusunu bilinçli olarak farketmesi gerekmemektedir. İkinci olarak aynı güdü veya duygu, farklı kişilerde farklı davranışlara yol açabilir. Üzüntü hisseden bir insan ağlarken diğeri arkadaşlarıyla dertleşebilir. Son olarak aynı davranış farklı güdüler ve duygular tarafından kaynaklanabilmektedir. Örneğin yemek yiyen bir kişi açlıktan yerken diğeri stresten dolayı yiyor olabilir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kapsam kuramları:
• İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı
• Çift-Faktör Kuramı (Hijyen-motivasyon teorisi)
• Başarma İhtiyacı Kuramı (Achievement)
• ERG Yaklaşımı olmak üzere dört tanedir.

Süreç Kuramları;
• Davranış şartlandırma (sonuçsal şartlandırma- edimsel şartlandırma) kuramı
• Bekleyiş (beklenti) kuramları
• Eşitlik kuramı
• Amaç kuramı olmak üzere dört tanedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Maslow’a göre kişiler, aşağıda sıralanan kişilik özelliklerini geliştirdikleri için kendini geliştirme hedeflerine ulaşmaktadırlar:
• Gerçekliği doğru bir şekilde algılama
• Bağımsız ve özerk olma
• Çok az sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı tercih etme
• Hedeflerini gerçekleştirmeye odaklanma
• Büyük neşe ve tatmin anları olan büyük deneyimler yaşama

Doğru cevap C seçeneğidir.

Çift-Faktör Kuramı Frederick Herzberg tarafından geliştirilmiştir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Başarma İhtiyacı Kuramı David McClelland tarafından geliştirilmiştir. McClelland’a göre bireyler yaşamları boyunca değişik ihtiyaçlara sahip olurlar. Kişiler bu ihtiyaçlarla doğmamakta, aksine yaşam deneyimleri yoluyla öğrenmektedirler. Bu kurama göre birey üç grup ihtiyacın etkisi altında davranış gösterir. Bunlar:
• Başarı İhtiyacı
• İlişki Kurma İhtiyacı
• Güç Kazanma İhtiyacıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Maslow’un ortaya attığı “doyumdan sonra bir üst basamağa geçilir” fikrinin oluşturduğu doyum ilerleme kavramına Alderfer, doyumsuzluk sonucu ortaya çıkan hüsran-gerileme kavramını da eklemiştir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Organizasyonlarda güdülenme ile ilgili herhangi bir araştırmanın temel amacı performans ile iş tatmini arasında ilişki olup olmadığını incelemektir. Porter-Lawler modeli, Vroom’un modelinin bu yönde geliştirilmiş biçimidir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

R. Stacy Adams tarafından geliştirilen bu kurama göre bireyin iş başarısı ve tatmin olma derecesi, çalıştığı ortamla ilgili olarak eşitlik veya eşitsizliklere bağlıdır. Çalışanlar iş ilişkilerinde eşit bir biçimde davranış görme arzusundadırlar ve bu arzu motivasyonu etkilemektedir. Adams ABD’nin General Electric işletmesinde motivasyon konusunda araştırma yapmış ve deneylerinde ödülün adaletinin çalışanları sürekli motive etmek ve teşvik etme bakımından çok önemli bir değeri olduğu sonucuna ulaşmıştır. Adams incelemelerinde, bireylerin kendilerine verilen ödüllerle başkalarına verilen ödülleri her zaman karşılaştırdıklarını ve kendilerine uygun görülen ödüllerin benzer başarıyı gösteren bireylerle ne oranda eşit olduğunu saptamaya çalıştıklarını belirlemiştir. Bu karşılaştırmada bireyler kendilerinin örgüte sundukları girdiler veya değerler olarak emekleri, zekaları, bilgi, deneyim ve yetenekleri ile buna bağlı olarak ortaya koydukları başarıları göstermektedirler. Buna karşılık örgütten sağladıkları ödüller olarak ücret ve statü artışları, primler, ikramiyeler ve benzeri sosyal yardımlar, yönetsel yetkiler ve kaynaklar ile iş güvenliği ve işyeri koşullarını iyileştirme ve benzeri konular gelmektedir. Bireyler ödül adaletini belirlemek için bu iki unsurun birbirleri arasındaki oranlarını karşılaştırmaktadır. Eğer eşitsizlik
varsa ödül adaletinin bozulduğu ve bir dengesizlik hali ortaya çıktığı gözlenmektedir (Eren, 2010:653)

İş görenler, bir iş durumunda elde ettiklerini (çıktılar), o işe kattıklarıyla (girdiler) ilişkili olarak algılarlar. Daha sonra kendi girdi-çıktı oranlarını ilgili diğer bireylerin girdi-çıktı oranlarıyla karşılaştırırlar. Oranlarındaki “çıktı”, ücret, maaş, terfi, sorumluluk artışı, statü sağlama vb. gibi biçimde olabilir. “Girdi” ise işi başarmak için sarfedilen çaba ve emek, örgütsel pozisyon, sosyal statü, eğitim ve yaş biçiminde olabilir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları ve dürtüleri kapsayan genel
bir kavramdır.
Fizyolojik kökenli açlık, susuzluk, cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilir. Vücut süreçlerini
denge durumuna getirmek için değişik kaynakların kullanıldığı organizmanın ihtiyaçları gereksinim
(ihtiyaç) olarak tanımlanmaktadır.Duygu; korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Doğru cevap A seçeneği güdüdür.

Kapsam kuramları:
• İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı
• Çift-Faktör Kuramı (Hijyen-motivasyon teorisi)
• Başarma İhtiyacı Kuramı (Achievement)
• ERG Yaklaşımı olmak üzere dört tanedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisine göre en alt basamaktan yukarıya doğru sırasıyla ; temel fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik ihtiyacı, sosyal ihtiyaçlar,kendini gösterme (değer) ihtiyacı ve kendini tamamlama (gerçekleştirme) ihtiyacı yer alır. Buna göre cevap D seçeneği güvenlik ihtiyacıdır.

Maslow’a göre kişiler, aşağıda sıralanan kişilik özelliklerini geliştirdikleri için kendini geliştirme
hedeflerine ulaşmaktadırlar:
• Gerçekliği doğru bir şekilde algılama
• Bağımsız ve özerk olma
• Çok az sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı tercih etme
• Hedeflerini gerçekleştirmeye odaklanma
• Büyük neşe ve tatmin anları olan büyük deneyimler yaşama

E seçeneğinde çok sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı tercih etme dendiği için cevap E seçeneğidir.

Maslow, ortalama bir insan için ihtiyaçların yeterli tatmin yüzdelerini şöyle belirlemiştir:
Fizyolojk ihtiyaçlar: % 85
Güvenlik ihtiyaçları: % 75
Sosyal ihtiyaçlar: % 50
Kendini gösterme ihtiyacı: % 40
Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: % 10
Bu sonuçlar ülkeden ülkeye olduğu gibi kişiden kişiye de farklılaşabilmektedir. Sosyal ihtiyaçlar % 50 olduğuna göre cevap D seçeneğidir.

Çift-Faktör Kuramı
Frederick Herzberg tarafından geliştirilen kuram, Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramından sonra en
çok bilinen motivasyon kuramıdır. Aynı zamanda iş tatmini ile geliştirilen en önemli kuramlardan biridir.
Herzberg tatminsizliğe neden olan faktörleri iki grupta toplamıştır: Motive edici faktörler ve Hijyen faktörler. buna göre cevap A seçeneği ikidir.

Bu kurama göre birey üç grup ihtiyacın etkisi altında davranış
gösterir. Bunlar:
• Başarı İhtiyacı
• İlişki Kurma İhtiyacı
• Güç Kazanma İhtiyacıdır.Başarı ihtiyacı: Başarı gösterme ihtiyacı kuvvetli olan birey, ulaşılması güç, çaba gerektiren, anlamlı
amaçlar seçer. Bunları yerine getirmek için gerekli bilgi ve yetenekleri elde edecek ve bunları kullanacak
davranışı gösterecektir (Koçel, 2005:643). Rekabetin yüksek olduğu endüstri toplumlarında daha da ön
plana çıkan başarı ihtiyacı bireyin davranışları üzerinde etkili olmaktadır. Güç kazanma ihtiyacı: Güç kazanma ihtiyacı bireyin çevresine hakim olma isteğinden
kaynaklanmaktadır.İlişki kurma ihtiyacı: İlişki kurma ihtiyacına göre birey, toplumsal niteliğe sahiptir. Bireylerin
arkadaşlık grupları ve grup içi çeşitli seviyelerde arkadaşlık ilişkileri vardır. Bu nitelik insanlardan
insanlara değişir. B seçeneğinde bu niteliğin tüm insanlarda benzer olduğu söylendiği için cevap B seçeneğidir.

Süreç Kuramları:
• Motivasyon sürecinin nasıl çalıştığını inceler.
• Bu süreci oluşturan değişkenleri tanımlar ve bu değişkenler arasındaki ilişkileri inceler.
• Davranışın nasıl başladığını, nasıl yönlendiğini, nasıl sürdürüldüğünü ve nasıl durdurulduğunu
açıklamayı amaçlar.
Süreç kuramlarına göre, ihtiyaçlar bireyi davranışa iten faktörlerden yalnızca biridir. Bu iç faktörlere
ek olarak birçok dış faktör de bireyi motive edici rol oynamaktadır.
Süreç Kuramları;
• Davranış şartlandırma (sonuçsal şartlandırma- edimsel şartlandırma) kuramı
• Bekleyiş (beklenti) kuramları
• Eşitlik kuramı
• Amaç kuramı olmak üzere dört tanedir. D seçeneğinde  verilen iç faktörlerin dış faktörlerden daha fazla motive edici olduğu yanlış bir bilgi olduğundan cevap D seçeneğidir.

Başarma İhtiyacı Kuramı David McClelland tarafından geliştirilmiştir. Maslow ihtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımını, Clayton Alderfer ise ERG Yaklaşımını ortaya atmıştır. Pavlov’dan esinlenen Skinner, Davranış Şartlandırma kuramını ortaya atmıştır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Amaç kuramı 1968 yılında Edwin Locke tarafından geliştirilmiş olup, Gary Latham ile yaptıkları
araştırmaların sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bu kuram, davranışın temel nedeninin bireylerin bilinçli
amaç ve niyetlerinde olduğunu öne sürmektedir.Edwin Locke’a göre bir amaç belirleme sürecinde üç temel özellik bulunur. Bunlar; amaçların
açıklığı, amaçların güçlüğü ve amaçların yoğunluğudur.Amaçların açıklığı: Amacın sayısal ölçülebilirlik derecesidir.Yönetici açısından önemli olan, yönetimin öngördüğü amaçlar ile kişinin belirleyeceği amaçlar arasındaki uygunluktur. E seçeneğinde yönetici değil de çalışan açısından dendiği için cevap E seçeneğidir.