İş Hijyeni ve Risk Etmenleri

Çalışma esnasında, çalışanın maruz kaldığı gürültü, toz, radyasyon, titreşim gibi aklınıza gelebilecek her türlü dış etkiyi ölçüp takip eden alete genel olarak dozimetre denir.

Haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir. Bu işlerde yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.

İş yerinde gerçekleştirilen risk değerlendirmesinde, gürültüden kaynaklanabilecek riskleri değerlendirirken önem verilen hususlardan üç tanesini aşağıda verilmiştir.

• Anlık darbeli gürültüye maruziyet dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,
• Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine,
• Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine önem verilir.

El-kol titreşimi, İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimidir.

Bütün vücut titreşimi için;
• Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s²
• Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s²'dir.

Mekanik titreşime maruziyet düzeyi değerlendirilirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır.

• Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları.
• Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.

Okuyucu, ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri
Sınıflandırılması konusunda eğitim almış hekimdir.

Tozlu işlerde yapılacak risk değerlendirmesinde aşağıdaki hususlar özellikle dikkate alınır.

• Ortamda bulunan tozun çeşidi,
• Ortamda bulunan tozun sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları,
• Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı,
• Mesleki maruziyet sınır değerleri,
• Toz ölçüm sonuçları,
• Alınması gereken önleyici tedbirleri,
• Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.

İyonlaştırıcı radyasyon, 100 nm ya da daha kısa dalga boyunda veya 3x10¹⁵ Hertz ya da daha yüksek frekansta elektromanyetik dalga veya parçacık şeklinde transfer edilen, doğrudan veya dolaylı olarak iyon oluşturma kapasitesine sahip enerjidir.

Radyasyonun insan vücudunda zararlı etkilerinin ölçümünde kullanılan uluslararası bir birimi “Sievert”dir (Sv) (Milisievert ise “mSv” ile gösterilir).

Radyasyon Güvenliği Komitesi, sağlık kurum ve kuruluşlarında nükleer tıp, radyasyon onkolojisi, radyoterapi ve radyoloji birimlerinin her birinden en az bir radyasyon görevlisi ile idare tarafından uygun görülen diğer personelin katılımıyla oluşan ve radyasyon güvenliğinin sağlanmasına yönelik çalışmaları yürüten birimdir.

Hastaya, radyasyondan korunma sorumlusuna, lisans sahibine, ilgili hekim ve bağlı bulunulan makama durum bildirilir. Lisans sahibi tarafından hastanın durumu değerlendirilerek düzeltici tedavinin uygulanması sağlanır. Duruma ilişkin kayıtlar tutulur, benzer durumların tekrarlanmaması için gerekli önlemler alınır.

Denetim görevlisi, radyasyon güvenliğine ilişkin mevzuat hükümlerince denetim yapmakla yetkili TAEK personelidir.

Mühendislik veya fen bilimlerinin ilgili alanlarında en az dört yıllık lisans eğitimi almış, TAEK’in radyasyon güvenliğine ilişkin faaliyetlerinde en az iki yıl çalışmış ve görevin gerektirdiği fiziksel yeterlilikte olan personel arasından;

• İçeriği, süresi ve başarı ölçütleri TAEK tarafından belirlenen eğitim programını başarıyla tamamlamış,
• En az bir yıl süre ile denetim görevlisi ile birlikte denetimlere katılmış denetim görevlisi adaylarından Kurumun Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi Başkanının önerisi ile TAEK Başkanı tarafından onaylanan kişiler denetim görevlisi olarak görevlendirilir.

Asbest (diğer ismiyle amyant), jeolojik olarak lifsi kristal yapısına sahip silikat (magnezyum- silikat, kalsiyum-magnezyum silikat, demir-magnezyum silikat) bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. İş Hijyeninde asbest;
• Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4,
• Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5,
• Grünerit Asbest (Amosit), CAS No 12172-73-5,
• Krizotil, CAS No 12001-29-5, CAS No 132207-32-0,
• Krosidolit, CAS No 12001-28-4,
• Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6
lifli silikatlardır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatındaki hükümler saklı kalmak kaydı ile asbest konusunda aşağıdaki hükümlere uyulur.

• Asbestin her türünün çıkarılması, işlenmesi, satılması ve ithalatı,
• Asbest içeren her türlü ürünün ithalatı ve satılması,
• Asbest ürünlerinin veya asbest ilave edilmiş ürünlerin üretimi ve işlenmesi yasaktır.

İş Hijyeninde biyolojik etmenler, enfeksiyon risk düzeyine göre aşağıdaki dört risk grubunda sınıflandırılır:

1. Grup 1 biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etmenler.
2. Grup 2 biyolojik etmenler: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanlara zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı bulunan biyolojik etmenler.
3. Grup 3 biyolojik etmenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkânı olan biyolojik etmenler.
4. Grup 4 biyolojik etmenler: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etmenler.

Grup 4 biyolojik etmenlerle ilgili tanı hizmeti veren laboratuvarlar için, hizmetin içeriği hakkında başlangıçta bildirimde bulunulur. Sözü edilen bu bildirim aşağıdaki bilgileri içerir.

• İş yerinin unvan ve adresini,
• İş yerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan iş güvenliği uzmanı, iş yeri hekimi ve diğer sağlık personelinin adı, soyadı, unvanı ve bu konudaki yeterliliğini,
• Risk değerlendirmesinin sonucunu,
• Biyolojik etmen türlerini,
• Öngörülen korunma ve önleme tedbirlerini, içerir.

Mutajen maddeler solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deriye nüfuz ettiğinde kalıtımsal genetik hasarlara yol açabilecek veya bu etkinin oluşumunu hızlandırabilecek madde veya müstahzarlar olarak tanımlanmaktadır.

Kimyasal maddelerle çalışmalarda yapılacak risk değerlendirmesinde aşağıdaki hususlar özellikle dikkate alınır.

• Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları
• İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak Türkçe malzeme güvenlik bilgi formu
• Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi
• Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı
• Önemli bazı maddelere ait mesleki maruziyet sınır değerleri tablosunda (S:67, Tablo 2.4) sunulan mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri
• Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi
• Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları
• Birden fazla kimyasal madde ile çalışılan işlerde, bu maddelerin her biri ve birbirleri ile etkileşimleri

Solunum bölgesi, merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön kısmında kalan yarısıdır.

Toksik madde, az miktarlarda solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.