İŞ SAĞLIĞI YÖNETİMİ

Mikroorganizmayı canlı bir organizmaya aktaran pire, kene ya da sivrisinek gibi bir ara taşıyıcı (vektör) varsa vektör yolu ile bulaş meydana gelir. Daha çok tropikal bölgelerde görülür. Lyme hastalığı kenelerle, sıtma sivrisineklerle insanlara bulaşan hastalıklardır.

Enfeksiyon hastalıklarının ortaya çıkmasını ve yayılmasını önlemek için yapılabilecek birçok şey vardır. Bunlar; kapsamlı bağışıklama, koruyucu ilaçlar, beslenme, çevresel koşulların düzeltilmesi, kişisel hijyen, maske kullanımı ve seyahat önlemleridir.

Sağlık çalışanlarının mesleki temaslarından biri perkütan yoldur. Perkütan yolla yaralanma; enjektör, bistüri ve diğer delici kesici aletlerin batması ya da cildin kesilmesi, soyulması gibi nedenlerle cilt bütünlüğünün bozulmasıdır.

Delici-kesici alet yaralanmalarında yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir: Yaralı bölge su ve sabun ile yıkanır. Cilt antiseptiği (% 70 alkol, % 10 povidon iyot) ile silinir. Yaralı bölgeyi sıkmamak ve kanatmaya çalışmamak gerekir. İnceleme, takip ve tedavi için mesai saatleri içinde Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesine başvurmak gerekir.

Kan ve kan ürünleriyle bulaşmada alınabilecek tedbirler kısaca şöyle özetlenebilir: Kan ve her türlü vücut sıvısı ile temasta eldiven kullanılmalıdır. Eldiveni çıkardıktan sonra eller mutlaka su ve sabun ile yıkanmalıdır. Ayrıca özel giysi ve koruyucular kullanılmalı, yeterli el yıkama koşullarına dikkat edilmeli, aşılama, sürekli eğitim ve bilgilendirme yapılmalıdır. Bunların yanı sıra bulaşma sonrası takip tedavi, denetleme ve kontrol ile izlenen sonuçların paylaşımı da diğer bazı koruyucu önlemlerdendir.

İş kazası durumunda işyeri 3 iş günü içinde SGK’ye iş kazası bildirimi yapar.

İş kazası raporunun en önemli bölümü, kazanın olmaması için yapılması gerekenler veya “ne yapılsaydı bu kaza olmazdı?” sorusuna cevap veren bölümdür. Kazanın kök nedeni doğru analiz edildiğinde alınması gereken önlemler kolaylıkla ortaya çıkacaktır.

Cerrahi girişim, otopsi, anatomi veya patoloji çalışması sonucu ortaya çıkan dokuları, organları, vücut parçalarını, vücut sıvılarını ve fetüsü içeren tıbbi atıklar patolojik atık olarak adlandırılır.

Tehlikeli atıklar için her kuruluş tehlikeli atık taşıma ve bertaraf etme lisansına sahip firmalar ile anlaşma yoluna giderek atıklarını teslim ederler. Tıbbi ve tehlikeli atıklar için atık teslim etme sürecinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kurulmuş olan MOTAT sistemi kullanılır. Bu sistem sayesinde kuruluşların hangi atıkları, ne zaman, hangi konumdan, hangi firmaya verdikleri online olarak kayıt altına alınır ve takibi yine online olarak yapılır.

Tıbbi atıkların taşınmasında her sağlık kuruluşu bağlı bulunduğu belediye ile sözleşme imzalamak zorundadır. Belediyeler de sağlık kuruluşu, taşıma ve bertaraf firmaları arasında bir köprü görevi üstlenir.

Yukarıda biyolojik etkenlerin enfeksiyon risk düzeyi grupları verilmektedir. Buna göre,bir işverenin biyolojik etkenlere maruz kalan çalışanlarına ilişkin kayıtları maruziyet sona erdikten sonra en az 15 yıl saklamasını gerektiren risk grubu veya grupları şunlardır (III ve IV):

Boğmaca, grip ve zatürre damlacık saçılması yolu ile bulaş gösteren enfeksiyonlardır. Bu enfeksiyonlar solunum salgıları ile temas sonucu oluşmaktadırlar.

Enfeksiyonların bulaşma yolları dikkate alındığında vektör yolu ile bulaşın meydana gelmesi  "mikroorganizmayı canlı bir organizmaya aktaran bir ara taşıyıcının olmasını" ifade eder.

Alanlar                          Temel Ajanlar

I.Kimyasal                      A. Enfeksiyon

II.Biyolojik                      B. Anestezi

III.Psiko-sosyal               C. Radyasyon 

IV.Fizik-Ergonomik           D. Vardiya

                                      E. Şiddet

Yukarıda sağlık personelinin risk altında olduğu alanlar ve bununla ilişkili temel ajanlar verilmiştir. Bu alanlar ile temel ajanların eşleşmesi doğru bir biçimde şu şekildedir:

Alanlar             Temel Ajanlar

I.Kimyasal:       Anestezi              

II.Biyolojik:       Enfeksiyon                

III.Psiko-sosyal:  Vardiya         

IV.Fizik-Ergonomik: Radyasyon ve Şiddet

"...... enjektör, bistüri ve diğer delici kesici aletlerin batması veya cildin kesilmesi, soyulması gibi nedenler ile cilt bütünlüğünün bozulmasıdır" ifadesinden boş bırakılan kısmı doğru biçimde tamamlayan kavram, perkütan'dır.

"Perkütan; enjektör, bistüri ve diğer delici kesici aletlerin batması veya cildin kesilmesi, soyulması gibi nedenler ile cilt bütünlüğünün bozulmasıdır"

Delici-kesici alet yaralanmalarında yapılması gerekenler:

I. Yaralı bölge su ve sabun ile yıkanmalıdır

II. Yaralı bölge %70 alkol ve %10 povidon iyot içeren cilt antiseptiği ile silinmelidir

III. Yaralı bölgeyi sıkmamak ve kanatmaya çalışmamak gerekir

IV. İnceleme, takip ve tedavi için Hastane Enfeksiyon Kontrol Komitesine başvurulmalıdır

Sağlık kuruluşlarındaki atıkların sınıflandırılması kapsamında sağlık kuruluşlarında laboratuvarlardan kaynaklanan sıvı kimyasal atıklar, kemoterapi atıkları, ilaç atıkları, hava filtreleri gibi atıklar,  tehlikeli atıklar olarak adlandırılırlar.

Sağlık kuruluşlarındaki kan ürünlerini içeren atıklar, tıbbi atıklardan enfeksiyon yapıcı atıklar olarak adlandırılırlar.

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği'ne göre sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atık türleri için toplama ekipmanları şu şekildedir:

Evsel atıklar siyah poşetlerde biriktirilirler

Ambalaj atıkları mavi poşetlerde biriktirilirler

Tıbbi atıklar kırmızı renkli plastik torbalarda toplanırlar

Patolojik atıklar diğer tıbbi atıklardan farklı biçimde kırmızı renkli plastik biriktirme kapları içinde toplanırlar

Kesici ve delici özellikli tıbbi atıklar plastik veya aynı özellikte lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerler içinde toplanırlar

Sağlık kuruluşu yöneticisi iş sağlığı ve güvenliğine yönelik eğitimler kapsamında sağlık kuruluşunda teknik konularda eğitimler düzenlemiştir. Bu durumda, sağlık kuruluşu yöneticisinin kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri konusunda bir eğitim düzenlemiş olması beklenir.