İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 20

İşçinin ölümü nedeniyle talep sahibinin sosyal seviyesine uygun bir yaşam seviyesini yakalayamayacak olmasıdır. Doğru cevap A’dır.

III. Seçenek takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşılmak için gerekli olan kadar olmalıdır Diğer seçenekler doğru ifade edildiği için Doğru cevap E’dir.

İş kazas›ıve meslek hastalığından doğan tazminat, iş hukuku uygulamasında yargıyı en çok meşgul eden olaylardan biridir.

Tazminat talep edilebilmenin ön şartı, işverenin işçiye karşı sorumlu tutulabileceği (bireysel iş hukuku anlamında) bir iş kazasının varlığıdır.

İş kazasından doğan maddi tazminat davalarında, maddi zararın belirlenmesi için kazaya uğrayan işçi için meslekte kazanma gücünü hangi oranda kaybettiği tespit edilmelidir.

Maddi zararın belirlenmesinde kullanılan ikinci unsur kazaya uğrayan işçinin iş görebilme çağı ve yaşam süresidir.

Kazanç kayıplarının belirlenmesinde, işçinin aktif olduğu işgörebilme dönemi dikkate alınır.

İşgörebilme çağı ile yaşam süresi birbirinden farklı kavramlardır.

Maddi zararların belirlenmesinde kullanılan üçüncü unsur kazaya uğrayan ya da meslek hastalığına yakalanan işçinin tazminata esas alınacak ücretidir.

Kazaya uğrayan işçinin olay anında almakta olduğu ücretin tespitinde zorluk yaşanmasının sebebi sigorta prim bordrolarının sağlıklı şekilde tutulmamalarından ya da hiç bulunmamalarından kaynaklanmaktadır.

Maddi zararların belirlenmesinde kullanılan dördüncü unsur iş kazasının ya da meslek hastalığının gerçekleşmesinde tarafların kusurudur.

Kusurların tespiti ve rakamların ifadelendirilmesi teknik bilirkişi tarafından yapılır.

İki tane kaynak vardır.İş kazası ya da meslek hastalığı, buna maruz kalan işçi üzerinde maddi ve manevi zararlar yaratmaktadır. Hatta ölümle sonuçlanan çok sayıda kaza ve hastalık da bulunmaktadır. Bu gibi olaylarda, ortaya çıkan zararın karşılanmasını sağlayan iki farklı kaynak bulunmaktadır. Bunlardan ilki, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’dur. İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan zararların SGK yardımlarıyla karşılanamayan kısmının belirli koşulların varlığı halinde işveren tarafından karşılanması gerekmektedir. Dolayısıyla anılan zararların karşılanmasında ikinci kaynağın, işverenler olduğunu söyleyebiliriz.

İş kazası veya meslek hastalığından zarar gören işçi ya da ölümleri halinde desteğinden yoksun kalanlar, işçiyi gözetme borcuna aykırı davranışları nedeniyle buna neden olan işverenlerden tazminat talep edebilirler.

Hakkında özel bir düzenleme bulunmaması nedeniyle genel hüküm niteliğindeki TBK m.54’e dayandırılan iş kazasından doğan maddi tazminat işçinin tedavi giderleri, kazanç kaybı, çalışma gücünün azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar ve ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıpların karşılanmasına yöneliktir. Kıdem tazminatını kapsamaz.

Maddi tazminat, işçinin vücut bütünlüğünün ihlalinden kaynaklanan zararı karşılamaya yönelik olduğundan zararın unsurları da buna göre belirlenir. Aşağıda yer verilecek olan bu unsurlar, işçinin söz konusu zararının maddi olarak belirlenmesini sağlamaktadır. Bunlar; Meslekte kazanma gücü kaybı; İşgörebilme çağı ve yaşam süresi; Ücret; Tarafların kusuru.

İş kazası veya meslek hastalığı sonucunda ortaya çıkan meslekte kazanma gücü kaybı oranı, 2008 yılında çıkarılan "Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği" (RG,T.11.10.2008, S.27021) ile belirlenen bir usul içinde belirlenir. Yapacağı yardımların miktarını belirlemek için anılan oranı bilmek zorunda olan SGK’nın bu konudaki tespiti, uygulamada maddi tazminat davalarındaki zarar hesaplamalarında da kullanılmaktadır.

Yargıtay’ın işgörebilme çağı konusunda uyguladığı 60 yaş standardı yeraltı maden işlerinde daha farklıdır. Buna göre, işçinin anılan işlerde çalışıyor olması halinde çalışma süresi 50 yaş ile sınırlandırılmıştır. İşçinin, 50 yaşına kadar yeraltı işinde o işin ücret koşullarına göre çalışabileceği varsayılır. Ancak söz konusu işçinin işgörebilme çağı, 50 yaş ile sınırlı değildir. Yargıtay, bu konumdaki işçilerin 50 yaşından sonra yerüstü işlerinde, o işlerin ücret koşullarıyla 60 yaşına kadar çalışabileceklerini kabul etmiştir.

Destekten yoksun kalma tazminatında destek geride kalanların geçimini kısmen veya tamamen sağlayacak şekilde fiilen ve düzenli olarak onlara yardım eden, olayların olağan akışına göre eğer ölüm gerçekleşmeseydi gelecekte az ya da çok bu yardımı sağlayacağına ilişkin güçlü bir olasılık bulunan kişidir. Söz konusu kişinin bu destek durumunun, herhangi bir kanun ya da sözleşmeye dayalı olması gerekmez. O nedenle sadece eş, çocuk veya ana ve babalar değil kardeşler, nişanlılar, evlilik dışında birlikte yaşayanlar vb de fiili destek ilişkisinin varlığı halinde destekten yoksun kalma tazminatı davası açabilirler.

Maddi tazminatta olduğu gibi destekten yoksun kalma tazminatında da zarara neden olan olay, zarara etki eden bir takım sonuçlar da yaratmış olabilir. Nitekim bunlardan en önemlisi, SGK yardımlarıdır. Ancak, bunun dışında tazmin edilecek zarar miktarında indirimi gerekli kılan ve belli bir sıra dahilinde yürütülen başka unsurlar da bulunmaktadır. Buna göre, desteklenen eğer desteğin mirasçısıysa elde ettiği miras geliri, sağ kalan eşin yeniden evlenme şansı, özel sigortadan elde edilen tazminatlar, destek için artık yapılması gerekmeyen giderler zararlardan düşülür. Bunu takiben, varsa iş kazasında ölen işçinin müterafik kusuru oranında bir mahsup uygulanır. Son aşamada, destekten yoksun kalanlara SGK tarafından bağlanan gelirin peşin değerinin zarardan mahsubuyla destekten yoksun kalanlara hisseleri oranında ödenecek miktara ulaşılır.