İŞ PLANI

Riske ilişkin farklı tanımlar olabilir. Ancak riskin tanımına yönelik unsurlar ortaktır. Öncelikle risk, gerçekleşen olaylarla değil, beklenen olaylarla yani gelecekte gerçekleşmesi muhtemel olaylarla ilgilenir. Ancak,gelecekteki olayları anlayabilmek için ise geçmiş tecrübelerden faydalanır. Riske ilişkin diğer bir unsur ise parasal bir kayıp veya beklenmeyen bir harcama ve kayıptan dolayı ekonomik faydanın azalmasıdır. Bütün unsurlar dikkate alındığında, risk bir işlemden dolayı ekonomik faydanın azalması ya da parasal bir kaybın olması ihtimali olarak tanımlanır. Başka bir ifade ile risk, gelecekte ortaya çıkması muhtemel fırsatlar ve tehditlerdir şeklinde tanımlanabilir. Riskin temel kaynağının gelecekteki belirsizlik olması nedeniyle, riske konu olan olaylar gerçekleşmesi muhtemel olaylardır.

Operasyonel Risk: Bir işletmenin yetersiz veya başarısız iç süreçlerinden, insanlardan ve sistemlerden veya dışsal olaylardan kaynaklanan kayıp riski olarak tanımlanabilir. Operasyonel risk işletmeden ya da dış çevre kaynaklı olabilir. İç kontrollerdeki aksamalar sonucu hata ve usulsüzlüklerin gözden kaçmasından, yönetim ve personel tarafından zaman ve koşullara uygun hareket edilememesinden, yönetimdeki hatalardan, bilgi teknolojisi sistemlerindeki hata ve aksamalardan kaynaklanan riskler işletmeden kaynaklanan operasyonel riske ilişkin örneklerdir. Deprem, yangın ve sel gibi felaketlerden veya terör saldırılarından kaynaklananlar ise dışarıdan kaynaklanan operasyonel risk örnekleridir. Örneğin marketteki bir kasiyerin yanlış para üstü vermesi işletmeden kaynaklanan bir operasyonel risk iken, birinin markete girerek kasadan hırsızlık yapması dışarıdan kaynaklanan operasyonel riske örnek teşkil etmektedir.

• Dahili suistimal eylemleri: Zimmete para geçirme vb.

• Harici suistimal eylemleri: Hırsızlık ya da bilgisayar korsanlığı vb.

• Çalışma/İstihdam Uygulamaları ve İşyeri Emniyeti: İşçi sağlığı ve emniyet kuralları vb.

• Müşteriler, Ürünler & İş Uygulamaları: İzinsiz, ruhsatsız faaliyetler vb.

• Fiziksel Malların Hasarları: Doğal afetlerin yol açtığı zararlar vb.

• İşin Kesintiye Uğraması ve Sistem Arızaları: Telekomünikasyon vb.

• İşlemler, Teslim ve Süreç Yönetimi: Muhasebe hatası ya da sürelerin kaçırılması vb.

Finansal kuruluşlara yönelik olarak en iyi uygulamalar çerçevesinde uluslararası standartlar koyan ve “Yeni Sermaye Uzlaşısı-Basel II” olarak bilinen dokümanda ise operasyonel riskin tanımı “Yetersiz veya başarısız dahili süreçler, personel ve sistemlerin veya dış olayların neden olduğu kayıpların gerçekleşme riskini ifade eder” şeklinde yapılmış ve aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır (BDDK, 2007):

• Dahili suistimal eylemleri: Zimmete para geçirme vb.

• Harici suistimal eylemleri: Hırsızlık ya da bilgisayar korsanlığı vb.

• Çalışma/İstihdam Uygulamaları ve İşyeri Emniyeti: İşçi sağlığı ve emniyet kuralları vb.

• Müşteriler, Ürünler & İş Uygulamaları: İzinsiz, ruhsatsız faaliyetler vb. • Fiziksel Malların Hasarları: Doğal afetlerin yol açtığı zararlar vb.

• İşin Kesintiye Uğraması ve Sistem Arızaları: Telekomünikasyon vb.

• İşlemler, Teslim ve Süreç Yönetimi: Muhasebe hatası ya da sürelerin kaçırılması vb.

Likidite Riski: Para hareketlerinin vadelerinin doğru yönetilmesi her işletme açısından oldukça önemlidir. İşletmenin nakit girişlerinin nakit çıkışlarını tam ve zamanında karşılamaya yetmediği durumlarda ödemelerini zamanında yerine getiremez ve likidite riski gerçekleşmiş olur. Likidite riski özellikle finansal sektörde batmalara neden olan önemli risk türlerinden biridir. Son yıllarda ülkemizde yaşanan finansal krizi örnek olarak verebiliriz.

Risk yönetimi uygulamaları, girişimin faaliyetlerinin çeşitliliğine, büyüklüğüne, ilgili olduğu faaliyet kollarına göre değişmektedir. Uygulanacak risk yönetimi politikaları da kısa, orta ve uzun vadeli olarak hazırlanabilir. Risk yönetiminin sağladığı faydalar aşağıda belirtilmiştir:

• Risklerin önceden öngörülmesi ve alternatif stratejilerin üretilmesi,

• Kaynakların daha etkin kullanılabilmesi amacıyla, risk-getiri dengesinin gözetilmesi,

• Risklerin daha iyi yönetilmesi, dolayısıyla alınan riske göre getirinin hedeflenmesi,

• Alınan önlemler sayesinde, kârlılığın artırılması ya da olası zararların azaltılması,

• Risklerin önceden öngörülmesi ve gerekli politikaların oluşturulması nedeniyle; sürprizlerin azaltılması ya da hazırlıklı olunmasının sağlanmasıdır.

Risk analiz yöntemlerinin; analizin amacı, işin niteliği ve elde edilen bilgilerin detaylarına bağlı olarak farklı sınıflandırma ve uygulamaları bulunmaktadır. Risk analiz yöntemlerine yönelik sınıflandırmalar aşağıda açıklanmaktadır:

• Nicel (kantitatif) ve Nitel (kalitatif) Analiz

• Etki Analizleri

• SWOT Analizi

Duyarlılık analizinde amaç, iş analizi yapılırken değişmediği düşünülen varsayımlardan her birinin önemini ortaya koymaktır. Bu analiz yapılırken sadece bir varsayımın değiştiği diğerlerinin sabit kaldığı farz edilir.

Risk yönetiminin teorik olarak biliniyor olması girişimcilikte istenen başarıya ulaşılmasında yeterli değildir. Bu konuda başarıya ulaşmada önemli olan hususlar şunlardır:

• Önlem olarak ortaya konulan kuralların amacının, faydalarının ve doğru uygulamalarının uygulayıcılara anlatılması ve onlar tarafından benimsenmesi.

• Risk yönetimi uygulamalarının üst yönetim tarafından desteklenmesi ve desteklendiğinin herkes tarafından bilinmesi.

• Risk yönetimi konusunda doğru örgütsel yapılanma olmalıdır. Büyük işletmelerde bahsediliyorsa ayrıca risk yönetimi, iç kontrol ve iç denetim, denetim komitesi gibi yapılanmalar kurulabilir. Küçük işletmelerde ise işlemi yapan ile kontrol eden kişilerin farklı olması başarılı risk yönetimi uygulaması açısından önemlidir.

Riske katlanılması: Eğer maruz kalınan risk miktarından dolayı beklenen kayıp miktarı çok az ve riski önlemek ya da etkisini azaltmak için katlanılan maliyetler çok daha yüksekse bu durumda riske katlanmak daha uygun bir strateji olabilir. Riskin kabul edilmesi riskin biliniyor olmasına rağmen hiçbir aksiyon alınmaması demektir. Aynı zamanda katlanılan riskle uyumlu getiri elde edilebildiği durumlarda da riske katlanmak doğru bir alternatif olarak değerlendirilebilir.

Operasyonel Risk: Bir işletmenin yetersiz veya başarısız iç süreçlerinden, insanlardan ve sistemlerden veya dışsal olaylardan kaynaklanan kayıp riski olarak
tanımlanabilir

Piyasa Riski: Özellikle finansal kuruluşların daha çok karşılaştığı bir risk türüdür. İşletmeler de bazen piyasa hareketlerinden faydalanmak için döviz, hazine bonosu, hisse senedi gibi piyasa fiyatı olan ürünleri alım-satım işlemi yaparak bu ürünlerden kar etmeyi amaçlarlar. İşletmenin alım-satımını yaptığı; getirisi faiz oranı ile ilişkilendirilmiş borçlanmayı temsil eden finansal araçlardan, hisse senetlerinden, diğer menkul kıymetlerden, kıymetli madenlerden, farklı döviz cinslerindeki tüm döviz varlık ve yükümlülüklerinden dolayı piyasadaki fiyat hareketleri nedeniyle kaynaklanabilecek zarar riskini ifade etmektedir.

Girişim gerçekleştirilirken karşılaşma ihtimali olan kayıpların tanımlanarak, bu risklere en uygun tekniklerin seçilmesi süreci risk yönetimi olarak isimlendirilir.

İşletmenin likidite riskini yönetebilmek için öncelikle likidite boşluk analizi yapılır. Likidite boşluk analizi ile günlük para ihtiyacımızı ve fazlalıklar tespit edilmektedir. Riski yönetebilmek için bu eksik ve fazla nakitler konusunda alternatif çözüm önerileri geliştirmek gerekir

Bilindiği üzere girişimcilik konusunda iş planı oluşturulurken bazı şartların değişmeyeceği esas alınır. Dolayısıyla iş planı belirli varsayımlara dayalı olarak oluşturulur. Bu varsayımlardan herhangi biri değiştiğinde oluşacak etkinin büyüklüğü ve planın başarısı açısından önem düzeyi analiz edilir. Bu değerlendirmeler etki analizi kapsamında ele alınır. Bu amaçla kullanılan yöntemler şunlardır:
• Senaryo analizi
• Duyarlılık analizi
• Olasılık analizi
• Simülasyon analizi

Nicel risk analizi geçmişte yaşanan olayların sayısal olarak
karşılaştırılabilir biçimde analizinin yapılmasıdır. Nicel analiz sonucunda risklere ilişkin olarak karşılaştırılabilir rakamlara dayalı verilere  ulaşmak mümkündür. Nicel analiz konusunda, risklerin türlerine ve  geliştirilmiş ölçüm yöntemlerine bağlı olarak farklı uygulamalar bulunmaktadır. Bu yöntemin başarısı, verilerin  güvenilirliğine ve ölçüm yönteminin doğruluğuna bağlıdır.

Duyarlılık ve olasılık analizinin bir arada uygulanmasına simülasyon analizi adı verilir.

SWOT analizinde iş planının uygulanabilirliği konusunda iç ve dış faktörler beraber değerlendirilir.
SWOT kelimesinin açılımı ise İngilizce olarak,
S-Strenght (olumlu ve/veya güçlü olan özellikler)
W-Weakness (olumsuz ve/veya zayıf olan özellikler)
O-Opportunity (içte ve dışta sahip olunan fırsatlar)
T-Threat (çevredeki olası tehlike, risk ve piyasa tehditleri)

Riske katlanılması: Eğer maruz kalınan risk miktarından dolayı beklenen kayıp miktarı çok az ve riski önlemek ya da etkisini azaltmak için katlanılan maliyetler çok daha yüksekse bu durumda riske katlanmak daha uygun bir strateji olabilir. Riskin kabul edilmesi riskin biliniyor olmasına rağmen hiçbir aksiyon alınmaması demektir. Aynı zamanda katlanılan riskle uyumlu getiri elde edilebildiği durumlarda da riske katlanmak doğru bir alternatif olarak değerlendirilebilir.

Operasyonel riskin tanımı “Yetersiz veya başarısız dahili süreçler, personel ve sistemlerin veya dış olayların neden olduğu kayıpların gerçekleşme riskini ifade eder” şeklinde yapılmış ve aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır:
• Dahili suistimal eylemleri: Zimmete para geçirme vb.
• Harici suistimal eylemleri: Hırsızlık ya da bilgisayar korsanlığı vb.
• Çalışma/İstihdam Uygulamaları ve İşyeri Emniyeti: İşçi sağlığı ve emniyet kuralları vb.
• Müşteriler, Ürünler & İş Uygulamaları: İzinsiz, ruhsatsız faaliyetler vb.
• Fiziksel Malların Hasarları: Doğal afetlerin yol açtığı zararlar vb.
• İşin Kesintiye Uğraması ve Sistem Arızaları: Telekomünikasyon vb.
• İşlemler, Teslim ve Süreç Yönetimi: Muhasebe hatası ya da sürelerin kaçırılması vb.