İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 19

Kanun hükmüne göre, “Hakim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini gözönünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir. Ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir’. Görüldüğü gibi söz konusu düzenlemeye göre, iş kazası sonucunda bedensel bütünlüğü ihlal edilen işçinin manevi tazminat talep hakkı olduğu gibi bu bedensel zararın ağır olması halinde ayrıca işçinin yakınlarına da manevi tazminat talep edebilme imkanı getirilmiştir. Aynı hükme göre, işçinin ölümü halinde yakınlarının da manevi tazminat isteyebilmeleri mümkündür.

Manevi tazminata hükmedecek hakimin, bu kararını olayın özelliklerini gözönünde tutarak vermesi gerektiğini belirtmiştir. Bu düzenleme yöntemi karşısında düzenlemede geçen ‘olayın özelliği’ kavramını, olayda işverenin kusurunun aranacağı şeklinde değerlendirmek doğru olmaz. Bu yaklaşım, hükmün kapsamını daraltmak, işlevini azaltmak olur. Dolayısıyla o noktada takdir, hakime aittir. Yani iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu bedensel bütünlüğü zarar görmüş işçinin veya ölümü halinde yakınlarının manevi tazminat talebiyle karşılaşan hakim, olayın özellikleri öyle gerektiriyorsa kusurun bulunmadığı olaylarda dahi manevi tazminata hükmedebilir.

İş kazası ya da meslek hastalığı, buna maruz kalan işçi üzerinde maddi ve manevi zararlar yaratmaktadır. Hatta ölümle sonuçlanan çok sayıda kaza ve hastalık da bulunmaktadır. Bu gibi olaylarda, ortaya çıkan zararın karşılanmasını sağlayan iki farklı kaynak bulunmaktadır:

İşverenlerin, işçilerin karşılanmayan zararını karşılamalarını sağlamak için açılan davalara İş kazası ve meslek hastalığından doğan tazminat davaları denilmektedir. İşçiler, bu davalarla iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle uğradıkları zararların SGK tarafından karşılanamayan kısmının işveren tarafından karşılanmasını talep edebilmektedirler. Maddi tazminat, manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatları ise tazminat türlerini oluşturmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Maddi tazminat aşağıdaki kayıpların karşılanmasına yöneliktir:

Doğru cevap C seçeneğidir.

Maddi Tazminatta Zararın Belirlenmesinde Başvurulan Unsurlar:

Doğru cevap D seçeneğidir.

İş kazası sonrasında bedensel bütünlüğü ihlal edilen işçinin mesleğini tam ya da gereği gibi yürütmesine engel olan veya zorlaştıran durum 'meslekte kazanma gücü kaybını ifade etmektedir.

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ortaya çıkan meslekte kazanma gücü kaybı oranı "Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit işlemleri Yönetmeliği' ile belirlenen usule göre belirlenir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kaza anı ile maddi tazminat davasının hüküm tarihi arasında geçen süreyi kapsayan dönem "işlemiş zarar dönemi" olarak ifade edilir. 

Hüküm Sonrası Dönem diğer bir isimlendirmeyle İşleyecek Zarar Dönemi, İşçinin uğraması muhtemel zararların birtakım varsayımlardan hareket edilecek belirlendiği, yaşanmamış bir zaman dilimidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Maddi zararın belirlenmesinde aşağıdakilerden yararlanılır:

Doğru cevap B seçeneğidir.

Ölüm halinde uğranılan zararlar şunlardır:

Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri

Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar

Ölen kişinin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu nedenle uğradıkları kayıplar

Doğru cevap E seçeneğidir.

Uygulamada ve doktrinde, destek kavramının fiilen gerçekleşmiş olup olmamasına göre ikiye ayrılarak ele alındığı görülmektedir. Buna göre, fiilen gerçekleşmiş destek ilişkisine gerçek destek, ölüm tarihine kadar fiilen gerçekleşmediği halde ileride bunun olacağının kabul edilebildiği hallerde ise farazi destek söz konusudur.

Farazi Destek, ölüm tarihine kadar fiilen gerçekleşmediği halde ileride desteklik ilişkisinin olacağının kabul edilebildiği durumdur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

İş kazası veya meslek hastalığı sonucu oluşan zarar, sadece maddi nitelik taşımaz. Olayın neden oldu¤u bedensel bütünlüğün ihlali, manevi zarar da doğurur. Bu zarar, sadece kaza ya da hastalık geçiren işçiler üzerinde değil onların sakatlanması ya da ölümleri halinde yakınları üzerinde de oluşur. Dolayısıyla iş güvenliği önlemlerinin gerektiği gibi alınmaması halinde uygulanabilecek hukuki yaptırımlardan birinin de manevi tazminat olduğunu söyleyebiliriz.

Manevi tazminat, iş kazasına ya da meslek hastalığına maruz kalan işçinin uğradığı bedensel kaybın neden olduğu acı ve ıstırabı hafifletmeyi amaçlar. Aynı durum, işçinin ölümü halinde geride kalan yakınları için de geçerlidir

Açıklamaya göre manevi tazminat talep edecek kişi/kişilerin işçi ile kan ya da sıhri hısmi olmasının şart olmadığı, ölene duygusal yakınlığın yeterli olduğu anlaşılmaktadır. Buna göre, uzakta yaşayan yıllardır görüşülmeyen kan bağı olanlar manevi tazminat talebinde bulunamazken; kan bağı olmayan sözlü gibi kişiler manevi tazminat talebinde bulunabilirler

Maddi tazminat söz konusu süreçte işverenden talep edilen tazminattır. Doğru seçenek B'dir.

Yukarıda sıralananlardan herbiri maddi tazminatın belirlenmesinde kullanılır. Doğru seçenek D'dir.

Tazminatta çalışma yaşı 60 yaşına kadar kabul edilerek dikkate alınır. Dolayısıyla 30 yaşındaki bir bireyin daha çok çalışma süresi dolayısıyla daha çok maddi tazminata hakkı vardır denilebilir.

İşçinin, kazayla rapor tarihi arasındaki ücretlerinin tümünün tespit edilemediği hallerde belirlenen ücretlerden hüküm tarihine en yakın olan dönemin asgari ücretiyle kıyaslanır ve onun kaç katı olduğu hesaplanır.

Maddi zararda işçi de işverende hatta diğer 3. durumlar da etki edebilir. Doğru seçenek C'dir.

Yukarıdaki ifadelerden herbiri  maddi tazminatta zarar kalemlerindendir. Doğru seçenek E'dir.

Manevi tazminat, iş kazasına ya da meslek hastalığına maruz kalan işçinin uğradığı bedensel kaybın neden olduğu acı ve ıstırabı hafifletmeyi amaçlar. Doğru seçenek A'dır.