İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMELLERİ

İşverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı iş yerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum iş yeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir. Bildirim yapmadığı tespit edilen iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Doğru cevap E'dir.

Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz
yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri hâlinde iş yeri hekimliği belgesi verilir. Doğru cevap D'dir.

Diğer sağlık personeli belgesi, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nca, belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlık’ça verilen iş yeri hemşireliği belgesine sahip kişilerden;

a. Diğer sağlık personeli eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak diğer sağlık personeli sınavında başarılı olanlara,

b. İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği programlarında lisansüstü eğitimini
tamamlayanlara,

c. Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde beş yıl fiilen çalışmış olanlara, istekleri hâlinde İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.

Doğru cevap D'dir.

On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yeri işverenleri ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirmek ile yükümlü olup işyerinde tam süreli iş yeri hekimi görevlendirildiği takdirde diğer sağlık personeli görevlendirilmesi zorunlu değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Kanunu uyarınca işverenler, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi ile yükümlüdür. Bu nedenle, işverenin genel yükümlülükleri, Kanun’un özellikle 4 üncü maddesinde düzenlenmiş olup bütün işverenlere yükümlülükler getirmiştir. Sağlıkla ilgili hükümler ise;
• İşyerinde risk değerlendirmesi yapılması,
• İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildiriminin yapılması,
• Sağlık gözetiminin gerçekleştirilmesi,
• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi, şeklindedir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

İşveren aşağıdaki hâllerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır:
1. İşe girişlerinde.
2. İş değişikliğinde.
3. İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.
4. İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.

Doğru cevap E şıkkıdır.

İşveren iş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde Sosyal Güvelik Kurumuna bildirimde bulunur. Doğru cevap C şıkkıdır.

İş yeri hekimleri, bu yönetmelikte belirtilen görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen sürelerde görev yaparlar:
• Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika.
• Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.
• Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika

Doğru cevap B şıkkıdır.

İş Yeri Hekimliği Belgesi
• İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
• İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak iş yeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
• Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri hâlinde,
• İş ve meslek hastalıkları yan dal uzmanlığını alan hekimlere istekleri hâlinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.

Doğru cevap E şıkkıdır.

İş yeri hekimi, işyerinde bulunması hâlinde diğer sağlık personeli ile birlikte çalışır. İş yeri hekimleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri kapsamında aşağıdaki alt başlıklarda izah edilen görevleri yapmakla yükümlüdür. Bu alt başlıklar şu şekilde sıralanabilir; rehberlik, risk değerlendirmesi, sağlık gözetimi, eğitim, bilgilendirme ve kayıt, ilgili birimlerle iş birliği. Doğru cevap E şıkkıdır.

Çalışanın kişisel özellikleri, işyerinin tehlike sınıfı ve işin niteliği öncelikli olarak göz önünde bulundurularak uluslararası standartlar ile iş yerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçları doğrultusunda; az tehlikeli sınıftaki işlerde en geç beş yılda bir, tehlikeli sınıftaki işlerde en geç üç yılda bir, çok tehlikeli sınıftaki işlerde en geç yılda bir, özel politika gerektiren grupta yer alanlardan çocuk, genç ve gebe çalışanlar için en geç altı ayda bir defa olmak üzere periyodik muayene tekrarlanır. Ancak iş yeri hekiminin gerek görmesi hâlinde bu süreler kısaltılır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Diğer Sağlık Personelinin Nitelikleri ve Görevlendirilmeleri:
İşverence diğer sağlık personeli olarak görevlendirilecekler, bu Yönetmeliğe göre geçerli diğer sağlık personeli belgesine sahip olmak zorundadır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Diğer sağlık personeli, bu Yönetmelik’te belirtilen görevlerini yerine getirmek için aşağıda belirtilen sürelerde görev yaparlar:
a. Çok tehlikeli sınıfta yer alan 10 ila 49 çalışanı olan iş yerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika.
b. Çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 ila 249 çalışanı olan iş yerlerinde çalışan
başına ayda en az 15 dakika.
c. Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve üzeri çalışanı olan iş yerlerinde çalışan
başına ayda en az 20 dakika

Doğru cevap B şıkkıdır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Kanunu uyarınca işverenler, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi ile yükümlüdür. Bu nedenle, işverenin genel yükümlülükleri, Kanun’un özellikle 4 üncü maddesinde düzenlenmiş olup bütün işverenlere yükümlülükler getirmiştir. Sağlıkla ilgili hükümler ise;
• İşyerinde risk değerlendirmesi yapılması,
• İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildiriminin yapılması,
• Sağlık gözetiminin gerçekleştirilmesi,
• Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesi, şeklindedir.

Doğru cevap A'dır.

İş yeri hekiminin yetkileri aşağıda verilmiştir:
• İş yerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil müdahale gerektirmesi hâlinde işin durdurulması için işverene başvurmak.
• Görevi gereği iş yerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.
• Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dâhilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla iş yerinin iç düzenlemelerine uygun olarak iş birliği yapmak.
• Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen iş yeri hekimleri, çalıştıkları iş yeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler sebebiyle iş yeri hekiminin ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.

Doğru cevap B'dir.

İş Yeri Hekiminin Yükümlülükleri:
• İş yeri hekimleri, bu yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve iş yerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları hakkındaki bilgiler ile çalışanın kişisel sağlık dosyasındaki bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler.
• İş yeri hekimleri, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yürütülmesindeki ihmallerinden dolayı, hizmet sundukları işverene karşı sorumludur. 
• İş yeri hekimleri, işverene yazılı olarak bildirdikleri iş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili alınması gereken tedbirlerden acil durdurma gerektiren hâller ile yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı gibi hayati tehlike arz edenleri, belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından yerine getirilmemesi hâlinde, iş yerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş kurumu il müdürlüğüne yazılı olarak bildirmekle yükümlüdürler.
• İş yeri hekimi, görevlendirildiği iş yerinde yapılan çalışmalara ilişkin tespit ve tavsiyeleri ile iş yeri hekiminin görevleri başlıklı dokuzuncu maddede belirtilen hususlara ait çalışmalarını, iş güvenliği uzmanı ile birlikte yapılan çalışmaları ve gerekli gördüğü diğer hususları onaylı deftere yazar.
• İş yeri hekimi, meslek hastalığı ön tanısı koyduğu vakaları, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına sevk eder.

Doğru cevap C'dir.

Sosyal güvenlik kurumu, SGK, işsizlik sigorta prim teşvikinden yararlanabilmek için gerekli şartlar;
• Bu işyerinin 6331 sayılı Kanunu’nun 9’uncu maddesi kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alan bir işyeri olması,
• İşverenin Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde her ay toplamda ondan fazla çalışanı bulunması,
• İş yerinde son üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmemiş olması, gerekmektedir.

Doğru cevap D'dir.

Aşağıda sıralanan durumların olması hâlinde işsizlik sigortası prim teşviki uygulamasına son verilir.

• İş yerinin tehlike sınıfının çok tehlikeli sınıftan tehlikeli veya az tehlikeli sınıfa dönüşmesi hâlinde tehlike sınıfı değişiklik tarihini takip eden ay/dönem başından itibaren iş yerinin teşvik uygulamasına son verilir.

• Çalışan sayısının on ve altına düşmesi hâlinde, çalışan sayısının on ve altına düştüğü ay/dönem başından itibaren iş yerinin teşvik uygulamasına son verilir.

• Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde, ilgili durumun Bakanlıkça veya Kurumca tespit edildiği tarihi takip eden ay/dönem başından itibaren iş yerinin teşvik uygulamasına son verilir.

• İş yerinin, İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin verilmesine ilişkin, iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi ya da İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğine göre Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar ile yapılmış bir sözleşmesinin
bulunmaması hâlinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin alınmadığı ay başından itibaren işyerinin teşvik uygulamasına son verilir. 

• İşsizlik sigortası primi işveren payı teşvikinden yararlanma süresinde iş yerinin kapanması hâlinde, iş yerinin 5510 sayılı Kanun kapsamından çıktığı tarihten itibaren teşvik uygulamasına son verilir.

Doğru cevap A'dır.

• İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
• İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak iş yeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
• Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri hâlinde,
• İş ve meslek hastalıkları yan dal uzmanlığını alan hekimlere istekleri hâlinde, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünce verilir.

Doğru cevap B'dir.

İş yeri hekiminin görevleri: Rehberlik, Risk Değerlendirmesi, Sağlık Gözetimi, Eğitim, Bilgilendirme ve Kayıt, İlgili Birimlerle İş Birliği. Doğru cevap E'dir.