İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU - Deneme Sınavı - 5

Genel kurul, bir karar organı olmayıp danışma organı niteliği taşımaktadır. 5502 sayılı Kanunda, sosyal güvenlik politikaları ve bunların uygulamaları hakkında görüş ve önerilerde bulunmak, Kurumun bütçe ve bilançosu, faaliyet raporları, performans programları, orta ve uzun vadeli gelir-gider dengesi, sigorta kolları
itibarıyla yapılan en son aktüeryal hesap sonuçlarını değerlendirerek görüş oluşturmak, Kurumun performans programlarında yer alan hedefler ile
sonuçlarını değerlendirerek bir sonraki dönemin performans hedeflerine ilişkin görüş oluşturmak ve yönetim kurulunun seçimle gelen asıl ve yedek üyelerini Kanunda belirlenen usule göre seçmek genel kurulun görevleri olarak düzenlenmiştir (4 nolu Kararname m. 407/2).

E şıkkı dışındakilerin hepsi Yönetim Kurulunun görevleri arasında yer alırken E şıkkındaki görev Genel Kurula aittir.

5510 sayılı Kanun, bazı kişileri Kanunun uygulama alanı dışına çıkarmakta ve onları
Kanun anlamında sigortalı saymamaktadır. Kanunun 6. maddesinde kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında sigortalı sayılmayacak olanlar sıralanmıştır  Buna göre; Askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri 5510 sayılı Kanun anlamında sigortalı sayılmamaktadır. Bu nedenle sorunun doğru cevabı C Şıkkıdır.

Sosyal sigortalar anlamında sigortalılık, kişilerin isteğine bırakılmamıştır. Sigortalılık, zorunluluk esasına dayanmaktadır. Bununla birlikte mevzuatımızda, isteğe bağlı sigortalılık da düzenlenmiştir. İsteğe bağlı sigorta, kişilerin isteğe bağlı olarak prim ödemek suretiyle uzun vadeli sigorta kollarına ve genel sağlık sigortasına tabi olmalarını sağlayan sigortadır (SSGSSK m.50/1).

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye’de ikamet edenler ile Türkiye’de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerdeki Türk vatandaşlarından 5510 sayılı Kanununa tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde 30 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak, kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak, 18 yaşını doldurmuş bulunmak ve isteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak gereklidir (SSGSSK m.50/2). İsteğe bağlı sigortalılık, müracaatın Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. İsteğe bağlı sigortalı olarak prim ödenen tarihlerde, Kanunda 4. maddeye göre sigortalı olmayı gerektirecek çalışması bulunduğu tespit edilenlerin zorunlu sigortalılıkla çakışan isteğe bağlı prim ödenen süreleri iptal edilerek bu süreye ilişkin ödedikleri primler ilgililere iade edilir.

İsteğe bağlı sigortalılık, isteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların primi ödenmiş son günü takip eden günden, aylık talebinde bulunanların aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden, ölen sigortalının ölüm tarihinden itibaren sona erer. İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve bu süreler, 4. maddenin 1. fıkrasının (b) bendi
kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir (SSGSSK m.51).

İsteğe bağlı sigortalılar için prim oranı, prime esas kazancın alt ve üst sınırı arasında sigortalı tarafından belirlenen prime esas aylık kazancın %32’sidir.
Bunun %20’si uzun vadeli, %12’si ise genel sağlık sigortası prim oranıdır (SSGSSK m.52/I). Sorunun Doğru Cevabı A Şıkkıdır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde, 1935 tarihli Sosyal Güvenlik Kanunu’nda
 sosyal güvenlik kavramı ilk kez kullanılmıştır.

İşsizlik sigortası ülkemizde 2000 yılında uygulanmaya başlamıştır.

Genel kurul, bir karar organı olmayıp danışma organı niteliği taşımaktadır.

Sosyal sigorta modern sosyal güvenlik tedbirinlerinden biridir.

Sosyal güvenlik sisteminin finansman yöntemlerinden biri dağıtım yöntemidir.

Geleneksel sosyal güvenlik tedbirlerinden olan Hukuki Sorumluluk, hukukunun genel ilkelerine göre, bir kişi bir başkasına zarar verdiğinde kanunun aradığı koşulların gerçekleşmesi halinde ortaya çıkan zararı tazmin etmekle yükümlü olması hali olarak tanımlanmaktadır.

Sosyal güvenliğin finansman kaynakları primler, vergiler ve devlet katkısı olarak sayılmaktadır.

Sosyal güvenlikte reform çerçevesinde 16.05.2006 tarihinde kabul edilen ve 20.05.2006 tarihinde yürürlüğe giren 5502 sayılı “Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu” ile kurulan Sosyal Güvenlik Kurumu, çalışma ilişkisinin niteliğine bağlı olarak farklı sosyal güvenlik kurumlarına bağlı olan sigortalıları bünyesine almıştır. Bu Kanunla Sosyal Sigortalar Kurumu, T.C. Emekli Sandığı ve BağKur’un tüzel kişilikleri sona erdirilmiş ve Sosyal Güvenlik Kurumu altında toplanılmışlardır.

5510 sayılı Kanunun 4. maddesinde kısa ve uzun vadeli sigorta kolları açısından sigortalı sayılanlar sıralanmıştır. Bu maddeye göre  Cumhurbaşkanı yardımcıları, Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, belediye başkanları, il encümeninin seçimle gelen üyeleri sigortalı sayılmaktadır.

Diğer şıklarda verilen kişiler 5510 sayılı Kanunun 6. maddesinde kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında sigortalı sayılmayacak olanlar arasında sayılmaktadır.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının %2’sidir. Bu primin tamamını işveren öder.

İş kazalarının bildiriminde, 4/1-a sigortalıları ve 5. madde kapsamındaki sigortalılar, işverenleri tarafından, o yer kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde doğrudan veya taahhütlü posta ile bildirilecektir.

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzirme ödeneği verilebilmesi için; 4/1-a kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır.

Sürekli tam işgöremezlikte sigortalıya aylık kazancın %70’i oranında gelir bağlanır.

İş sözleşmesi işçinin herhangi bir kusuru olmaksızın sona ermişse, sona ermeden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışmak ve işsizlik sigortası primi ödemek şartlarını yerine getirmiş olmak ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak gerekmektedir. Son olarak da işsiz kalan kimse, işverenden alacağı işten ayrılma bildirgesi ile birlikte, iş ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren 30 gün içinde İşKur’a başvurmuş olmalıdır.

Uzun Vadeli Sigortalar: Bu grupta yer alan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları, uzun süre prim ödedikten sonra yararlanılan sigortalardır. Buna karşılık sağlanan yardımlar da uzun sürelidir.

4/1-a ve 4/1-b sigortalılarından çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az Yüzde 60’ını kaybedenler malul sayılırlar.

4/1-a ve 4/1-b sigortalılarına yaşlılık aylığına hak kazanmışlarsa, yazılı istekte bulundukları tarihi izleyen aybaşından itibaren yaşlılık aylığı bağlanır.