İŞ PLANI

İşsizlik ve işletmeye uyum sağlayamamak zorlayıcı faktörlerdir. Bağımsız olma ve kişisel gelişim ve kişisel zenginlik isteği sürükleyici faktörlerdir.  İstediği işi bulamama ise motivasyon kaynağıdır.

Girişimcinin, girişimsel süreç içerisinde ele geçirdiği fırsatın en iyi şekilde değerlendirilmesi, kullandığı kaynakların ve göstermiş olduğu tüm çabaların boşa gitmemesi, girişimsel sürecin son aşamasında ağarlığını ortaya koyan yönetsel özelliklerin başarısına bağlıdır.

İş kurma düşüncesi, iş fikri, çalışma programı, ön değerlendirme, yapılabilirlik araştırması, iş planı, iş kurma, iş geliştirme aşamalrı içerisinde yer alan "iş fikri" oluşturma aşaması iş kurma sürecinin en önemli aşamalarından biridir.Kendi işini kurma motivasyonuna sahip girişimci için başarının ilk koşulu, başarı potansiyeli yüksek bir iş fikrine sahip olmaktır.

İş planı: Temel olarak yapılabilirlik raporunda alınan kararların ve uygulama planının hazırlanmasıdır. Yatırımın objektif olarak değerlendirilmesini sağlar.

Yatay düşünme: Bu teknik bizi olaylara değişik bir açıdan bakmak konusunda teşvik eder. Sadece genel olarak insanların ihtiyaç ve istekleri hakkında düşünmek yerine, belirli insan grupları hakkında düşünmek çok yararlı olabilir. İnsanları kendi aralarında gruplandırdıktan sonra onların muhtemel ihtiyaç, istek ve sorunlarının bazılarını belirleyebiliriz.

İşletmelerin temel amacı uzun dönemde kar sağlamak olduğundan işletmelerin kurulmasındaki temel etkenin de kazanç olduğu söylenebilir. Ancak girişimcilerin işletme kurmak konusunda verdikleri kararda yalnızca kazancın tek başına bir etken olduğu söylenemez. Kazanç isteğinin yanı sıra; bağımsız çalışma isteği, para kazanma isteği, miras ya da devir, sosyal prestij, bir buluş veya fikir, başka olanağının bulunmaması gibi nedenlerden biri veya bir kaçı girişimcilerin işletme kurmaya ilişkin olarak verdikleri kararda etkili olurlar.

İş planı, üç temel amaç için kullanılabilecek bir araçtır. Bunlar; iletişim, planlama ve yönetim olarak sıralanabilir. İletişim aracı olarak iş planı, sermaye sağlama, yapılacak yatırımı cazip hale getirme, stratejik iş ortakları bulma anlamında kullanılır.

Planlama aracı olarak iş planı işletmenin her aşamasında yol göstericidir. Sadece yönetimsel sürecinde değil. Gelişim aşamalarına bağlı olarak ortaya çıkan engellerin ortadan kaldırılması ve yeni alternatiflerin oluşturulmasında da kullanılır.

İş planlarının yeni kurulacak işletmeler ve mevcut işletmeler için çeşitli faydaları vardır. İş planlarının en önemli faydası, mevcut veya kurulacak işletmenin hedeflerinin belirlenmesi ve bunların yazılı hale getirilmesini sağlamasıdır.

A, B, C ve E şıkkında verilen cevaplar iş planlarının yeni kurulacak işletmeler ve mevcut işletmeler için faydalarıdır. D şıkkı ise iş planlarının işletme geliştirme sürecine ve kurumsallaşmaya olan faydalarındandır.

Girişim faktörlerinin bir araya getirilmesine ilişkin girişimsel süreç dört ana başlık altında toplanabilir; fırsatın tanımlanması ve
değerlendirilmesi, iş planının geliştirilmesi, gereksinim duyulan kaynaklar ve işletmenin yönetilmesi.

Girişimciliğe başlama ve işin kurulması birçok aşamadan oluşan ve dikkatli bir biçimde yürütülmesi gereken bir süreçtir. Bu süreç temel olarak aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır:
• İş kurma düşüncesi: Girişimcinin kendi işini kurma isteği iş kurma sürecinin ilk aşamasıdır. Bu aşamada ekonomik faktörler, sosyal faktörler, finansal faktörler, toplum kültürü ve kişisel faktörler iş kurma düşüncesi üzerinde etkili olmaktadır.
• İş fikri: Girişimcinin iyi bir iş fikri oluşturması için yaşanan yenilikleri ve değişiklikleri izlemesi ve hangi fırsatların olduğunu fark edebilmesi gerekir.
• Çalışma programı: İş kurma sürecindeki çalışmaları içeren genel bir çalışma programı oluşturulmalıdır. İşin belirlenmesi, kurulması ve tüketicilere ulaşıncaya kadar bütün faaliyetlerin zamanlamasının ve programlamasının yapılması gerekmektedir.
• Ön değerlendirme: İş fikrinin hayata geçirilmesini engelleyecek bir faktör olup olmadığının anlaşılmasını sağlar. Ön değerlendirme, iş fikrine ilişkin temel kriterlere göre işin uygulanması için yapılan bir değerlendirmedir.
• Yapılabilirlik araştırması: İş fikrinin yapılabilirliğinin araştırıldığı ve raporlandığı aşamadır. Ekonomik, teknik, mali ve hukuki yönlerden fikrin hayata geçirilebilir olup olmadığının anlaşılmasını sağlar.
• İş planı: Temel olarak yapılabilirlik raporunda alınan kararların uygulama planının hazırlanmasıdır. Yatırımın objektif olarak değerlendirilmesini sağlar.
• İş kurma: İş planı çerçevesinde işletmenin kuruluş çalışmalarının yürütüldüğü aşamadır. Yatırımın gerçekleşerek işletmenin hayata geçirildiği süreçtir.
• İş geliştirme: İşletmenin kârlı ve etkin bir şekilde faaliyetini sürdürmesi için gerekli olan yönetsel faaliyetlerin yürütüldüğü aşamadır

İş kurma: İş planı çerçevesinde işletmenin kuruluş çalışmalarının yürütüldüğü aşamadır. Yatırımın gerçekleşerek işletmenin hayata geçirildiği süreçtir.

Genel olarak iş fikri bulma yöntemlerinin neler olabileceği ele alındığında şu yöntemlerle karşılaşılmaktadır; 

• Ailenin etkisi: Birçok araştırma sonucuna göre ebeveynlerince girişimcilik doğrultusunda teşvik edilen çocuklar diğerlerine göre girişimci özelliklere daha fazla sahip durumdadırlar. Benzer şekilde, anne ya da babası işletme sahibi olan bireyler çocuk yaştan itibaren onların iş kurdukları alanlara aşina ve o alanlarda tecrübe sahibi olabilirler. Aynı zamanda anne ve baba, çocuklarını kendi iş alanlarından ayrılmama noktasında etkileyebilirler.
• Fırsatçılık: Girişimciler, çevrelerindeki kârlı fırsatları kollarlar. Kabul edilebilir bir riske sahip iş fırsatı buldukları zaman bu iş fikirlerini test ederler ve sahip oldukları kaynakları bu iş fikri doğrultusunda kullanırlar.
• Taklitçilik: Girişimcilik yazınında çoğunlukla, girişimcinin taklitçi değil öncü olabileceği savunulmaktadır. Girişimci, yeni üretim teknikleri geliştirir, yeni ürün ve hizmetler ortaya koyar ve yeni işletmeler kurar. Ancak, bazı ülkelerin ekonomik büyümeye ilişkin serüvenleri gösteriyor ki, taklit de önemli bir ekonomik gelişme unsuru durumundadır. Kendi çevremizde, başka şehirlerde ve ülkelerde başarı elde etmiş girişimlere bakarak iş fikri edinilebilmektedir.
• Becerilere yönelmek: Birçok insan, içgüdüsel bir şekilde sahip oldukları iş becerilerine dayalı bir iş kurmayı düşünürler. Mesela kaynakçılık, aşçılık, mühendislik gibi işler olabilir. Ancak başka birçok insanda da aynı becerilerin olması ve dolayısı ile karşı tarafta çok güçlü bir rekabet olması muhtemeldir. Buna karşı önlem almanın bir yolu, kendi işimize kendine has bir özellik vermektir.
• Pazar araştırması: Girişimcilikte başarı, çoğu zaman tüketicilere bağlıdır. Dolayısıyla girişimci adaylarının bazıları seçtikleri iş fikrinin pazarda ilgi görmesini önemserler. Özellikle, daha önce işletmesi olan girişimciler yeni girişimler yapmak istedikleri zaman mevcut müşterilerinin istek ve beklentilerini karşılayacak alanda işletmeler kurabilirler.
• Fikir alışverişi yapmak: Girişimci adayları, çevrelerinde iş hayatına atılmış ve başarılı olmuş ya da iş hayatıyla ilgili bilgilerine güvendikleri insanlarla fikir alışverişi yaparak bir işi yapmaya karar verebilirler.
• Yatay düşünme: Bu teknik, bizi olaylara değişik bir açıdan bakmak konusunda teşvik eder. Bunu bir örnekle açıklayabiliriz: Otuz yıl önce benzin istasyonlarında yakıt ve yağdan başka pek bir şey satılmıyordu. Bugün benzin istasyonlarında kömürden sandviçe her şey satılmaktadır. Sadece genel olarak insanların ihtiyaç ve istekleri hakkında düşünmek yerine, belirli insan grupları hakkında düşünmek çok yararlı olabilir. İnsanları kendi aralarında gruplandırdıktan sonra onların muhtemel ihtiyaç, istek ve sorunlarının bazılarını belirleyebiliriz.

İşletmelerin temel amacı, uzun dönemde kâr sağlamak olduğundan işletmelerin kuruluşundaki temel etkenin de kazanç olduğu söylenebilir. Ancak girişimcilerin işletme kurmak konusunda verdikleri kararda yalnızca kazancın tek başına bir etken olduğu söylenemez. Kazanç isteğinin yanı sıra, aşağıda sayılan nedenlerden biri veya birkaçı girişimcilerin işletme kurmaya ilişkin olarak verdikleri kararda etkili olurlar.

• Bağımsız çalışma isteği
• Para kazanma isteği
• Miras ya da devir
• Sosyal prestij
• Bir buluşun özendirdiği işletmeler
• Başka olanağın bulunmaması

İdeal bir iş planının uzunluğunun 45-50 sayfayı aşmaması gerekmektedir.

Talep Yapısı ve Piyasa Araştırması: Bu bölümde aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekmektedir.
• İçinde bulunacağınız/bulunduğunuz pazarın boyutu nedir?
• Eğer varsa, pazar boyutlarını etkileyen pazar eğilimleri nelerdir?
• Başlıca rakipler kimlerdir? Her birinin pazar payı nedir?
• Pazarda hangi ikame mal ve hizmetler bulunmaktadır?
• Pazara giriş için engeller var mıdır?
• Müşterileriniz kimdir, hangi demografik özelliklere sahiptir?
• Müşterilerinizin yaşadığı yer ve gelir düzeyi nedir?
• Hangi ürün veya hizmetleriniz müşteriler tarafından bir ihtiyacı gidermek için devamlı olarak
satın alınmaktadır?
• Müşterilerinizin esas ihtiyaçları nedir ve bu ihtiyaçları etkileyen unsurlar nelerdir?
• Başlıca rakipleriniz kimlerdir?
• Rakiplerinizin büyüklüğü nedir?
• Rakipleriniz hangi stratejileri kullanmaktadır?

Risk Analizi: Bu bölümde aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekmektedir.
• SWOT Analizi
• Olası senaryolar ve öneriler

İletişim aracı olarak iş planı, sermaye sağlama, yapılacak yatırımı cazip hale getirme, stratejik iş ortakları bulma anlamında kullanılır.

Ekler: Bu bölüm iş planının okunmasını da kolaylaştırmak konusunda fayda sağlar. Yapılacak işin niteliğine göre detaylı çizimler, teknik açıklamalar ve ilave finansal bilgiler bu bölümde sunularak okuyucuların detaylı bilgileri istendiği takdirde ayrıca incelemelerine olanak sunar.