İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ MEVZUATI - Deneme Sınavı - 7

Türkiye İş Kurumu

6331 sayılı Kanunun 19. maddesinin 1. fıkrasına göre çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür (m.19/1). Çalışanlar öncelikle kendi sağlık ve güvenliklerini sağlamaya çalışacaklardır. Kişinin kendi sağlık ve güvenliğini tehlikeye dü- şürmeme yükümlülüğü kişinin kendine gelecek zararlardan kaçınmasını gerektirmektedir. Kişinin yaşam hakkı, vücut bütünlüğünün korunması, sağlık hakkı gibi Anayasa ile korunan temel değerlerine kendisinin bile zarar vermesi engellenmek istenmiştir. Örneğin, hasta olduğunu bile bile çalışmaya devam etmesi bu kapsamdaki yükümlülüklerine aykırılık olarak değerlendirilebilecektir

Çalışanların işgörme ediminin ifası için tahsis edilen makine, araç ve gereçleri özen göstererek usulüne uygun olarak kullanması gerekir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 396. maddesinin 2. fıkrasına göre, özen ve sadakat borcunun bir gereği olarak işçi, işverene ait makineleri, araç ve gereçleri, teknik sistemleri, tesisleri ve taşıtları usulüne uygun olarak kullanmak ve bunlarla birlikte işin görülmesi için kendisine teslim edilmiş olan malzemeye özen göstermekle yükümlüdür.

Sürekli tam iş göremezlikte sigortalıya, 5510 sayılı Kanunun 17. maddesine göre hesaplanan aylık kazancının % 70’i oranında gelir bağlanır. Diğer bir ifadeyle bu tutar iş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %100 oranında kaybeden sigortalıya bağlanacak sürekli tam iş göremezlik geli- ridir (STİGG). Bu hesaplama şu şekilde formüle edilebilir: Günlük kazanç x 30 x 70/100

Bu açıklamaya göre doğru cevap 'C'dir.

Sürekli iş göremezlik, iş göremezliğin derecesine göre “sürekli tam iş göremezlik” ve “sürekli kısmi iş göremezlik” olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sigortalının iş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünü %10 ila %99,99 oranında kaybetmesi durumuna sürekli kısmi iş göremezlik; %100 oranında kaybetmesi durumuna ise sürekli tam iş göremezlik denir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'E'dir.

İş kazası ve meslek hastalıkları riskine karşı Türkiye’de ilk olarak 27.06.1945 yılında kabul edi- len 4772 sayılı İş Kazalariyle Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortaları Kanunu ile güvence getirilmiştir. bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E'dir.

Günümüzde ise 31.05.2006 tarihinde kabul edilen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında iş kazası ve meslek hastalıkları risklerine karşı güvence verilmektedir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E'dir.

5510 sayılı Kanunla 4/1(b)’li sigortalılara da iş kazası sigortasından yararlanma hakkı tanındığı göz önünde bulundurulduğunda, 4/1(b)’li sigortalılar bakımından ise iş kazası şu şekilde tanımla- nabilir: İş kazası, sigortalının işyerinde bulunduğu sırada veya yürüttüğü iş nedeniyle aniden ve dıştan gelen bir etkenle onu bedenen ya da ruhen zarara uğratan olaydır”.

Genel anlamda kaza hem can hem de mal kaybına neden olan kötü bir olay şeklinde tanımlanmaktadır. Hukuki açıdan ise kaza kavramının geniş ve dar olmak üzere iki anlamı bulunmaktadır. Ani bir şekilde ve istemeden bir zararın doğumuna yol açan etkenlere geniş anlamda kaza denir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'B'dir.

5510 sayılı Kanunun 14/1. maddesinde, “meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hâlleri” olarak ifade edilmiştir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D'dir.

Meslek hastalığının unsurları; meslek hastalığına tutulan kişinin sigortalı olması, hastalık ve sakatlığın yürütülen işin sonucu olarak ortaya çıkması, hastalığın belirli bir zaman diliminde meydana gelmesi, hastalığın yönetmelikte yer alması ve belirtilen süre içinde ortaya çıkması, hastalığın Kurum Sağlık Kurulu Raporu ile saptanması ve sigortalının bedenen veya ruhen bir zarara uğramasıdır. Seçenekler incelendiğinde 'E' seçeceği meslek hastalığı unsurlarından biri değildir.

Sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçen en uzun süreye yükümlülük süresi denir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'D'dir.

Ayaktan tedavilerde sigortalıya tek hekim raporu ile bir defada en çok on gün istirahat verilebilmektedir. bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E'dir.

İşverenin işin durdurulduğu/ işyerinin mühürlendiği tarihten itibaren 6 işgünü içinde iş mahkemesinde itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'E'dir.

6331 sayılı Kanun’un 26.maddesinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamlarının oluşturulmasında işverenlere getirilmiş yükümlülüklerin ihlali durumunda öngörülen cezalar düzenlenmiştir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'C'dir.

6331 sayılı Kanunun 19. maddesinin 1. fıkrasına göre çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür (m.19/1). Doğru cevap B'dir.

6331 sayılı Kanun yaşam ve çalışma hakkını korumak, kişilere sağlıklı ve güvenli işyerlerinde çalışma olanağı sağlamak amacıyla işverenlerin işyerlerinde alması gereken önlemleri bir başka de- yişle yükümlülükleri belirlemiştir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'C'dir.

4857 sayılı İş Kanunu’nda “Devlet; çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.” hükmü uyarınca çalışma hayatının denetimi devletin görevi olarak belirlenmiş ve iş müfettişleri yetkilendirilmiştir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'B'dir.

6331 sayılı Kanunun 19. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca çalışanlar, işyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemekle yükümlüdür. Doğru cevap D'dir.

Ülkemizde iş denetiminin/teftişinin uluslararası kaynakları 81 sayılı ve 155 sayılı ILO Sözleşmeleridir. Her iki sözleşmede de işyerlerinde iş teftiş sisteminin kurulması zorunluluğu ve mevzuat ihlallerine ilişkin yaptırımların öngörülmesi gerektiği dile getirilmiştir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D'dir.