Sosyal Güvenlik Hukuku Hakkında Genel Bilgiler ve Ülkemizde Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin Kurumsal Yapısı
ILO’nun 1944 yılında Philadelphia Konferansı’nda yaptığı “sosyal güvenlik” tanımı nedir?
-“Halkın hastalık, işsizlik, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan yoksun kalması durumunda düşeceği yoksulluğa karşı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına ilişkin alınması gereken önlemler sistemidir”.
Zaman içinde yaşanan ekonomik ve sosyal gelişmelere bağlı olarak sosyal güvenliğin amaç ve kapsamında hangi genişlemeler olmuştur?
Bireye ekonomik güvence sağlama, risklerin ortaya çıkmadan önce önlenmesi ve kişiliğin geliştirilmesi şeklinde genişleme olmuştur.
Modern sosyal güvenlik teknikleri ortaya çıkıncaya kadar kişilerin kendilerini ve aile üyelerini hayat içinde karşılaştıkları sosyal risklere karşı koruyabilmek için yararlandığı geleneksel teknikler nelerdir?
-Geleneksel sosyal güvenlik teknikleri tasarruf, yardımlar, hukuki sorumluluk, yardımlaşma sandıkları ve özel sigortalardır.
Sosyal yardımları, sosyal sigortalardan ayıran özellikler nelerdir?
Sosyal yardımlar, herhangi bir karşılık gözetilmeksizin fakir, bakıma muhtaç, yaşlı, engelli veya özel nedenleri olan kişilere uygulanması ve sadece devlet bütçesinden sağlanması yönüyle sosyal sigortalardan ayrılmaktadır.
Sanayi Devrimi’yle birlikte sosyal güvenliğin sağlanması konusunda değişikliklerin söz konusu olmasının sebebi nedir?
Bu dönemde işçiler, çok uzun sürelerle çalışmalarına rağmen çok düşük ücretler elde etmektedirler ve çalışma koşulları son derece olumsuz hale gelmiştir. Ortaya çıkan olumsuz koşullar karşısında devletin çalışma hayatına müdahale etmesi gerektiği ifade edilmeye başlanmış ve çalışma hayatına yönelik düzenlemeler söz konusu olmuştur. Yaşanan bu gelişmelerle birlikte sosyal güvenlik sistemleri gündeme gelmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşanan 1929 ekonomik krizinin ortaya çıkardığı olumsuz sonuçları ortadan kaldırmak amacıyla New Deal olarak adlandırılan politika çerçevesinde kabul edilen 1935 tarihli Sosyal Güvenlik Kanunu’nun özellikleri nelerdir?
-Bu Kanun, çağdaş sosyal güvenlik sisteminin öncülüğünü yapmaktadır. Yoksulluk sorununa bir bütün olarak bakmakta ve tutarlı ve uyumlu çözümler getirmektedir. New Deal politikasının amacı, kişileri ekonomik krizden kurtarmaktır.Ayrıca, sosyal risklerin sonuçlarını giderme yani tazmin etme fonksiyonunun yanı sıra sosyal riskleri önleme fonksiyonu da vardır.
Sosyal güvenlik sisteminin finansmanındaki iki temel yaklaşım nedir?
Birincisi, sosyal güvenliğin sağlanması devletin bir sorumluluğu olarak görülmekte ve sigortalılar ya hiç katkıda bulunmamakta ya da çok küçük bir oranda katkıda bulunmaktadırlar. Sosyal güvenlik sisteminin finansmanı tamamen devlet tarafından karşılanmaktadır.
İkinci yaklaşımda ise sosyal güvenliğin önce kişiye ve kişisel sorumluluk bilincine dayandırılması sonucunda sosyal güvenlik sisteminin finansmanı işçi ve işverenlerden alınan primlerle karşılanmaktadır.
Sosyal güvenlikte reform çerçevesinde 16.05.2006 tarihinde kabul edilen ve 20.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu” ile kurulan Sosyal Güvenlik Kurumunun özelliği nedir?
Bu Kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu, T.C. Emekli Sandığı ve BağKur’un tüzel kişilikleri sona erdirilmiş ve Sosyal Güvenlik Kurumu altında toplanılmışlardır.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun organlarından olan Genel Kurulun diğer organlar olan Yönetim Kurulu ve Başkanlıktan farkı nedir?
Genel kurul, bir karar organı olmayıp danışma organı niteliği taşımaktadır.
Kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan İsteğe Bağlı Sigortalı olabilmek için şartlar nelerdir?
İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından 5510 sayılı Kanununa tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, 18 yaşını doldurmuş bulunmak ve isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak gereklidir.
İşveren, örneği Kurum tarafından hazırlanacak işyeri bildirgesini ne zaman teslim etmelidir?
En geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma vermekle yükümlüdür.
Tamamını işverenin ödediği kısa vadeli sigorta prim oranı kaçtır?
Sigortalının prime esas kazancının %2’sidir.
Ülkemizde en geç uygulanmaya başlayan sigorta kolu hangisidir ve neden uygulanmaya başlanmıştır?
İşsizlik sigortasıdır. İşsizliğin kişiler üzerinde yarattığı olumsuz sonuçların azaltılmasına yönelik olarak uygulanmaya başlanmıştır.
Engelli çalıştırmak zorunda olmadığı halde engelli çalıştıran ya da kanuni yükümlülüğünün üzerinde engelli çalıştıran işverenler hangi haktan yararlanır?
Bu şekilde çalıştırdıkları her bir engellinin prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ilişkin işveren hisselerinin tamamı Hazine tarafından karşılanır.
Sigortalının çalıştığı işte, Kanunda yazılı şartları yerine getirmiş olmasına rağmen işveren tarafından sigortalı için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin verilmediği veya eksik verildiği durumlarda ne yapılır?
Kurum tarafından tespit edilirse hastalık ve analık sigortalarından gerekli ödemeler yapılır.
Sigortalının çalıştırıldığı işyeri aktif veya pasifi ile birlikte devralındığında veya intikal ettiğinde ya da başka bir işyerine katıldığında veya birleştiğinde eski işveren ve yeni işverenin sorumlulukları nelerdir?
Eski işverenin Kuruma olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarından aynı zamanda yeni işveren de müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Kamu alacaklarında zamanaşımı tarihi ne zaman başlar?
Zamanaşımı tarihi, rücu konusu gelir ve aylıklar açısından Kurumun onay tarihinden, masraf ve ödemeler için ise masraf veya ödeme tarihinden itibaren başlar.
5510 sayılı Kanuna göre işyeri nedir?
Sigortalı sayılanların maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerlerdir.
Sosyal risk nasıl tanımlanmaktadır?
Sosyal risk, ne zaman gerçekleşeceği bilinmemekle beraber ileride gerçekleşmesi muhtemel veya muhakkak olan ve buna maruz kalan kişinin mal varlığında eksilmeye neden olan tehlikedir.
Modern sosyal güvenlik tekniklerinden önce kişilerin kendilerini ve aile üyelerini korumak için başvurduğu geleneksel sosyal güvenlik teknikleri nelerdir?
Tasarruf, Yardımlar, Hukuki Sorumluluk, Yardımlaşma Sandıkları ve Özel Sigortalar.