İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı 

Dar anlamda iş sağlığı ve güvenliği, işyerinde işin yapılması sırasında veya iş/çalışma ortamındaki çeşitli etmenler (gürültü, sıcaklık, temizlik, ışık, ekipman, elektrik tesisatı vb.) nedeniyle işçilerin karşılaştıkları sağlık sorunları ve mesleki risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılmasını sağlamaya yönelik sistemli çalışmalardır. Bu yaklaşımda işçinin işyeri sınırlarında, işten veya işyerinden kaynaklanan risklere karşı korunması amaçlanmaktadır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı 

Geniş anlamda iş sağlığı ve güvenliği ise, işyeri ve işçi ile sınırlı olmadan, bir işletmenin gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların (işverenin çalışanları, alt işverenin işçileri, ziyaretçiler, müşteriler gibi herhangi bir nedenle işyerinde bulunan kişiler ve hatta toplum) sağlığını ve güvenliğini tehdit edecek, risk oluşturacak tehlikelerin ortadan kaldırılması veya azaltılması çalışmalarıdır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE AMACI

İş sağlığı; • Tüm çalışanların özellikle çalışma ortamında sağlığı etkileyecek risk faktörlerine (gürültü, basınç, toz, aşırı soğuk veya sıcak, radyasyon, ağır metaller, gazlar vb.) karşı korunmalarını, • Çalışma koşullarının (çalışma süresi, ücretler, gece çalışması, mobbing, iş yükü vb.) ve üretim araçlarının sağlığa uygun hâle getirilmesini (ergonomik düzenlemeler), • İş ile çalışan arasındaki uyumun sağlanarak kaza ve hastalıkların önlenmesini amaçlayan çalışmaları içermektedir

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAVRAMI VE AMACI

İş güvenliği kavramı; Özellikle iş kazası yaşanma riskini en aza indirmeyi amaçlayan çalışmalardır. İşyerinin kuruluşundan, makinelerin yerleştirilmesi, montajı, çalışması, kullanılan malzeme, araç ve gereçler ile ilgili tüm süreç iş güvenliği çalışmalarının kapsamına girmektedir. Her mesleğin riski karşısında iş güvenliği bakımından alınacak teknik özellikli önlemler de işe ve işyerine göre farklı olacaktır.

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 

Milattan önceki dönemde iş sağlığı ve güvenliği alanına yönelik ilk çalışmalar iş ile hastalık arasındaki ilişkiye dikkat çeken hekim, mimar ve mühendis olan İmhotep (MÖ 2667-2648) tarafından yapılmıştır.

Dünyada İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 

Yakınçağa gelindiğinde Paracelsus büyük dozlarda zehirli olan materyallerin küçük dozlarda iyileştirici etkileri olduğunu gösteren çalışmalar yaparak kimyayı tıpta kullanan ilk hekimdir. Maden işletmelerinde işyeri hekimi olarak çalışmış ve dünyadaki ilk iş hekimliği kitabı “Metal Hastalıkları”nı (De Morbis Metallicis) yazmıştır.

Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi 

2003 yılında 4857 sayılı İş Kanunu yürürlüğe girmiştir. Kanun yeni bakış açısı ile işçi sağlığı ve iş güvenliği ifadesini İş Sağlığı ve Güvenliği olarak değiştirmiş, 30’a yakın madde ile daha koruyucu ve ayrıntılı hükümler getirmiştir. İşçilerin sağlık ve güvenliğinin korunmasının temel ilke olarak kabul edildiği kanunda, risk değerlendirmesi ve iş güvenliği uzmanı kavramları ilk kez kullanılmıştır.

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU’NUN ÖZELLİKLERİ VE TEMEL KAVRAMLAR 

Bu değerlendirmeler sonucunda 6331 sayılı Kanun; • Sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasını ve geliştirilmesini işverenin temel yükümlülüğü olarak gören, • Risk değerlendirmesi yapılarak kaza ve hastalıkların yaşanmadan önlenmesini sağlayacak pro-aktif yaklaşımı benimseyen, • İSG Profesyonellerini ve tüm çalışanları sisteme dâhil ederek uzman desteği ve işbirliğine dayalı katılımcı bir anlayışı benimseyen, • İnsan odaklı ve risk esaslı bir kanundur.

iş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda Temel Kavramlar 

Destek Elemanı: Asıl görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım gibi konularda özel olarak görevlendirilmiş, yeterli eğitime sahip kişidir.

iş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda Temel Kavramlar 

İş Güvenliği Uzmanı: İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip, çalışma hayatını denetleyen müfettişler, mühendislik ve mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardır

WHO, sağlık hakkını temel insan haklarından biri olarak kabul etmekte
ve sadece sakatlık ve hastalığın olmaması hâli değil,
bedensel, ruhsal ve sosyal olarak tam bir iyilik hâli biçiminde tanımlamaktadır. Bu çerçevede iş sağlığı;
• Tüm çalışanların özellikle çalışma ortamında sağlığı etkileyecek risk faktörlerine
(gürültü, basınç, toz, aşırı soğuk veya sıcak, radyasyon, ağır metaller, gazlar vb.) karşı korunmalarını,
• Çalışma koşullarının (çalışma süresi, ücretler, gece çalışması, mobbing, iş yükü vb.) ve üretim araçlarının sağlığa uygun hâle getirilmesini (ergonomik düzenlemeler),
• İş ile çalışan arasındaki uyumun sağlanarak kaza ve hastalıkların önlenmesini amaçlayan çalışmaları içermektedir. Doğru cevap C'dir.

İş güvenliği kavramı ise güvenli bir çalışma ortamı için gerekli olan teknik kuralları ifade etmektedir. Tehlikelerin ortadan kaldırılması için risklerin
tespit edildiği ve bunlara karşı alınacak teknik koruma önlemlerini belirleme çalışmalarıdır. Özellikle iş kazası yaşanma riskini en aza indirmeyi amaçlayan
çalışmalardır. Doğru cevap D'dir.

İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin ilk uygulayıcıları olan Avrupa Birliği ülkelerinde ise, “Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı’nın (OSHA)” verilerine göre, son on yılda iş kazalarının sayısı %25 azalmıştır.
Buna rağmen yılda 2.4 milyon ölümcül olmayan kaza ve 3.182 ölümlü kaza yaşanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İş kazası ve meslek hastalıklarının işverene getirdiği maliyetin bir kısmı hesaplanması daha kolay olan ve önlem alınabilir nitelikteki doğrudan/
görünür maliyetlerdir. Bunlar kazaya uğrayan veya hayatını kaybeden çalışana ya da hak sahiplerine doğrudan yapılan değişik harcamalardır. Örnek
olarak; tedavi masrafları, ölüm hâlinde cenaze giderleri, destekten yoksun kalanların uğradıkları zararların tazmini, mahkeme masrafları ile maddi ve
manevi tazminatlar sayılabilir. Doğru cevap E'dir.

GÖRÜNMEYEN
MALİYETLER
- İş günü ve iş gücü kaybı
- Mahkeme masraarı
- Fazla mesai
- Bina, makina, alet
techizat, üretim veya
üründeki hasarın
maliyeti
- İşin durması nedeniyle
uğranılan maliyet
- İşyerinde yapılan
denetim, araştırma ve
yazışmaların maliyeti
- Verimin düşmesinin
maliyeti
- Çalışanlardaki moral
bozukluğunun getirdiği
maliyet
- Kazalı işçinin yerine
alınan geçici işçiye
verilen eğitim maliyeti

--------------------------------------

GÖRÜNÜR MALİYETLER
- Tıbbi maliyetler
- Sigortaya ödenen
maliyetler
- Tazminat maliyetleri. Doğru cevap B'dir.

İş kazalarının %98’inin önlenebilir olması, yeterli ve etkin önlemler alındığı takdirde iş kazası ve meslek hastalıklarının azaltılabileceğini ortaya
koymaktadır. Bu nedenle öncelikle üst yönetimin konuyu sahiplenmesi,
risklerin tespiti ve ortadan kaldırılması çalışmaları, tehlikeli maddeler yerine daha güvenli olanların tercih edilmesi, kişisel koruyucuların kullanılması,
güvenlik kültürünün geliştirilmesi, küçük ölçekli
işletmelere yönelik eğitim, bilinçlendirme çalışmaları ile verilecek teşvikler, önlemenin ödemekten daha kolay ve daha düşük maliyetli olduğu gerçeğini empoze etmek önem taşımaktadır. Doğru cevap A'dır.

*Risk değerlendirmesinin güncellenerek
değişen şartlara göre / bulaş riskini önleyecek iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin
güçlendirilmesi

*Risk altında olanlar başta olmak üzere çalışanların Covid 19’a maruz kalmalarını azaltacak çalışma yöntemlerinin uygulanması 

*Kendisi veya ailesi Covid 19 tedavisi görmüş çalışanlara karşı ayrımcılığın ve dışlanmanın önlenmesi 

*Covid 19 salgını nedeniyle öncelikle stresli,
gergin ve endişeli olan çalışanlar olmak üzere, tüm çalışanlara sağlık hizmeti sunulması

*stihdamın devamlılığı için izin uygulamaları gibi alternatif yöntemlerin uygulanması. Doğru cevap E'dir.

Yunan tarihçi ve yazar Heredot sağlıklı beslenmenin verimli çalışmayı sağlayacağını ileri sürerek iş sağlığı konusunda ilk adımı atmıştır. Modern tıbbın babası olarak kabul edilen Hipokrat ise kurşunun insan sağlığı üzerindeki zararlı etkilerini ve madenlerde çalışanların karşılaşabileceği sağlık sorunlarını dile getirerek meslek hastalıklarının yolunu açmıştır. Doğru cevap D'dir.

Milattan önceki dönemde iş sağlığı ve güvenliği alanına yönelik ilk çalışmalar iş ile hastalık arasındaki ilişkiye dikkat çeken hekim, mimar ve mühendis olan İmhotep (MÖ 2667-2648) tarafından yapılmıştır. Mısır piramitlerinin yapımı sırasında çalışanlarda bel incinmelerine ve yaşanan kazalara dikkat çekerek ilk
işyeri tıbbi servislerinin oluşturulmasını sağlamıştır. Doğru cevap A'dır.

Çalışan Temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, önlem alınmasını isteme, tekliflerde bulunma gibi konularda çalışanları temsil eden kişi olarak tanımlanmıştır. Kanun işvereni, çalışanların işyerindeki sağlık ve güvenlik çalışmalarına katılmalarını, görüş bildirmelerini sağlamakla yükümlü tutmuştur. Çalışanlar kendilerine sağlanan bu hakkı kendi aralarından seçtikleri bir veya daha fazla temsilci ile kullanmaktadırlar. Doğru cevap C'dir.