İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMELLERİ

İş sağlığı ve güvenliğinin amacı, iş kazaları ve meslek hastalıklarını meydana gelmeden önce önleyerek çalışanların hayatlarını ve vücut bütünlüklerini korumak olsa da meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda ortaya çıkan zararın giderilmesi de önem taşımaktadır. Bu nedenle, iş kazasına uğrayanlara tazminat ödenmesi ilk olarak 1885 yılında Almanya’da uygulanmaya başlamış sonra Avrupa ve Amerika’da yaygınlaşmıştır. Doğru cevap B'dir.

İş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenlemeler Tanzimat ve Meşrutiyet döneminde yapılmıştır. İşçilerin en yoğun olarak çalıştıkları alanın kömür madenleri olması nedeniyle yapılan ilk düzenlemeler bu alana yöneliktir. Bu dönemde yapılan ilk düzenleme, 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi'dir. Doğru cevap C'dir.

 

Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği alanında çeşitli kanun tasarıları gündeme gelmiş ve 20.06.2012 tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (RG, T.30.06.2012, S.28339) kabul edilmiştir. Kanunda yer alan maddeler, kademeli olarak yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap D'dir.

İş sağlığı ve güvenliğinin en önemli amacı, çalışanların hayatlarının ve vücut bütünlüklerinin korunmasıdır. İş sağlığı ve güvenliği önlemleri sayesinde çalışma ortamındaki risklerin tamamen ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi yoluyla çalışanlar için tehlikelerden uzak ve sağlıkları açısından uygun çalışma ortamı sağlanmaktadır. Bu şekilde çalışanların, çalışma koşullarının olumsuz etkilerinden ve iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmaları amaçlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Sosyal zorunluklar ifadesi ile kastedilen kamuoyu baskısıdır. Kamuoyunun baskısı, dinsel çevrelerden gelen baskılarla birlikte devlet çalışma hayatına müdahale etme ihtiyacını hissetmiş ve düzenlemeler yapılmıştır. Günümüzde de uzun çalışma sürelerine, olumsuz çalışma koşullarına kamuoyunun ilgisiyle birlikte bu alana dikkatler yönelmekte, yeni çalışmaların yapılması söz konusu olmaktadır. Nitekim ülkemizde, kamuoyunun ilgisini tersanelerde meydana gelen iş kazalarına yöneltmesiyle birlikte bu alana ilişkin çözüm önerileri gündeme gelmiştir. Doğru cevap A'dır.

İş güvenliği, daha çok çalışanın teknik özellik taşıyan risklere karşı korunmasını ifade etmektedir. İşyerinde kullanılan makine, donanım, teçhizata bağlı olarak ortaya çıkabilecek risklerin belirlenmesi ve bunlara karşı önlem alınmasıdır. İş güvenliği "İşyerlerini, işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden ve sağlığa zarar verebilecek koşullardan arındırarak, daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistemli çalışmalar" şeklinde tanımlanabilir. Doğru cevap B'dir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu m.3/g’de iş kazası, "İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hale getiren olay" şeklinde tanımlanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İş Kanunu m.74/son’a göre, kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilecektir. Kadın sigortalının emzirme izni süresi içinde başına gelen olay iş kazasıdır. Kadın sigortalının emzirme izni süresi içinde evine giderken yolda düşüp ayağını kırması iş kazasıdır D seçeneğinde verilen ifadede "süt izin hakkı dolan" dendiği için durum iş kazası sayılmaz. Diğer seçeneklerin hepsi iş kazası kapsamında ele alınır. Doğru cevap D'dir.

SSGSSK'ya göre meslek hastalığı, " sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir" şeklinde tanımlanmaktadır.

Meslek hastalığının tanımından da anlaşıldığı üzere meslek hastalığında tekrarlanan bir durum söz konusudur. Zaten bu durum, iş kazası ile meslek hastalığı arasındaki temel farktır. Çünkü iş kazası aniden, beklenmedik şekilde meydana gelirken meslek hastalığında tekrarlanan bir durum söz konusu olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

İş sağlığı ve güvenliğinin tarihsel gelişimini incelediğimizde, iş sağlığı ve güvenliği
ile ilgili ilk yazılı kaynaklar Yunanlı düşünür Heredot’a kadar dayandırılmaktadır.

Hipokrat, çalışanların yaptıkları işten zarar görebileceklerini ileri sürmüştür.

İş sağlığı ve güvenliği alanında bilimsel anlamdaki ilk gelişmeler İtalya’da ortaya
çıkmakla birlikte konunun gelişimi İngiltere’de olmuştur.

Tanzimat ve Meşrutiyet döneminde yapılan İlk düzenleme, 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi’dir. Bu Nizamname, padişahın onayından geçmemekle birlikte Ereğli Kömür Havzası’nda uygulanmıştır. 100 maddeden oluşan Nizamname günlük çalışma süresini 10 saat olarak belirlemiş, işçilere çalışma süresinin dışında dinlenme süresi verilmesini, işçilere yatacak yer sağlanmasını, işçi ücretlerinin öncelikli olarak ödenmesini veişe hazır bekleyen işçilere çalıştırılmasalar bile ücret ödenmesini düzenlemiştir.

1936 tarih ve 3008 sayılı İş Kanunu, ilk iş kanunu olması nedeniyle Türk çalışma hayatı açısından bir dönüm noktasıdır.

İş sağlığı ve güvenliğinin amacı,
• Çalışanları korumak,
• Üretim güvenliğini
sağlamak,
• İşyeri güvenliğini
sağlamaktır.

İş sağlığı ve güvenliği konusunun önem kazanmasının nedenleri,
• Teknik zorunluluklar,
• Ekonomik zorunluluklar,
• Sosyal zorunluluklardır.

İş Güvenliği: İşyerlerini, işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden ve sağlığa zarar verebilecek koşullardan arındırarak, daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için yapılan sistemli çalışmalardır.

İş kazasına uğrayanlara tazminat ödenmesi ilk olarak 1885 yılında Almanya’da uygulanmaya başlamıştır.

İş Kazası: Sigortalının işveren otoritesi altında bulunduğu bir sırada gördüğü iş veya
işin gereği dolayısıyla aniden ve dıştan meydana gelen bir etkenle onu bedenen veya
ruhça zarara uğratan bir olaydır.

Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde, Osmanlı İmparatorluğu ile Batı Avrupa ülkeleri arasındaki siyasal yakınlaşma ekonomik ilişkilere de yansımış, Osmanlı İmparatorluğu yeni bir pazar olarak Batı Avrupa ülkelerinin ilgisini çekmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda da ilk sanayileşme hareketleri başlamıştır (Altan, 2004, s.62; Arıcı, 1999, s.34). İş sağlığı ve güvenliği alanında ilk düzenlemeler de ancak bu dönemde yapılmıştır. İşçilerin en yoğun olarak çalıştıkları alanın kömür madenleri olması nedeniyle yapılan ilk düzenlemeler bu alana yöneliktir. Bu dönemde yapılan ilk düzenleme, 1865 tarihli Dilaver Paşa Nizamnamesi’dir