İŞ HUKUKU VE İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ MEVZUATI

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine göre, işveren, iş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde, çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır

Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir

5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 76. maddede işverenin, iş kazasına uğrayan veya meslek hastalığına tutulan genel sağlık sigortalısına sağlık durumunun gerektirdiği sağlık hizmetlerini derhâl sağlamakla yükümlü olduğu belirtilmekte; “Bu amaçla işveren tarafından yapılan ve belgelere dayanan sağlık hizmeti giderleri ve 65 inci madde hükümlerine göre yapılacak masraflar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanır.” denmektedir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine göre, iş kazası; iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen yada bedenen “engelli hâle getiren” olayı ifade eder.

Kanunu hükümlerine göre, çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş yeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır.

a. (a) bendinde sayılan sigortalılar ile Kanun’un (Aksi belirtilmedikçe bundan sonra Kanun: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ifade etmektedir.) 5 inci maddesinin (a) ve (c) bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde işverenleri, Kanun’un 5 inci maddesinin (b) ve (e) bentlerinde belirtilen sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde ise eğitim veya staj gördükleri iş yeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma (Aksi belirtilmedikçe Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığını ifade etmektedir.) en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Kanun’un 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi hâlinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, b. (b) bendi kapsamında olan sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, bir ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonraki üç iş günü içinde c. (a) bendi kapsamında tarım veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz olarak çalışan sigortalıların iş kazası geçirmesi halinde, kendileri veya işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Kuruma da en geç üç iş günü içinde, Ek-7’de yer alan iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesini vermekle yükümlü olanlar tarafından e-sigorta ile Kuruma bildirilir veya doğrudan ya da posta yoluyla ilgili üniteye gönderilir. (2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmeleri hâlinde, iş kazası ile ilgili bilgi alınmasına engel olacak durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren bildirim süresi üç iş günüdür. (3) Bu maddenin birinci fıkrasının (b) bendindeki sigortalıların bildirim yapmalarına engel durumlarını hekim raporu ile veya mücbir sebep olayını belgelemeleri şarttır. (4) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, belirtilen sürelerde işverence bildirim yapılmaması durumunda, bildirimin Kuruma yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği Kurumca işverenden tahsil edilir. (5) Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanların iş kazası geçirmeleri ve bu maddenin birinci fıkrası (b) bendinde belirtilen sürede bildirilmemesi hâlinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için yapılacak geçici iş göremezlik ödeneği ödenmez. Bildirim tarihinden sonraki sürelere ait geçici iş göremezlik ödeneği ödenir.

İş kazası geçirmeleri hâlinde, işverence süresinde bildirim yapılmaması durumunda, bildirimin Sosyal Güvenlik Kurumuna yapıldığı tarihe kadar sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği Sosyal Güvenlik Kurumunca işverenden tahsil edilir.

Ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’n “Yersiz ödemelerin geri alınması” başlıklı 96 ncı madde hükmüne göre tahsil edilir.

Kara, deniz, hava ulaştırma araçlarında çalışan veya işleriyle ilgili bu araçlarda bulunan sigortalıların bu sırada meydana gelen iş kazası veya meslek hastalığı ile ilgili bildirim, aracın Türkiye’ye döndüğü günü takip eden ilk iş gününden itibaren işlemeye başlayacaktır.

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.

5510 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesi birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalışan (Genel olarak hizmet akdiyle, bir işverene bağımlı çalışan)
sigortalının;

1. İş yerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
3. Görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatına tabi olup olmadığına bakılmaksızın yine bu mevzuatta belirtilen sürelerde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerine göre, iş kazası; iş yerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet
veren veya vücut bütünlüğünü ruhen yada bedenen “engelli hâle getiren” olayı ifade eder.

İş kazasının Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yükümlülüğü işverenlerinde olan sigortalıların, işverenin kontrolü dışındaki yerlerde iş kazası geçirmeleri halinde, iş kazası ile ilgili bilgi alınmasına engel olacak durumlarda, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren bildirim süresi üç iş günüdür.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında
bir meslek hastalığının varlığından söz edilebilmesi için, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasına tabi sigortalının varlığı, bu sigortalının bedensel veya
ruhsal engellilik halinin söz konusu olması ve belirtilen niteliğe haiz sigortalının bedensel veya ruhsal engellilik hâlinin, bu sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden doğmuş olmasının yanı sıra, hastalığın hekim raporu ile tespit edilmesi, hastalığın Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliğinde yer alan hastalıklardan olması ve yönetmelikte belirtilen süre içinde meydana çıkması (Ya da Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılması) unsurlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.

İşverenler, sağlık hizmeti sunucularının veya iş yeri hekiminin
kendisine bildirdiği meslek hastalıklarını öğrendiği tarihten itibaren 3 iş günü içinde SGK’ye bildirecektir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sosyal Sigortalar” kavramının, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarını ifade ettiği hükmü yer almaktadır. Yine aynı Kanun’da,
kısa vadeli sigorta kolları; “İş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kollarını ifade
eder.”, uzun vadeli sigorta kolları ise; “Malullük,
yaşlılık ve ölüm sigortası kollarını ifade eder.”
şeklinde tanımlanmıştır.

Ölen sigortalının 33 üncü madde hükümlerine göre hesaplanacak aylığının;
Dul eşine % 50’si; aylık bağlanmış çocuğu bulunmayan dul eşine ise bu Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (e) bentleri hariç bu Kanun kapsamında veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında
çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olması hâlinde % 75’i oranında aylık bağlanır.

Kaçınılmazlık, olayın meydana geldiği tarihte
geçerli bilimsel ve teknik kurallar gereğince alınacak bütün önlemlere rağmen iş kazası veya
meslek hastalığının meydana gelmesi durumudur. İşveren alınması gerekli bir önlemi almamış
ise olayın kaçınılmazlığından söz edilemez.

Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla bir
davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi hâlinde bilinçli taksir vardır; bu
hâlde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir. Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir. Taksirli hareket
sonucu neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevi durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede
mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmez; bilinçli taksir hâlinde verilecek ceza yarıdan altıda bire kadar indirilebilir.

Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.