İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 23

İş sağlığı ve güvenliği konusunun önem kazanmasının nedenleri,

• Teknik zorunluluklar,

• Ekonomik zorunluluklar,

• Sosyal zorunluluklardır

Ekonomik zorunluluklar:

Evde çalışma, tele çalışma, alt işveren uygulamaları, kısmi süreli çalışma gibi esnek çalışma şekilleri bulunmaktadır. Ancak esnek çalışma şekillerinde, çalışanların işyeri dışında çalışmalarıyla birlikte iş sağlığı ve güvenliği konusu daha fazla önem kazanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Orta Sandığı (TeavünSandığı): Gelir kaynağını esnaftan alınan aidatlar, loncaya yapılan bağışlar, çıraklıktan kalfalığa, kalfalıktan ustalığa geçişlerde yapılan törenler için alınan para ve harçların oluşturduğu, üyelerine ekonomik ve sosyal
yardım sağlamak üzere kurulmuş olan yardımlaşma ve dayanışma sandıklarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir

İş sağlığı ve güvenliğinin amacı; 
• Çalışanları korumak,
• Üretim güvenliğini sağlamak,
• İşyeri güvenliğini sağlamaktır. Doğru cevap D seçeneğidir

İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle uğradıkları kayıplar; işçilerin çalışma gücünde meydana gelen kayıplar, meslekte kazanma gücünde kayıplar, gelir kaybı veya gelirde azalma ile kazanın neden olduğu psikolojik sorunlar olarak sınıflandırılabilir.

Hayvanlardan insanlara geçen mesleki hastalıkların başlıcaları şarbon, bru­sella, domuz yılancığı, kuduz ve veremdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yapılan tedaviler sonunda kazaya uğrayan işçilerde çalışma gücü kayıpları meydana gelmiş ise sürekli olarak başkalarına bağımlı ve muhtaç kalmaları önlenmelidir. Rehabilitasyon, koruyucu ve tedavi edici hizmetlerine rağmen bedenen veya ruhen sakat kalmış, çalışma gücünü kaybetmiş kişilerin, başkalarına bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlamak amacıyla yapılan tıbbi ve sosyal yardım çalışmalarıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun “İşçiler Hıfzıssıhhası” başlıklı bölümünde, işçilerin çalışma şartlarıyla ilgili hükümlere yer verilmiştir. Kanunda, m.173-180 bu bölümde yer almaktadır. Buna göre, 12 yaşından küçük olanlar hiçbir sanayiye ait işletmede çalıştırılamayacaklar, yaşları 12-16 arasında olanlar günde 8 saatten fazla çalıştırılmayacaklar, gece çalışmaları belli bir düzene bağlanacak, çalışan kadınlar doğumdan sonra emzirme izni kullanacaklar, işyerlerinde hekim bulundurulacaktır.

İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturmak ve bu kurulun kararlarını uygulamak çalışanların değil işverenin yükümlülükleri arasında yer almaktadır.

İş güvenliği uzmanları, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere AÇSHB tarafından yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, AÇSHB ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemandır.

Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç 10 gün içinde SGK’ya bildireceklerdir. Doğru cevap E'dir.

Hukuki sorumluluk: Bir kimsenin sözleşmeye aykırı davranış veya hukukun yazılı veya yazısız kurallarına aykırı hareketi nedeniyle başkasına vermiş olduğu zararı tazmin etme borcudur.

Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu
TBK m.67/I’de, bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya geçici olarak
üstlenen kişinin hayvanın verdiği zarardan yükümlü olduğu, m.67/II’de ise hayvan bulunduran kimsenin bu zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni
gösterdiğini ispat etmesi halinde sorumlu olmayacağı öngörülmüştür.
Bu düzenlemede de, TBK m.66’da yer alan adam çalıştıranın sorumluluğunda
olduğu gibi objektif özen yükümlülüğünü gerekli şekilde yerine getirmemekten
doğan bir kusursuz sorumluluk kabul edilmiştir. Gerek m.66’da gerekse m.67’de
zararın meydana gelmesinde gerekli özenin gösterilmemiş olduğu ve zararın bu
nedenle oluştuğu karine olarak kabul edilmiştir.Yani sorumluluk için hayvan bulunduranın kusurunun olup olmaması önem arz etmez.
Hayvan bulunduranın sorumlu tutulabilmesi için üçüncü kişinin uğradığı bir
zarar olması, bu zararın hayvan tarafından verilmiş olması ve zarar ile hayvan
arasında uygun illiyet bağının bulunması gerekir.
Sorumluluğun doğabilmesi için bir hayvanın bakımının ve yönetiminin sürekli veya geçici olarak üstlenilmesi gerekir. Hayvanın terkedilmesi durumunda,
hayvanın başkalarına zarar vermemesi için alınması gerekli tedbirler (örneğin
yırtıcı bir hayvanın terk edilmesi durumunda) alınmamışsa, hayvan bulunduran
TBK m.66’ya göre sorumlu olacaktır. Hayvanın terkedilmesi durumunda, tedbir
alınması gerekip gerekmeyeceği terk etme durumundaki şartlara göre belirlenecektir. Hayvanın kaçması halinde de kaçmaması için gerekli tedbirin alınıp alınmadığı araştırılacaktır.
Hayvan bulunduran, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini, gerekli özeni göstermiş olsa dahi zararın meydana gelmesine engel olamayacağını, zira illiyet bağının mücbir sebep veya zarar gören üçüncü kişinin kusurlu
davranışı nedeniyle kesildiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
İşçi, işyerinde çalışırken işverenin hayvanının neden olduğu bir zarara uğrarsa
hayvan bulunduran işverenden isterse TBK m.417 hükmüne isterse m.67 hükmüne dayanarak zararının tazminini talep edebilir. TBK m.417 hükmüne göre işçinin,
işverenin koruma ve gözetme borcu gereği gerekli tedbirleri almadığını ve hayvan
hakkında bilgilendirilmediğini ispat etmesi gerekir. TBK m.67’ye dayanarak işvereni sorumlu tutmak isterse, işverenin bulundurduğu hayvan nedeniyle zarara uğradığını ispatlaması yeterlidir. Zamanaşımı süreleri bakımından taleplerini
TBK m.417 hükmüne dayandırırsa 10 yıllık (TBK m.146), TBK m.67 hükmüne
dayandırırsa zarar görenin öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl, herhalde fiilin işlendiği tarihten başlayarak 10 yıllık zamanaşımı süresine tabi olacaktır (TBK m.72).

Doğru cevap E seçeneğidir.

İş kazası ya da meslek hastalığı, buna maruz kalan işçi üzerinde maddi ve manevi zararlar yaratmaktadır. Hatta ölümle sonuçlanan çok sayıda kaza ve hastalık da bulunmaktadır. Bu gibi olaylarda, ortaya çıkan zararın karşılanmasını sağlayan iki farklı kaynak bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’dur. İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan zararların SGK yardımlarıyla karşılanamayan kısmının belirli koşulların varlığı halinde işveren tarafından karşılanması gerekmektedir. Dolayısıyla anılan zararların karşılanmasında ikinci kaynağın, işverenler olduğunu söyleyebiliriz.

Maddi tazminat aşağıdaki kayıpların karşılanmasına yöneliktir:
• İşçinin tedavi giderleri,
• Kazanç kaybı,
• Çalışma gücünün azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

Maddi zararın belirlenmesindeki unsurlar şunlardır:
• Meslekte kazanma gücü kaybı,
• İşgörebilme çağı ve yaşam süresi,
• Ücret,
• Tarafların kusuru.

İş kazası ve meslek hastalığı sonucunda ortaya çıkan zararın karşılanmasını sağlayan 2 farklı kaynak vardır. Bunlar;

Hakkında özel bir düzenleme bulunmaması nedeniyle genel hüküm niteliğindeki Türkiye Borçlar Kanunu (TBK) m.54’e dayandırılan iş kazasından doğan maddi tazminat işçinin tedavi giderleri, kazanç kaybı, çalışma gücünün azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıpların karşılanmasına yöneliktir.

Kayıpların karşılanmasına yönelik olan maddi tazminatlar:

Maddi zararın belirlenmesindeki unsurlar şunlardır:

Bilinemeyen ücretler: Maddi zararın ve destekten yoksun kalma zararının belirlenmesi sırasında ücretlerin bilinemediği iki ayrı dönemi vardır. Bunlar;