İŞ HUKUKU VE İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ MEVZUATI - Deneme Sınavı - 1

Somut bir olayda bir insan davranışının suç oluşturması ve bundan dolayı bu davranışı yapan kişinin sorumlu tutulabilmesi için, maddi ve manevi olarak ikiye ayrılan “suçun unsurları” denen şartların gerçekleşmesi gerekir.

Manevi Unsurlar
Bir insanın hareketi sonucunda ortaya çıkan Türk Ceza Kanunu’nun suç olarak tanımladığı bir sonuç çıkarsa ve bu insan hareketiyle sonuç arasında nedensellik bağı varsa (mevcut) bile, söz konusu hareketin suç teşkil edebilmesi ve bundan dolayı bunu yapan kişinin sorumlu tutulabilmesi için, bu hareketin, onu yapan kişi, yani “fail” tarafından iradi olarak, yani bilerek ve isteyerek yapılması gerekir.
1. İsnat Yeteneği: Bir failin bir fiilden sorumlu tutulabilmesi için her şeyden önce isnat yeteneğine (kusurlu bir şekilde hareket etmeye ehil) sahip olması gerekir.

İsnat yeteneği;
kişinin kendi hareketlerinin anlamını kavrayabilme ve bunları yapmayı isteme gücüne sahip olması demektir.
2. Kusurluluk: Kişinin fiili bilerek ve isteyerek yapmış olmasıdır. Bir kişinin kusurlu olması için kasıtlı ve taksirli olması gerekir; 
a. Kast (Türk Ceza Kanunu 21. madde); suçun oluşması kastın varlığına bağlıdır. Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurlarının bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir.
b. Taksir (Türk Ceza Kanunu 22. madde); dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanuni tanımında belirtilen sonucu öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir.

Ceza Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran Hâller
Şunlardır:
1. Kaza ve Tesadüf: Öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan ama failin hareketi sebebiyle ortaya çıkan sonuçtur. 

2. Mücbir Sebep: Öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan ve failin dışındaki sebeplerden kaynaklanan sonuçtur.
3. Cebir: Bir kimsenin bir başka kimse tarafından suç işlemeye zorlanması demektir.
4. İkrah (Zorlama) ve Tehdit: Bir kişinin, hâlen var olan veya gelecekte gerçekleşecek bir zarardan kendisini veya bir başka kişiyi kurtarmak amacıyla, kendisinden istenilen suçu işlemesidir.
5. Meşru Müdafaa: Bir kimsenin ağır ve haksız bir saldırıya karşı kendisini veya bir başkasını korumak için gösterdiği zorunlu tepkidir.
6. Iztırar (Zorunluluk) Hâli: Bir kimsenin bilerek sebebiyet vermediği bir tehlikeden kendisini veya bir başkasını kurtarmak için suç işlemek zorunda kalmasıdır.

İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmasına ilişkin hükümler Anayasa’nın yukarıda sıralanan maddeleriyle ortaya konulmuştur. Bu hükümlerin devlet tarafından korunması ve uygulanması gereklidir. Özet olarak devlet;
1. Bireylerin yaşamlarına saygı göstermek, bireyleri, gerek üçüncü kişilerden ve gerekse sorumluluğunda bulunan personelin eylemlerinden kaynaklanan risklere karşı koruma yükümlülüğü altındadır.
2. Çalışma hayatını geliştirmelidir. Ekonomik önlemler alarak çalışanları korumalı, çalışanların insan onuruna uygun bir yaşam sürdürmelerini sağlamalıdır.
3. Çalışanların yaşam düzeyini yükseltmek, çalışma yaşamını geliştirmek için çalışanları korumak zorundadır.
4. Çalışma yaşamını denetleyecek, işsizliği gidermeye elverişli ekonomik bir ortam oluşturmalıdır.
5. Çalışma barışını sağlamak için gerekli önlemleri almak zorundadır.
6. Çalışanların güvenli ve sağlıklı bir iş ortamında çalışmalarının temin edilmesini sağlamak zorundadır.
7. İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini belirlemek ve bunları yaşama geçirmek zorundadır. 
8. Sosyal hakları tesis etmek zorundadır.
9. Sosyal haklardan herkesin eşit bir şekilde yararlanmasını sağlamalıdır.

Asgari çalıştırma yaşı: İş Kanunu’nun 71. maddesi asgari çalıştırma yaşını 15 olarak tanımlar. 

Mazeret İzni: İşçiye, evlenmesi veya ana veya babasının, eşinin, kardeşinin ölümü hâlinde 3 gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise 5 gün izin verilir.
Yıllık ücretli izin: En az bir yıl çalışmış tüm işçilerin yıllık ücretli izne ayrılma hakkı vardır

Yıllık ücretli izin: En az bir yıl çalışmış tüm işçilerin yıllık ücretli izne ayrılma hakkı vardır. Ücretli iznin süresi 5 yıla kadar çalışmış işçiler için en az 14 gün; 5 ila 15 yıl çalışmış işçiler için en az 20 gün; 15 yıl veya daha uzun süre çalışmış işçiler için ise asgari 26 gündür. 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilerin izin süreleri, belirtilen sürelerden az olamaz. Ücretli yıllık izin süresi toplu iş sözleşmeleriyle arttırılabilir. Ücretli izin günleri, bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir. Ulusal ve dinî bayramlar yıllık ücretli izin günlerinden düşülmez. Yıllık ücretli iznin uygulanmasına ilişkin ayrıntılar yasayla düzenlenmiştir.

1590 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 1930 yılında, sağlıkla ilgili tüm konuları kapsayan genel bir kanun olarak yürürlüğe girmiştir.

Çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları hakkında yönetmelik (2004, 2013): Çocuk işçi, 15 yaşını doldurmamış işçi olarak tanımlanırken (14 yaşını doldurmuş ve zorunlu temel eğitimi tamamlamış); genç işçi, 18 yaşını doldurmamış işçi olarak (15 yaşını doldurmuş) tanımlanmıştır. İlköğretimi tamamlamış çocuk işçilerin çalışma süreleri günde azami 7  saat ile haftada azami 35 saattir. 15 yaş üstü genç işçiler için ise çalışma saatleri günde 8 saat ile haftada 40 saate çıkarılabilir. Yönetmelikte, çocuk ve genç işçilerin ne tür işlerde çalıştırılabileceği sıralanmıştır.