İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

İş sözleşmesinin tarafları, bu sözleşmeyle kesin olarak bağlanmadan önce karşılıklı olarak bir deneme süresine ihtiyaç duyabilirler. Böylece işveren işçinin bilgisi, yetenekleri, çalışkanlığı ve kişiliği konusunda bilgi sahibi olacak, işçi de işyerinin ve çalışma koşullarının kendisine uygun düşüp düşmeyeceğini anlayabilecektir. Bu ifade deneme süreli iş sözleşmesi ile ilgilidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sadakat borcu işçinin borçlarından biridir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Eşit davranma borcu işverenin iş sözleşmesinden doğan borçlarından biridir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ücret ödeme borcu işverenin tali borçlarından biri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

"İş sözleşmesi bir iş görme edimini öngörür. Bu nedenle, iş sözleşmesinin işçinin kendi şahsıyla ilgili olması, kira ve alım satım gibi mal ilişkisi kuran sözleşmelerden farklı kılmaktadır. İş sözleşmesinde işçinin kişiliği önem taşımaktadır." ifadesinde işçinin şahsına bağlı olma özelliğinden bahsedilmektedir.

İşverenin işçiyi gözetme borcu işçinin sadakat borcunun karşılığını oluşturur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir ücret söz konusu olmadıkça iş sözleşmesinin varlığından söz edilemez. Ücret, işverenin iş sözleşmesi ile taahhüt ettiği en önemli borcudur. Bu nedenle, hatır için veya ahlaki amaçla ücretsiz yapılan çalışmalar iş sözleşmesinin oluşmasına yol açmaz.

İş Kanunu’na göre, iş sözleşmesi, “bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir” . İş sözleşmesine dayanan bir iş ilişkisinin kurulabilmesi için iş ilişkisi taraflarının yani işçi ve işverenin karşı karşıya gelmesi gerekir.

İş sözleşmesinin unsurları mevcut olduğu takdirde açıkça kararlaştırılmamış olsa dahi işçi ücrete hak kazanır. Türk Borçlar Kanunu’nda, işverenin işçiye sözleşmede veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen ücreti ödemekle yükümlü olduğu, sözleşmede hüküm bulunmayan hallerde ise asgari ücretten az olmamak üzere emsal ücreti ödeyeceği hükme bağlanmıştır.

İş Kanunu’nun 10. maddesindeki sürekli ve süreksiz işler ayrımına göre, iş sözleşmeleri sürekli ve süreksiz iş sözleşmeleri olarak ikiye ayrılırlar. Bu maddeye göre nitelikleri bakımından en çok 30 işgünü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.

İş Kanunu’nun 16. maddesine göre; birden çok işçinin meydana getirdiği bir takımı temsilen, bu işçilerden birinin takım kılavuzu sıfatıyla işverenle yaptığı sözleşmeye takım sözleşmesi denir. Takım sözleşmesinin mutlaka yazılı yapılması gerekir. Yazılı şekilde yapılmayan takım sözleşmesi geçersizdir. Ayrıca, sözleşmede her işçinin kimliği ve alacağı ücret de gösterilmelidir.

İş Kanunu’nun 30. maddesine göre İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli kamu işyerlerinde ise, yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. buna göre en az 50 işçi çalıştıran işyerlerinin engelli işçi çalıştırmaları gerekmektedir.

Sözleşme özgürlüğü gereği bir kimse serbest iradesi dışında sözleşme yapmaya zorlanamaz. Ancak bir takım amaçlarla sözleşme yapma zorunluluğu getirilmiştir. Fakat kendi rızasıyla işten ayrılanları tekrar işe alma gibi bir zorunluluk yoktur.

İş Kanunu’nun 72. maddesine göre “Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır”. Buna göre kadınların okul inşaatı gibi işlerde çalışması mümkündür.