İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN TEMELLERİ - Deneme Sınavı - 14

“İş yerlerinde, işin yürütülmesi ile ilgili olarak oluşan tehlikelerden, sağlığa zarar verecek koşullardan korunmak ve daha uygun bir iş ortamı oluşturmak için gerçekleştirilen metodlu çalışmalar” iş güvenliği olarak adlandırılmakta ve çalışan güvenliği, işletme güvenliği ve üretim güvenliği kavramlarını da kapsayan entegre bir olguyu ifade etmektedir. Doğru cevap A.

İş sağlığı kavramı; “tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını sürdürmek; çalışanların çalışma koşullarından kaynaklanan risklerden korunmasını sağlamak, sağlıklarının bozulmasını önlemek, kendileri­ne uygun işlere yerleştirmek işin insana ve insanın işe uyumunu” kapsamaktadır.

Çalışan­ları her türlü riske karşı korumak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağ­lamak; tehlikeli durumları ortadan kaldırmak ve güvenilen bir üretim ve hizmet sistemini sağlamak, iş sağlığı ve güvenliğinin en önemli politikasıdır. Doğru cevap A.

Çalışanlar yapması gereken bir hareketi yapmadığında veya yapmaması gere­ken bir hareketi yaptığında; güvensiz davranışta bulunmakta yani tehlikeli hare­kette bulunup iş güvenliğini göz ardı etmekte ve ölümcül sonuçlara kadar gidebi­len iş kazalarına davetiye çıkarmaktadır.

Tehlikeli davranışlara örnekler:

Doğru cevap A.

Çalışanlar yapması gereken bir hareketi yapmadığında veya yapmaması gereken
bir hareketi yaptığında; güvensiz davranışta bulunmakta yani tehlikeli harekette
bulunup iş güvenliğini göz ardı etmekte ve ölümcül sonuçlara kadar gidebilen
iş kazalarına davetiye çıkarmaktadır.

Tehlikeli davranışlara örnekler:
• Kişisel koruyucu donanım kullanmama,
• Talimatları uygulamama,
• Takılı makine koruyucusunu çıkararak çalışma,
• Uygun olmayan emniyet donanımı,
• Uygun olmayan fiziki koşullar (yetersiz havalandırma, yetersiz veya çok
fazla aydınlatma gibi),
• Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli bölgede çalışmak,
• Dalgınlık ve dikkatsizlik,
• Aceleci ve hızlı çalışmak,
• Kusurlu alet, makine ve teçhizat kullanmak,
• İş disiplinine uymamak,
• İşe uygun makine kullanmamak,
• Ehil olmayan kişilerin makineleri kullanmaları,
• Bilgisizlik, eğitimsizlik, tecrübesizlik gibi sebeplerle çalışma şartlarındaki
risklerden haberdar olmamak ve bu nedenle tehlikeye kayıtsız kalmak.

Tehlikeli durum ise; çalışma ortamının gürültülü, titreşimli, tozlu, dumanlı,
buharlı, makinelerin koruyucusuz, çalışma platformlarının korkuluksuz olması
gibi olumsuz çalışma koşullarından veya güvenlik tedbirlerinin yetersiz olmasından
dolayı oluşan tehlikeli ortamları ifade etmektedir.

Tehlikeli durumlara örnekler:
• İş ekipmanlarında iş güvenliği bakımından bulunması gereken özelliklerin
eksik ve kusurlu olması,
• Sıcak ve soğuk, elektrik akımı, ses, ışık, radyasyon ve vibrasyon gibi etkenler,
• Toksik ve korozif maddeler,
• Hatalı depolama, düzenleme ve istifleme,
• Kötü ve tehlikeli çevre şartlarıdır.

Doğru cevap A seçeneğidir. Çünkü yukarıda da belirtildiği gibi "Tehlikeli durum" ve "Tehlikeli davranış" farklı kavramlardır.

Daha önceleri iş sağlığı ve güvenliği alanında takip edilen geleneksel bir yak­laşım tarzı olan reaktif (tazmin edici) yaklaşım, çalışma ortamında meydana gel­miş, ortaya çıkmış iş kazası ve meslek hastalıklarının incelenmesi, raporlanması ve bunların maddi tazminini gözeten bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda; “Olay sonrası inceleme ve işin yeniden düzenlenmesi aşamaları dikkate alınır. Doğru cevap A.

İş piyasası güvencesi: Devletin desteklediği ve güvence altına aldığı tam istih­dam aracılığıyla çalışanların uygun bir şekilde çalıştırılmasıdır. Doğru cevap A.

Temsil ve gelir güvencesi: Devlet politikalarına katkıda bulunması, sendika ve işveren örgütlerinin tesis edilmesi; asgari ücret ayarlamaları, sosyal güvencenin sağlanması ve gelirlerin korunmasıdır. Doğru cevap A.

İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili zorunluluk yasal olarak 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 17. maddesinde çalışanların eğitimleri başlığı al­tında ortaya konulmuştur. Ayrıca “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitim­lerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile eğitimlerle ilgili dikkat edilmesi gerekenler anlatılmıştır. Eğitim prosedürü hazırlanırken bu yönetmelikteki hususları karşılayacak şekilde olmasına dikkat edilir. Prosedürün ilgili doküman­lar bölümünde aşağıdakiler kesinlikle olmalıdır:

Doğru cevap A.

İş yerlerinde iş kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi ile ilgili yasal zorunluluk 6331 sayılı Kanunu’nun 14. maddesinde belirtilmektedir [1]. Bura­daki belirtilen durumları karşılayacak şekilde İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları Prosedürü oluşturulması ihtiyacı oluşmaktadır. Bu prosedürün ilgili dokümanlar bölümünde aşağıdakiler yer almalıdır:

Doğru cevap A.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları, iş sağlığı ve güvenliği yönetimine çalışanları da dahil ederek iş yerinde demokrasi ve iş birliğini geliştirmek, iş sağlığı ve güvenliği denetimini desteklemek ve iş kazaları ile işten kaynaklanan hastalıkları azaltmak amacıyla geliştirilmiştir.

ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği geliştirme stratejisine göre; A şıkkı, istihdam güvencesini, B şıkkı, İş ve beceri geliştirme güvencesini, D şıkkı, iş sağlığı ve güvenliği güvencesini ve E şıkkı, temsil ve gelir güvencesini ifade etmektedir. Doğru cevap: C şıkkıdır.

İş kazası ve meslek has­talıklarından dolayı oluşan ekonomik yük ile verimlilik kaybı küresel GSYH’nin %4’ünü teşkil etmektedir.

Doğrudan olmasa da iş sağlığı ve güvenliğinin hedeflerinden biri de çalışma orta­mında verimliliğin sağlanmasıdır. Çalışanın korunmadığı ve eğitilme­diği bir üretim sürecinde verimli çalışma, buna bağlı olarak da ekonomik gelişme ve kalkınma beklenemez

Risk Değerlendirme Prosedürü ile ilgili dokümanlarda kesinlikle yer alması gerekenler: İş Yeri Hakkında Bilgiler Formu, Tehlike Tanımlama Formu, Risk Analiz Formu, Aksiyon Takip Formu ve Risk Değerlendirmesi Kontrol Formu’dur.

Acil Durum Prosedürü içinde uygulama başlığı altında detaylı olarak ele alın­ması gereken konu başlıkları şunlardır: Acil Durum Yönetimi, Acil Durum Ekibi Görevleri, Acil Durum Planının Hazırlanması, Onaylanması ve Yayımlanması, Acil Durum Tahliye Krokisinin Hazırlanması, Onaylanması ve Yayımlanması, Acil Durum Planlarının ve Listelerinin Gözden Geçirilmesi, Acil Durum Müdahale Ekipmanları, Eğitim ve Tatbikat ve İş Kazaları Raporlama.

Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldı­ğı iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulması zorunludur.

Çalışan İş Güvenliği klasöründe yer alması gereken kayıtlar: Çalışan görev tanımı, mesleki eğitim veya yeterlilik sertifikası, operatör belgeleri, gerekiyorsa özel eğitim sertifikası, temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimi ve diğer İSG ile alakalı eğitim aldı­ğına dair belgeler, KKD teslim edildiğine, çalışanın verilen kkd konusunda eğitildiğine dair belgeler, doküman dağıtım tutanağı, iş kazası evrakları nüshası, varsa işbaşı eğitimlerinin evrakı, destek elemanları için ilkyardımcı sertifikası, arama-kurtarma, tahliye ve yangın eğitim belgeleri ve yapılan işle ilgili iş yeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının önereceği di­ğer belgeler.

İş sağlığı ve güvenliğinin en önemli hedefi ve gayesi iş yerlerinde çalışanların sağ­lık ve güvenlik şartlarının sürekli korunması için önlemlerin alınmasıdır. Çalışan­ları her türlü riske karşı korumak, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarını sağ­lamak; tehlikeli durumları ortadan kaldırmak ve güvenilen bir üretim ve hizmet sistemini sağlamak, iş sağlığı ve güvenliğinin en önemli politikasıdır.

Departman olarak ayrılabilen bu işletme proseslerinin her birini o bölümün ne iş yaptığını, sorumluluk ve yetkilerinin kimde olduğunu, en başından sonuna tüm çalışma adımlarını, bu departmanda kullanılan tüm formları (dokümanların tamamını) gösteren kalite kılavuzu niteliğindeki dokümana prosedür adı verilir.