İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Ölüm sigortasından sağlanan haklar ölüm aylığı bağlanması, ölüm toptan ödemesi yapılması, aylık alan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi ve cenaze ödeneği verilmesidir.

5510 sayılı Kanunun 54. maddesine göre uzun vadeli sigorta kollarından;
• Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı,
• Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya her 2 aylığı,
• Ana ve babasından ayrı ayrı aylığa hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylığın tamamı, az olan aylığın yarısı,
• Birden fazla çocuğundan aylığa hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkân veren ilk 2 dosyadan yüksek olan aylığın tamamı, düşük olan aylığın yarısı,
• Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylığı,
• Bu Kanuna göre vazife malullüğü aylığı almakta iken, tekrar sigortalı olanlardan hem vazife malullüğüne hem de malullük aylığına hak kazananlara, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıkları eşitse yalnızca vazife malullüğü aylığı, bunlardan hem vazife hem de yaşlılık aylığına hak kazananlara, bu aylıkların her ikisi,
• Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylığa hak kazananlara tercih ettiği aylık bağlanır.

Oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından başka ülkelerin sosyal güvenlik mevzuatı kapsamında sigortalı olmayanlar, genel sağlık sigortalısı sayılan kişilerdendir.

İş kazaları, meslek hastalıkları, ana- lık ve hastalık sigortaları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenen kısa vadeli sigorta kollarıdır. Doğru cevap B'dir.

İş kazalarının bildiriminde, 4/1-a sigortalıları ve 5. madde kapsamındaki sigortalılar, işverenleri tarafından, o yer kolluk kuvvetlerine derhal ve Ku- ruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde doğrudan veya taahhütlü posta ile bildirilecektir. 
Doğru cevap C'dir.

Sigortalı kadına veya sigortalı olmayan eşinin doğum yapması nedeniyle sigortalı erkeğe emzir- me ödeneği verilebilmesi için; 4/1-a kapsamında olanlar için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Emzirme ödeneğine hak kazanan sigortalılar- dan sigortalılığı sona erenlerin, bu tarihten başlamak üzere 300 gün içinde çocukları doğarsa, sigortalı kadın veya eşi analık sigortası haklarından yararlanacak sigortalı erkek, doğum tarihinden önceki 15 ay içinde en az 120 gün prim ödenmiş olması şartıyla emzirme ödeneğinden yararlandırılır. Doğru cevap C'dir.

En önemli sosyal risklerden dolayısıyla sosyal sorunlardan birisi olan işsizliğe karşı bir ölçüde ekonomik destek sağlayan bir sigorta kolu olarak işsizlik sigortası ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B'dir.

İşsizlik ödeneği, iş ilişkisinin sona erdiği bazı hallerde işsiz kalanlara yapılan bir ödemedir. Doğru cevap A'dır.

Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde; 600 gün sigortalı çalışıp, işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, gün süre boyunca işsizlik ödeneği verilir. Doğru cevap E'dir.

Günlük kısa çalışma ödeneği, sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Doğru cevap E'dir.

5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra ilk kez sigortalı olanlardan kadın ise 58, er- kek ise 60 yaşını dolduranlara en az 9000 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olma şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır. Doğru cevap D'dir.

Toptan ödeme, malullük ve yaşlılık aylığı bağ- lanması imkânı olmayan sigortalılara bazı şartları yerine getirmişlerse, kendileri için ödenen veya bildirilen primlerin toplu para olarak geri verilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizdeki sosyal sigorta kollarından yapılan yardımların bir bölümü kısa vadeli sigorta kollarından, bir bölümü de uzun vadeli sigorta kollarından yapılmaktadır. İş kazaları, meslek hastalıkları, analık ve hastalık sigortaları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenen kısa vadeli sigorta kollarıdır. İşsizlik sigortası da kısa vadeli bir sigorta koludur. Ancak, 4447 sayılı ayrı bir kanunla düzenlenmiştir. Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uzun vadeli sigorta kolları olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda düzenlenmiştir. Genel sağlık sigortası da aynı kanunda yer alan ve adından da anlaşılacağı gibi sağlık hizmetlerini düzenleyen sigorta koludur.

İşsizlik sigortası kısa vadeli bir sigorta kolu olmasına rağmen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nda değil 4447 sayılı ayrı bir Kanunla düzenlenmiştir.

Kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin hükümler 4/1-c bendi kapsamında düzenleme altına alınan kamu çalışanlarına uygulanmaz. Kısa vadeli sigorta kollarından sadece parasal yardım yapılmakta, sağlık hizmeti verilmemektedir. Sağlık hizmetleri ileride değinileceği gibi genel sağlık sigortası hükümlerine göre verilecektir.

Herhangi bir meslek hastalığı klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlenmişse ve meslek hastalığına yol açan etkenler işyerinde yapılan incelemelerde tespit edilmişse, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, hastalık kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine incelenir ve Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.

4/1-a ve 4/1-b sigortalılarının iş kazası ve meslek hastalığı dışında kalan ve işgöremezliğine neden olan rahatsızlıklar hastalık halidir.

İş kazası ve meslek hastalığı sonucu oluşan hastalık ve özürler nedeniyle Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurulları tarafından verilen raporlara istinaden Kurum Sağlık Kurulu’nca meslekte kazanma gücü en az %10 oranında azalmış bulunduğu tespit edilen sigortalı sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanır. Sürekli tam işgöremezlikte sigortalıya aylık kazancın %70’i oranında gelir bağlanır. Sürekli kısmi işgöremezlikte ise sigortalıya bağlanacak gelir, tam iş göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iş göremezlik derecesi oranındaki tutarı kendisine ödenir. Sigortalı, başka birinin sürekli bakımına muhtaç ise, gelir bağlama oranı % 100 olarak uygulanır

İş kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak sahiplerine, aylık kazancının %70’i, 55. maddenin 2. fıkrasına göre güncellenerek 34. madde hükümlerine göre gelir olarak bağlanır.