İŞ PLANI - Deneme Sınavı - 5

İş Planı, işletmenin ekonomik ömrünü sürdürebilmesi için yapması gerekenleri ve bunları nasıl yapacağına karar verilen bir süreçtir. İşletmelerin sürdürülebilirliği müşterilerinin istek ve gereksinimlerini karşılayan mal ya da hizmet üretmelerine bağlı olduğuna göre iş planı içindeki üretim planının önemi ortaya çıkmaktadır. Üretim planı iş planı içinde önemli bir yere sahip olup adeta can damarlarından biridir.

Girdilerin çıktılara dönüşmesini sağlayan dönüşüm süreçleri fiziksel, yersel, fizyolojik ve kimyasal olabildiği gibi psikolojik ve bilgisel de olabilmektedir.

Girdilerin çıktıya dönüşümünde dört değişik türde değer yaratılabilmektedir. Bunlar şekil, yer, zaman ve sahiplik değeridir. Şekil değeri, girdilerin gerçek biçimlerinin değiştirilerek tüketiciye daha yararlı bir şekle dönüştürülerek yaratılmasıdır. Bu şekil değişimi, fiziksel ya da kimyasal olabilmektedir. İşletmelerin büyük bir kesimi bu tür değer yaratmaktadır.

Proje tipi üretimde eşsiz tek bir ürün belirli bir sürede tamamlanmaktadır. Bu ürünün üretiminden sonra, aynı ürün bir daha üretilmemektedir. Bu ürünün üretiminde ürün özellikleri tamamen müşteri tarafından belirlendiği ve tek bir ürün olduğu için siparişe göre üretime benzerlik göstermektedir.

Son 20 yılda müşteri istek ve gereksinimleri, teknoloji, ekonomi, sosyal hayat ve rekabet gibi bir çok konudaki büyük değişim fabrikasyon üretim sistemlerinde farklı yaklaşımların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bilgisayar ve ileri teknolojilerdeki gelişmelerin üretim ile bütünleşmeye başlaması ile birlikte ileri üretim sistemleri adı verilen sistemler oluşmuştur. Bu ileri üretim sistemleri arasında önemli olarak esnek üretim, tam zamanında üretim, yalın üretim, bilgisayarla bütünleşik üretim ve grup teknolojisi/hücresel üretim sistemleri sayılabilmektedir.

Ürün gruplarının oluşturulmasında üretim teknikleri ve yöntemleri konusunda tecrübe sahibi olmak dışında teknolojik gelişmeler, makine ve personel kapasitesi gibi kısıtların da göz önüne alınması önemli olmaktadır. Bu nedenle, üretim planı hazırlanırken aşağıdaki konular önemli olmaktadır:
• Planlama döneminin belirlenmesi.
• Ürün gruplarının hazırlanması.
• Kısıtların bilinmesi.

Üretim planlaması faaliyetleri iki ana grupta toplanabilmektedir.
1. Ön Planlama: Üretim geliştirme ve tasarımı, satış tahminleri, işyeri düzeni, araç politikası ve üretimin ön planlaması çalışmaları bu aşamada yapılmaktadır.
2. Planlama: Bu aşamada planlama kaynakları ile işin hazırlanması ve iş verme faaliyetleri ele alınmaktadır.

İş akışı: Üretim emrinden sonraki aşamada, malzemelerin depodan çıkarılarak ilgili iş istasyonlarına dağıtımlarının yapılması ile üretim fiilen başlamaktadır.

Ana üretim planlamasının hazırlanmasında genel olarak dört aşama bulunmaktadır:
1. Talep Tahmininin Hazırlanması.
2. Talebi Karşılayan Toplam Kapasitenin Belirlenmesi.
3. Üretim Kapasitesi İçin Alternatif Kaynakların Belirlenmesi.
4. Talebi Karşılayan Optimal Üretim Kapasitesinin Bulunması.

Makro çevre değişkenleri, demografik çevre, ekonomik çevre, teknolojik çevre, sosyal ve kültürel çevre ile yasal ve siyasi çevreden oluşmaktadır.

Demografi, nüfusun büyüklük, yoğunluk, coğrafi dağılım, cinsiyet, yaş, ırk, meslek ve diğer değişkenler açısından incelenmesidir. Ülke nüfusunun yapısındaki değişimlerin işletmeler üzerinde önemli etkileri vardır. Demografik
çevre değişkenlerindeki değişimleri göz ardı eden bir işletme rekabet ortamında demode kalmış stratejileri uygulamaya devam eder. İşletmenin hedef pazarında yer alan tüketicilerin cinsiyeti, yaş grubu, aylık geliri, eğitim durumu, dini inancı, mesleği ve ırkı pazara sunmayı düşündüğü mal veya hizmet açısından önemli olabilir. Bunun yanı sıra nüfusun artması, coğrafi dağılımda meydana gelen değişmeler, nüfusun yaş yapısındaki değişmeler ve aile yapısındaki  değişmeler girişimcilere ve işletmelere yeni fırsatlar sunabilir. Bu fırsatları  değerlendirmek isteyen bir girişimci durum analizinde, nüfusun yapısındaki değişimlerin pazara sunmayı düşündüğü mal ya da hizmet üzerindeki etkilerini ele almalıdır.

Pazarlama planının durum analizi adımında “Neredeyiz?” sorusunun cevabı aranır. Durum analizinde işletmenin üretmeyi düşündüğü mal veya hizmetle ilgili çevresel durumun analiz edildiği bilgiler yer alır. Bir diğer ifadeyle, durum analizinde işletmenin çevresi analiz edilir. Durum analizinde önce işletmenin üretmeyi düşündüğü mal veya hizmet ile ilgili olarak işletmenin makro çevresini oluşturan değişkenler analiz edilir. Daha sonra rakiplerin ve işletmenin güçlü ve zayıf yönleri tespit edilir. Bu analizlerin sonuçları ışığında pazarlama planının sonraki adımları olan mal ya da hizmetin sunulacağı hedef pazar ile işletmenin
karşılaşabileceği problemler ve fırsatlar tanımlanır.

Pazarın sosyal sınıf, yaşam tarzı, kişilik özellikleri, üründen beklenen yararlar ve genel anlamda tüketici davranış biçimleri gibi değişkenlere göre bölümlere ayrılması davranışsal bölümlemedir. Tüketicilerin davranış biçimleri kapsamında
tüketicilerin ürünü kullanım durumu ve kullanım sıklığı, ürüne bağlılık düzeyi,
ürün hakkındaki bilgi düzeyi, ürüne karşı tutumu gibi özellikler göz önünde bulundurularak pazar bölümlendirilebilir. Endüstriyel bir pazara mal ya da hizmet
sunan bir işletme ise, alıcı işletmenin davranış tarzı, satın alma yapısı gibi kriterlere göre davranışsal bölümlendirme yapabilir.

Stratejik yönetim uzmanı Michael Porter bir işletmeyi rakiplerinden farklı kılacak üç temel rekabet stratejisini öne sürmüştür. Bu rekabet stratejileri; maliyet liderliği stratejisi, farklılaştırma stratejisi ve odaklaşma stratejisi şeklindedir. Farklılaştırma stratejisi görüldüğü üzere bu 3 temel stratejiden biridir.

Diğer yandan, işletmeler pazardaki konumlarına göre pazara nüfuz etmek için çeşitli stratejilerden yararlanabilirler. Pazardaki güç konumuna göre işletmeleri gruplandırmada esas alınan kriter pazar payıdır. Pazar payının yanı sıra kârlılık kriteri de pazardaki güç konumunu etkilemektedir. Diğer seçeneklerdeki stratejiler bu kapsamda değerlendirilmektedir.

Meydan okuyucular, pazardaki lideri izleyen, ilk sıralardaki rakiplerden oluşur. Meydan okuyucuların stratejileri genellikle daha fazla pazar payı elde etmeye yönelik agresif (saldırgan) stratejilerdir. Meydan okuyucular pazar liderine karşı agresif stratejiler geliştirebilirler. Bu stratejiye ulaşmak oldukça riskli ancak kârlıdır. Meydan okuyucular daha düşük fiyatlarla ya da daha yüksek fiyatlı farklı özellikteki ürünlerle pazar liderine karşı saldırıya geçebilirler. Meydan okuyucular pazar liderine karşı agresif stratejiler geliştirmek yerine kendilerini izleyen ya da kendilerinden daha küçük işletmelere karşı da agresif stratejiler geliştirebilirler.

Niş pazar stratejisi küçük pazar ya da nokta stratejisi olarak da  adlandırılmaktadır. Pazarda faaliyet gösteren ve büyük rakiplerle rekabet edemeyen küçük işletmeler ile girişimciler, büyük işletmelerin girmeyi verimli bulmadıkları boşlukları bulup o konuda uzmanlaşarak kendilerine yer edinebilirler. Niş pazar stratejisi, bir mal ya da hizmetten daha spesifik fayda bekleyen tüketicilerin oluşturduğu küçük pazar bölümlerine yönelik olarak geliştirilen pazarlama stratejisidir. Özellikle girişimci küçük işletmeler, rekabetten kaçınmak ve belirli bir finansal büyüklüğe ulaşmak için bu stratejiden yararlanabilirler.

Ürün yaşam süreci dışında stratejilerin uygulanmasını etkileyecek diğer ürün kararları; ürün kalitesi, markalama ve ambalajlamadır.

Pazarın kaymağını almak için ürünü yüksek fiyatlandırma taktiğinde mal ya da hizmet görece olarak yüksek bir fiyatla pazara sunulmaktadır. Bu taktik genellikle bir mal ya da hizmetin pazarda yeni olması durumunda kullanılan bir taktiktir. Örneğin, cep telefonu ya da bilgisayar gibi ürünler pazara ilk sunulduklarında yüksek fiyatlarla satılmıştır. Bu taktikte rakipler pazara girdikçe ürünün fiyatında düşme olacaktır. Bu taktiği uygulayan bir işletme, pazara rakipler girdikten sonra daha fazla tutundurma harcaması yapmalı ve ürünün dağıtımında daha fazla kanal kullanma yoluna gitmelidir.

Makro çevre değişkenleri, demografik çevre, ekonomik çevre, teknolojik çevre, sosyal ve kültürel çevre ile yasal ve siyasi çevreden oluşmaktadır.

İşsizlik ve işletmeye uyum sağlayamamak zorlayıcı faktörlerdir. Bağımsız olma ve kişisel gelişim ve kişisel zenginlik isteği sürükleyici faktörlerdir.  İstediği işi bulamama ise motivasyon kaynağıdır.