İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) kuruluş aşamasındaki amacı; sosyal adaleti yaygınlaştırarak evrensel ve kalıcı bir barış sağlamaktır. ILO, işçilerin çalışma ve hayat koşullarını iyileştirmeye destek olarak bu amaca ulaşılmasına katkı sağlamaktır.

İş kazalarının insani boyutu oldukça büyük olmasının yanı sıra ekonomik boyutu da önemlidir. İş kazaları ve meslek hastalıklarının ekonomik maliyeti, her yıl dünya gayri safi hasılasının % 4’üne ulaşmaktadır.

2008 yılında onaylanan “Adil Bir Küreselleşme için Sosyal Adalet Bildirgesi” nde, Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) ilke ve politikalarına güçlü bir destek vermiştir. Bildirgede, küreselleşme koşullarında ilerlemeyi sürdürmek ve sosyal adaleti sağlamak için üyelerden “insan onuruna uygun iş” hedefine odaklanmaları ve ILO’nun temel ilke ve kurallarını savunmalarını istemiştir.

Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) üç temel uygulama araçları; sözleşme, protokol ve tavsiye kararlarıdır. Sırasıyla;

Sözleşme, ilke ve kuralların belirlenmesinde temel araçtır. Uluslararası antlaşma niteliğindedir, ulusal politikaya yol gösterir ve onaylayan ülkeyi bağlar.

Protokol, sözleşmeyle aynı numarayı taşır, aynı niteliktedir, sözleşmeyi tamamlar ve onaylanan ülkeyi bağlar.

Tavsiye kararı, sözleşmeyle eşzamanlı çıkarılan, onaylanması gerekmeyen, bağlayıcı olmayan, ilke ve kuralların nasıl uygulanacağını açıklayan sözleşmeyi tamamlayan bir araçtır.

Uluslararası Çalışma Konferanslarının ilki 1919 yılında yapılmıştır. 1919 yılından bugüne kadar 189 sözleşme, 6 protokol ve 204 tavsiye kararı onaylanmıştır. 155 ve 161 sayılı Sözleşmelerde tanımlanan “işte sağlıklı ve güvenlikli olmak” kavramı: çalışanın, çalışma ortamını, koşullarını, ilişkilerini ve çevresini, kendisini motive eden bir çalışma yürütebilecek bir biçimde etkileyebildiği; sağlıklı ve güvenli bir üretim ortamının ürününü olan fiziksel, ruhsal ve toplumsal en uygun iyilik halinde olmasıdır.

Çalışma Çevresi (Hava Kirliliği, Gürültü ve Titreşim) Sözleşmesi (No.148) ve Tavsiye Kararı (No. 156) 1977 yılında yapılmıştır. Çalışma çevresini; hava kirliliği, gürültü veya titreşime bağlı tehlikelerden olası en üst düzeyde arındırma koşulu getirilmiştir.

Avrupa Birliği (AB), uluslarüstü yetkiler ile donatılmış uluslararası bir kuruluştur. AB, işçilerin sağlık ve güvenliğin korunmasına katkı yaparken iki araçtan yararlanır. Bunlar;

Bu kurumlar tüzük, direktif, tavsiye, ilke kararı, karar, görüş ve bildirimler çıkararak iş sağlığı ve güvenliği politikalarını belirler ve bu politikaları hazırlanan strateji ve eylem planlarına uygun olarak uygulatmaya çalışırlar.

Türkiye, ILO’nun iş sağlığı ve güvenliği başlığı altında sınıflandırdığı 19 sözleşmeden 9’nu onaylamış, 1 protokolü ise onaylamamıştır.

Türkiye, Avrupa Birliği’nin (AB) 29 temel direktifinin 24’ünün üç yıl içinde ulusal mevzuata uyarlayıp uygulamaya sokmuştur.

Birleşmiş Milletler’in 18 uluslararası uzmanlık kuruluşundan en eski olanı ILO’dur. Versay Barış Antlaşması’na göre, işçileri korumak için bir uluslararası çalışma örgütü kurulacak ve örgüt bu amaçla “Günlük ve haftalık azami çalışma saatleri de dahil, çalışma sürelerinin düzenlenmesini; işgücü arzının düzenlenmesini ve işsizlik ile savaşımı; uygun koşullarda yaşamak için yeterli ücret sağlanmasını; işçilerin genel sağlık sorunlarından ve iş kazası ve meslek hastalıklarından korunmalarını; çocukların, gençlerin ve kadınların korunmalarını; yaşlılık ve maluliyet aylığı bağlanmasını; göçmen işçilerin korunmalarını; eşit işe eşit ücret ilkesinin tanınmasını; örgütlenme özgürlüğü ilkesinin tanınmasını ve mesleki ve teknik eğitimin örgütlenmesini ve gerekli diğer önlemlerin alınmasını destekleyecektir”

ILO Anayasası’nda da yer alan bu hedefler, 1944 yılında onaylanan Filadelfiya Bildirgesi ile yenileri eklenerek geliştirilmiştir. Bu hedefler, “Irk, inanç ve cinsiyet temelindeki her türlü ayrımcılığı önlemek; ücret ve gelirlerde, çalışma sürelerinde ve çalışma hayatının diğer alanlarında ilerlemelerin sonuçlarından herkesin adil bir biçimde yararlanmasını sağlayacak politikalar belirlemek; tam istihdamı sağlamak ve hayat koşullarını iyileştirmek; işçilere bilgi ve becerilerini kullanacakları ve toplumsal iyilik haline en büyük katkıyı yapabilecekleri bir iş sunmak; işçilere uygun ve yeterli beslenme, barınma, dinlenme ve kültür imkânı sunmak; sosyal güvenlik kapsamını ihtiyaç duyan herkese asgari gelir ve kapsamlı tıbbi bakım sağlayacak şekilde genişletmek; mesleki teknik eğitimde fırsat eşitliği sağlamak; toplu pazarlık hakkının tam olarak tanınması; işverenlerin ve işçilerin üretim verimliliğini sürekli artırmak için işbirliği yapmaları; toplumsal ve ekonomik önlemleri birlikte hazırlayıp uygulamaları; her işçinin hayatını ve sağlığını koruma altına almak; ana çocuk sağlığını korumaktır”.

Tavsiye kararı, sözleşmeyle eşzamanlı çıkarılan, onaylanması gerekmeyen, bağlayıcı olmayan, ilke ve kuralların nasıl uygulanacağını açıklayan sözleşmeyi tamamlayan bir araçtır.

ILO düzenlemeleri işlevsel olarak üç grupta sınıflandırılabilir. Bunlar, • İş sağlığı ve güvenliğinin temel ilkeleri ve kuralları, • Özgün risklerden korunma ilkeleri ve kuralları, • Özgün işkollarındaki korunma ilkeleri ve kurallarıdır

İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi (No.155) ve Tavsiye Kararı (No.164) (1981)

Ulusal iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma çevresi politikası, işçilerin sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla ulaşılması gereken hedefleri, kullanılacak girişim yöntemlerini, hizmet örgütlenmesini, taraflar arası ilişkileri, iş örgütlenmesini, atama politikasını, kaynakları ve ulaşılması beklenen hedefleri belirleyen tarafların katılımı ile hazırlanmış ve taraflarca onaylanmış, uygulamayı belirleyen ana politikadır.

Ulusal sağlık hizmetlerinin işlevleri, • Çalışmaçevresigözetimi, • İşçilerin sağlıkgözetimi, • Bilgilendirme,danışmanlık, eğitim ve öğretim, • İlkyardım, tedavivesağlık programları, • Diğer işlevlerdir.

mevzuattan sayılmayan, bağlayıcı olmayan ama politika hazırlanırken yol gösteren araçlardır.

Türkiye, ILO’nun iş sağlığı ve güvenliği başlığı altında sınıflandırdığı 19 sözleşmeden 9’nu onaylamış, 1 protokolü ise onaylamamıştır

ILO Uzmanlar Komitesi, 155 ve 161 sayılı Sözleşmelerin uygulanması hakkında 2010 ve 2011 yıllarında yayınlanan son Türkiye raporlarında, hükümetin sözleşmelerin uygulanmasıyla ilgili raporları düzenli ve zamanında göndermediği, uygulama konusunda sorulan sorulara genel yanıtlar verdiğini ve uygulamaya dönük ayrıntıları aktarmadığı belirtilmiştir.

Dünya Savaşı sonunda imzalanan Versay Barış Antlaşması’na eklenen “Emek” başlıklı XIII. Bölüm ILO’nun kurulmasında kanuni dayanak olmuştur.

Doğru cevap A seçeneğidir.