İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

Uygulamada, birimin belirlenmesinin zor olduğu veya birbirine benzemeyen ve genellikle devamlılık göstermeyip bir süre sonra biten işlerde işin sonucuna göre ücret kararlaştırıldığı zaman götürü ücret söz konusu olur.

İş sözleşmesi, ikramiyenin verildiği dönemden önce sona ermişse ikramiyenin çalıştığı süreye yansıyan bölümü ödenir (TBK m.405/2).

İş Kanunu’na göre ücret, para ile ödenen tutardır. Kanuna göre ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak Türk parası ile ödenir. Ücretin yabancı para olarak belirlenmesinde bir engel yoktur.

Bir işçinin günlük çalışma süresi en fazla 11 saat olabilir.

Turizm Sektörü Dışında denkleştirme süresi, 2 aydır, toplu iş sözleşmeleri ile 4 aya kadar arttırılabilir.

Hafta tatiline ilişkin düzenlemeler, İş Kanunu’nun dışında 02.01.1924 tarihli ve 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu’nda da yer almaktadır. Kanuna göre, nüfusu 10.000 veya 10.000’den çok olan şehirlerdeki tüm sınai ve ticari işyerlerinde çalışmanın haftada bir gün tatil edilmesi zorunludur.

Sorunun doğru cevabı A şıkkıdır

Sanayiye ait işlerde on sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılmaları yasaktır
(İKm.73).

Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir

İşverenin, İş Kanunu’ndan doğan engelli ve eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğüne aykırı davranmasına bağlı olarak tahsil edilecek cezalar, engellilerin ve eski hükümlülerin mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonu, kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri ve bu
gibi projelerde kullanılır (İK m.30/7). Tahsil edilen cezaların kullanımına ilişkin olarak oluşturulacak
komisyonun çalışma usul ve esasları Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te (RG, T.26.09.2003, S.25241) düzenlenmiştir. Bu idari para cezaları doğrudan Türkiye İş Kurumu İl Müdürü tarafından verilir.

4857 sayılı İş Kanunu’nda, “Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır” şeklinde tanımlanmıştır (İK m.32/1). Kanunda tanımı yapılmış olan ücret, günlük hayatta “asıl ücret”, “çıplak ücret”, “kök ücret”, “giydirilmemiş ücret”, “temel ücret” olarak kullanılan ücrettir.

Akort ücret, yapılan işe bağlı olarak hesaplanan ücret türüdür. Bu ücret türünde parça sayısı, uzunluk, ağırlık ve büyüklük gibi birimler esas alınarak işçinin alacağı ücret belirlenir.

İş Kanunu’nun 63. maddesine göre haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Kanunda düzenlenmiş olan haftalık çalışma süresine ilişkin hüküm nisbi emredici bir hükümdür.

Denkleştirme süresi esasına dayalı olarak çalışmada, taraflar arasında yazılı anlaşma yapılması gereklidir (ÇSY m.5/1). Tarafların anlaşması, iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesinde yer alan hükümle işçinin onayı baştan alınarak sağlanabilir.

İşveren, zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde 2 ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar, fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma da sayılmaz.

Kadın çalışanlar her ne şekil olursa olsun gece postasında 7,5 saatten fazla çalıştırılamazlar.  Kadın çalışanlar, gece postasında çalıştırılacaklarsa işyeri, belediye sınırları dışında ise veya belediye sınırları içinde olmakla beraber posta değişim saatlerinde toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunuyorsa işverenler, gece postalarında çalıştıracakları kadın çalışanları sağlayacakları uygun araçlarla ikametgâhlarına en yakın merkezden işyerine götürüp getirmekle yükümlüdürler.

İşyerinde çalıştırılacak engelli ve eski hükümlülerin sayısının belirlenmesinde, hem belirli hem de belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler esas alınır.

Kadın işçilere 1 yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir.

Umumi Hıfzısıhha Kanunu’na göre de, 18 yaşından aşağı çocukların bar, kabare, dans salonu, kahve, gazino ve hamamlarda çalıştırılmaları yasaktır.

İşverenler, çalıştırmakla yükümlü oldukları engelli ve eski hükümlü işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığıyla sağlarlar.