İŞ HAYATINDA STANDARTLAR

Etik davranışta konu; neyin değerli, neyin değersiz olduğu; neyin erdem olduğu, neyin
erdem olmadığı; hangi türden eylemlerin yapılmasının doğru, hangilerinin yapılmamasının yanlış olduğuna ilişkin sorulardır. Bireyin etik davranışlarını belirleyen unsurlar ise
aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Bireyin ahlaki gelişim düzeyi,
• Ahlaki davranışı yönlendiren şartlar,
• Bireyin yaşı, aile çevresi ve ekonomik durumu,
• Normlar ve görgü kuralları,
• Toplumsal kültür ve değerler

Etik iki temel konu ile ilgilenir:
• İyi, doğru insan olmanın getirdiği özellikler ve
• Bireyin davranışlarını belirleyen kurallar

Etik standartların uygulandıkları alanları etki alanlarına göre kişisel etik, meslek etiği, iş etiği, toplumsal etik ve global etik uygulama alanlarına ayrılabilir.

ETİK LİDERLİK
Lider ve etik arasındaki ilişki oldukça uzun kabul edilecek bir zamandır tartışılmakta, tartışmalar ve yapılan çalışmalar daha yoğun olarak normatif etik kapsamında ele alınmaktadır. Normatif etik neyin ahlaki bakımdan doğru neyin yanlış, neyin iyi neyin kötü olduğunu ortay koyan bunun için belirli ölçütler sunup bu ölçütleri haklı kılma ve temellendirme ile uğraşan uygulamalı bir etik tarzıdır. Liderin etik veya ahlaki bakış açısı iyi/kötü, doğru/yanlış temelli olarak liderin ne yapması gerektiği üzerinde durmaktadır.

Etik liderlik kişisel faaliyetlerinde ve kişiler arası ilişkilerinde normatif olarak uygun faaliyetler sergileyen ve sergilemiş olduğu bu tarz faaliyetleri artırmayı hedefleyen bunu yaparken de iki yönlü iletişim, güçlendirme ve etkin düşünme yöntemlerini kullanan liderlik tarzıdır. Etik lider standartları oluşturur, dile getirir, anlaşılmasını sağlar, uygulama konusunda destekler, bu konuda takipçilerini sorumlu tutar ve etik davranışlarıyla takipçileri için aynı zamanda rol model teşkil eder. Rol model olarak takipçilerini/çalışanlarını doğruluk, dürüstlük, güvenilirlik, adalet vb. olgular çerçevesinde yönlendirirler. Bu yönüyle etik lider, liderlik faaliyetleriyle ilgili olarak etik ve etik olmayan davranışlarıyla takipçilerini etkileyerek proaktif bir çaba içerisindedir. Etik liderler çalışanlara sadece etik rol model değil, aynı zamanda çalışanların kendilerini rahatlıkla ifade etmelerine olanak sunan, bunu da yaparken belirli kuralların oluşmasını sağlayan kişiler olarak ortaya çıkarlar. Etik davranışlar sergileyen liderlerin, bireyin ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak, çalışanların haklarını dikkate alarak ve adil davranarak aslında bir nevi dönüşümcü liderlik özellikleri sergileyerek çalışanların örgütsel bağlılığı üzerinde olumlu etkiler bıraktığı ifade edilmektedir. Ancak bunun için etik liderlerin kişisel ve mesleki yaşamlarında da etik konusunda tutarlı olması ve süreklilik sağlaması önemlidir. Etik liderlik diğer liderlik tarzlarından etik içeriği bakımından ayrılmaktadır. Örneğin dönüşümcü liderlik tarzının da etik içeriği mevcuttur. Bu liderlik tarzı etiği sadece bir boyutta ve ikinci planda ele almaktadır. Etik liderlik ise tek boyut yerine etik kavramını bir bütün olarak ele almaktadır. Bu tarz liderlik diğer liderlik tarzlarından farklı olarak sosyal öğrenme teorisini de içine alarak bireylerin ödül ve ceza kavramıyla öğrenmelerine katkı sağlamaktadır.

ETİK STANDARTLAR
Etik standartlar, iş dünyasının belirsizlikleri en düşük düzeye indirerek işletmelerin giriştiği faaliyetlerde birey ve topluma zarar vermeyecek iş görmeleri için yol gösterici kurallar bütünüdür.

Etik Standartlara Katkı Yapan Faktörler
Bir toplumda etik standartların yükselmesine katkı sağlayan faktörler; daha iyi bilgilendirilmiş kamuoyu, sosyal baskılar, medyanın olayları sürekli takibi, işletmelerin sosyal sorumluluk duygusuna çok önem vermesi, işletmelerin duyarlılığı, üst yönetim kademesinin ahlaki eyleme verdiği önem, hükümet düzenlemeleri, yasalar ve mahkemeler, işletme yöneticilerinin profesyonellik anlayış ve eğilim düzeyinin artması şeklinde ifade edilebilir.
Etik Standartlara Olumsuz Etki Yapan Faktörler
Bir toplumda etik standartların gelişmemesine ya da olumsuz etkilenmesine neden olan
faktörler; toplumun standartlarının çok düşük olması, sosyal çözülme, aşırı iyimser toplum, dini kurumlar ve ailenin etkisinin azalması, düşük kalite, aşırı niceliksel istekler, işletmedekilere yöneticiler ve hissedarlardan gelen kâr baskısı, şirket politikaları, mevcut ekonomik koşullar, iş yapma maliyetleri, başarıya ilişkin stres, politik yozlaşma, hükümetlere olan güvenin çok düşük olması, açgözlülük, başarının ölçüsü olarak parayı görme ve paraya tapma, bireyin bencilliği, kişisel dürüstlük ve ahlaki karakterden yoksun olma, çok sayıda işletmenin düşük rekabet gücüne sahip olması ve çok sayıda işletmenin yarışması
şeklinde ifade edilebilir.

Gerçek kalite, bir işletmenin yerine getirmek üzere yola çıktığı hedeflere varmasıdır.

Hizmet kalitesinin temelde on bileşenden oluştuğu ifade edilmektedir. Bunlar:
Güvenilirlik: Performans tutarlılığın içermektedir. Hizmetin güvenilir ve doğru biçimde, verilen sözler doğrultusunda yapılması anlamına gelmektedir.
Duyarlılık/Karşılık Vermek: Çalışanların, müşterilere anında hizmet vermek ve yardım etmeye istekli olmalarını ifade etmektedir. Hizmetin zamanında olmasını içerir.
Yeterlilik: Hizmet sunmak için gerek firmanın gerekse de çalışan personelin gerekli bilgi ve beceriye sahip olmaları anlamına gelmektedir.
Erişebilirlik: Yaklaşılabilir olma ve ilişki kurma kolaylığını içermektedir. Hizmete kolay ulaşmayı, bekleme zamanının kısa olmasını, faaliyet saatlerinin uygun olmasını ifade
etmektedir.Nezaket: Müşteriyle ilişkide bulunan personelin kibarlığı, saygınlığı ve dostluğunu içerir.
İletişim: Müşterileri anlayabilecekleri dilde bilgilendirmek ve onların dinlemek anlamına gelir. Firma farklı müşteriler için dilini uydurabilmeli ve farklılaştırabilmelidir.
İtibar: Firmanın; inanılırlığı, güvenirliliği, dürüstlüğü ve müşteri çıkarlarını kalben hissetmeyi içermektedir. Firmanın ismi, ünü, çalışanlarının kişisel özellikleri itibarı oluşturan unsurlardır.
Güvenlik: Şüphe, tehlike ve riskten uzak olma. Fiziksel ve finansal güvenlik ile mahremiyet güvenliği oluşturan unsurlardır.
Müşteriyi Bilmek ve Anlamak: Müşteriyi ve müşteriye ilişkin ihtiyaçları bilmek için çaba sarf etmeyi içerir.
Fiziksel Varlıklar:Hizmetin fiziksel yanının içermektedir. Fiziksel tesisler, personelin, görünüşü, hizmet sunmak için kullanılan araç ve ekipmanlar fiziksel unsurları oluşturmaktadır.

İnternet Kullanımında Etik Kurallar: İnternet Etiği
İnternet kullanımında etik ise birey ve internet etkileşiminde ortaya çıkan çok boyutlu bir
kavramdır. İnternet üzerinde iletişimde bulunurken kabul edilebilir ya da edilemez davranışları belirleyen kurallara internet görgü kuralları (netiquette) ya da dilimizdeki kullanımıyla internet etiği denilmektedir. Günümüzde internet etiği ile ilgili kural oluşturma çabaları devam etmekle birlikte belli bir standart oluşmuş değildir.

Bu konudaki çabaların ilk ve en önemlilerinden biri
IETF’nin (Internet Engineering Task Force) 1995 yılının Ekim ayında yayınladığı, “resmi olmayan netiquette kılavuzu”dur. Kılavuzun birebir iletişim ve çoklu iletişime ait bölümlerinde tavsiye edilen bazı davranış biçimleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Eğer size gelmiş bir mesajı bir başka kişiye ya da bir gruba yönlendiriyorsanız
(“forward” ediyorsanız) orijinal mesajın metnini değiştirmeyin. Eğer mesaj kişisel
nitelikte ise ve siz mesajı bir başka kişiye ya da bir gruba yönlendirecekseniz öncelikle sahibinden izin alın. Bir mesajı kısaltabilir ve sadece ilgili kısımlarını aktarabilirsiniz ancak bunu yaparken gerekli özeni göstermelisiniz.
• E-posta ile asla zincirleme mektuplar göndermeyiniz. Zincirleme mektuplar İnternette yasaktır.
• Bir şey gönderirken muhafazakâr, alırken liberal olun. Provoke edilseniz bile “ateşli” mesajlar göndermemelisiniz. Diğer taraftan ateşli mesajlar almaya şaşırmamalısınız. Ateşli yazılara yanıt vermemek basiretli bir davranıştır.
• Göndereceğiniz bir mesajın alıcısının kültürünün, dilinin, eğlence anlayışının sizinkinden farklı olabileceğini aklınızda tutun. Özellikle alaycılık konusunda dikkatli olun.
• Büyük ve küçük harfleri birlikte kullanın. SADECE BÜYÜK HARF KULLANIMI
SANKİ BAĞIRIYORMUŞSUNUZ GİBİ ANLAŞILIR.

• Bir mesaja duygusal yanıt vermeden önce aradan bir gece geçmesini bekleyin.

İnternet Etiği ile İlgili Kaygılar
Küresel boyutta bir iletişim ağı olan internetin belli bir merkezden kontrol edilmesi güçlüğü mahremiyet ihlalleri, fikri mülkiyet haklarının ihlali ve siber suçlar gibi bazı etik kaygıları da beraberinde getirmektedir.

Siber Suçlar: İnternetin yaygın olarak kullanılmadığı dönemlerde bilişim ortamında işlenen suçları ifade etmek için bilgisayar suçları (computer crimes) ve bilgisayar ihlalleri (computer abuse) gibi kavramlar kullanılmaktaydı. Daha sonra internetin etkinliğini arttırarak kullanımının yaygınlaşmasıyla birlikte, internet ve ona bağlı sistemler aracılığıyla işlenen suçları da kapsayacak şekilde söz konusu kavramlar, tek bir kavram altında birleştirilmiş ve “siber suç” (cyber crimes) kavramı kullanılmaya başlanmıştır

Bireyin etik davranışlarını belirleyen unsurlar:

Evrensel etik ilkelerin varlığından söz edebilmek için ise genel olarak tüm toplumlarda temel unsurun üst düzeyde var olması gerekir. Bunlar:

Doğru cevap E’dir.

İnsan davranışlarını etkileyen alanları üç grupta incele­mek mümkündür.

Kanun ve yasalar alanı: Bu alanda kanun koyucular, kurumların veya kişilerin yıl içinde kazandığı gelirlerden vergi öderken, bir taşınmaz alırken veya otomobil ehliyeti almak için başvuru yapıldığında yapılması gereken işlemleri ve davranış biçimlerini ku­rallara bağlarlar.

Özgür seçim alanı: Kişi ya da kuruluşların kendi istekleriyle yaptıkları ve yasal sınır­lama olmayan davranış standartlarıyla ilgilidir. Bireyin meslek veya dinsel seçimi ya da bir işletmenin kaç tane televizyon veya çamaşır makinesi üreteceği özgür seçime birer örnektir.

Etik alan: Bu iki alanın arasında etik alan yer alır. Bu bölgede yasalar yoktur. Onun yerine bireye ya da şirkete yol gösteren paylaşılan ilke ve değerler, ahlaki davranışlar var­dır. Örneğin işletme, kamu da işlerini hallederken, personeline sosyal haklar verirken veya müşterilerine karşı belli bir tutum sergilerken bu alan içinde değerlendirilebilir. Doğru cevap C’dir.

Kişisel etiğin özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Meslek Etiği: İş hayatındaki davranışları yönlendiren, onlara rehberlik eden etik pren­sipler ve standartların toplamına meslek etiği denilmektedir. Belirli bir meslek grubunun, meslek üyelerine emreden, onları belli kurallarla davranmaya zorlayan kişisel eğilimleri­ni sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz üyeleri meslekten dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan mesleki ilkelerdir. Meslek etiğinin en önemli özelliği, meslekle ilgili davranış kurallarının dünyanın neresinde olursa olsun geçerli ol­duğudur.  Doğru cevap D’dir.

Global Etik: Global etik, bireysel ve ulusal etik bilincini aşan, dünyadaki tüm insan­ları kapsayan etik bir duyarlılığı ve sorumluluğu ifade eder. Yani bireyin eylemlerinde kendisini tüm insanlığa karşı görevli ve sorumlu bilmesi, aile, kavim ve ulus sınırlarını aşmasıdır. Böyle bir etik anlayış ütopik görünebilir. Ancak bugünkü dünyamızda önemli mevkilerde bulunan bazı fertlerin toplumla veya doğayı kullanım ile ilgili bazı kararları, dünyada yaşayan insanların büyük bölümünü, iyilik veya kötülük bakımından ilgilendi­riyorsa global etik bilinci global nitelik taşıyan kararlarda yeterli bir şart haline gelmiştir denilebilir. Başka bir deyişle eğer eylemlerimizin etkileri, yakın çevre ve ulus sınırlarını aşıp başka ülkelerdeki insanları ilgilendiriyorsa bu durum, yakın çevre ve ülke sınırlarının ötesinde tüm insanlığın mutluluğunu hesaba katan evrensel bir etik anlayışını gerektirir. Doğru cevap B’dir.

Önde gelen uluslararası danışmanlık şirketlerinden biri olan Ernst & Young web sayfasında ilan ettiği “global etik kuralları”nı davranışlarına yön veren çerçeve kurallar olarak ifade etmiştir. Bu kurallar beş maddede şu şekilde sıralanmıştır:

Takipçilerinin memnuniyetlerini ve performanslarını onların değer ve ihtiyaçlarını etkileyerek arttırmaya çalışan liderlik türü dönüşümcü liderlik olarak ifade edilir. Dönüşümcü liderler örgütte değişimi etkin bir biçimde gerçekleştirebilen liderlerdir. Doğru cevap E’dir.

Etik Standartlara Katkı Yapan Faktörler: Daha iyi bilgilendi­rilmiş kamuoyu, sosyal baskılar, medyanın olayları sürekli takibi, işletmelerin sosyal so­rumluluk duygusuna çok önem vermesi, işletmelerin duyarlılığı, üst yönetim kademesi­nin ahlaki eyleme verdiği önem, hükümet düzenlemeleri, yasalar ve mahkemeler, işletme yöneticilerinin profesyonellik anlayış ve eğilim düzeyinin artması şeklinde ifade edilebilir.

Etik Standartlara Olumsuz Etki Yapan Faktörler: Toplumun standartlarının çok düşük olması, sosyal çözülme, aşırı iyimser top­lum, dini kurumlar ve ailenin etkisinin azalması, düşük kalite, aşırı niceliksel istekler, iş­letmedekilere yöneticiler ve hissedarlardan gelen kâr baskısı, şirket politikaları, mevcut ekonomik koşullar, iş yapma maliyetleri, başarıya ilişkin stres, politik yozlaşma, hükümet­lere olan güvenin çok düşük olması, açgözlülük, başarının ölçüsü olarak parayı görme ve paraya tapma, bireyin bencilliği, kişisel dürüstlük ve ahlaki karakterden yoksun olma, çok sayıda işletmenin düşük rekabet gücüne sahip olması ve çok sayıda işletmenin yarışması şeklinde ifade edilebilir.  Doğru cevap D’dir.

Duyarlılık/Karşılık Vermek: Çalışanların, müşterilere anında hizmet vermek ve yar­dım etmeye istekli olmalarını ifade etmektedir. Hizmetin zamanında olmasını içerir. Doğru cevap C’dir.