İŞ HAYATINDA STANDARTLAR

Kalite kavramının tarihsel gelişimini aşağıda sıralanan 4 temel başlık
altında incelemek mümkündür:
• Muayene: Sanayide ilk defa muayenecilik mesleği ortaya çıkmış ve bu işi yapanlar sadece yapılan işleri kontrol edip hataları tespit etme görevini üstlenmişlerdir. Temel yaklaşımı müşteriye hatalı ürünlerin gitmesini engellemektir. Bu yaklaşım müşteriyi korumuş ancak düşük kalitenin nedenlerini araştırmadan kalitesiz ürünlerin tespit edilip ayıklanması işletmelere ciddi maliyetler yüklemiştir.
• Kalite Kontrol: 1920’li yıllara rastlayan bu dönemde, muayene işlemi son kontrolden ara kontrollere ve giriş kontrolüne doğru genişlemiştir. Kalite kontrolü; muayene, test etme, örnekleme yoluyla kontrol, gözlem gibi çeşitli metotlar aracılığıyla yapılmaktadır. Bu dönemde standartlar geliştirilmeye başlanmış ve müşteriyi korumayolunda ilk adım atılmıştır.
• Kalite Güvencesi: II. Dünya Savaşı yıllarında üretim daha çok savaş malzemelerine kaydırılmıştır. Bu malzemelerin karmaşık ve hassas yapıda olması kalite ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Kalite güvencesi, mal ve hizmetlerin kalite standartlarına uygun üretilerek müşteri beklentilerini ve yeterli güveni sağlaması için yapılması gereken sistematik çalışmalar bütünüdür.
• Toplam Kalite: Kalite güvence çalışmalarını, kalite çalışmalarına üst yönetim ile
birlikte tüm çalışanların katılımının sağlanması ve müşterilerin %100 tatmin edilmesini hedefleyen Toplam Kalite Yönetiminin geliştirilmesi takip etmiştir.  Doğru cevap A seçeneğidir.

Japonya’da kalite devriminin temel mimarlarından biri olan Joseph Juran kalite yaklaşımını
“kalite üçlemesi” adı altında ifade etmiştir. Juran’a göre kalite yönetimi aşağıda
özetlenen üç ana süreci kapsamaktadır:
• Kalite Planlama: Süreçten etkilenen herkes olarak tanımladığı müşterilerin belirlenmesi
kastedilir. Müşteriler iç ve dış müşterileri kapsamaktadır. Müşteri isteklerini
belirledikten sonra onların beklentilerine cevap verebilecek mal ve hizmetleri
üretip minimum olası maliyeti kapsayan kalite amaçları tanımlanmalıdır. Daha
sonra sıra süreç tasarımına, sürecin optimizasyonuna ve çalışır duruma getirilmesine
gelmektedir.
• Kalite Denetimi: Denetlenmesi gereken kritik (çok önemli) öğelerin yönetilmesidir.
Bu aşamada, başarı standartları belirlenmeli, ölçüm yapılmalı, yapılan bu ölçüm
değerleri ile performans standartları karşılaştırılmalı ve eğer bir sapma varsa
düzeltici önlemler alınmalıdır.
• Kalite Geliştirme: Kalite iyileştirmenin örgüt kültürüne yerleştirilmesine ve süreklilik
kazandırılmasına yönelik faaliyetler olup, kalite geliştirme projelerinin
oluşturulması, bu projelerle kalite sorunları ve bunların giderilmesi ile ilgili bir
örgütlenmenin sağlanabilmesi söz konusudur

Kalite genel olarak bir ürünün müşteri ihtiyaçlarını en ekonomik düzeyde karşılayacak özellikler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımda iki unsur ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki, ürünün müşteri ihtiyaçlarını karşılaması, diğeri ise ürünün müşteri ihtiyaçlarını daha ekonomik seviyede karşılamasıdır. Müşterinin algıladığı kaliteyi aşağıda özetlenen sekiz boyutta incelemek mümkündür :
• Performans: Bir ürünün temel işlevsel özellikleri anlamına gelir. Örneğin bir otomobil için hız ve konfor, bir televizyon için renk ve görüntü, hizmet işletmelerinde ise servis hızı ve bekleme süresi performans olarak ifade edilmektedir.
• Özellikler: Özellik kelimesi bir ürünün temel fonksiyonunu tanımlayan kavram
olarak ifade edilmektedir. Kalitenin bu boyutu için havayolu şirketinin uçuşlarda
verdiği ücretsiz ikramlar, çamaşır makinesinin pamuklu ya da yünlü programı örnek olarak sayılabilir.
• Güvenirlik: Ürünün kullanım ömrü içerisinde kendisinden beklenen tüm fonksiyonları tam olarak yerine getirip getirmediğinin ölçütüdür. Ölçülebilen bir özellik olan güvenirlik, ortalama ilk bozulma zamanı, bozulma süreleri arasındaki dönem vb. olabilir.
• Uygunluk: Ürünün tasarımının ve işleyiş özelliklerinin önceden belirlenmiş standartlara uyup uymama derecesidir. Uygunluk, kalitenin teknik boyutu hakkında müşteri veya kullanıcıya fikir vermektedir.
• Dayanıklılık: Bir ürün veya hizmetin kullanım ömrünün uzunluğudur. Teknolojik
açıdan dayanıklılık, bir ürünün deformasyona uğrayıncaya kadar olan kullanım
süresini ifade etmektedir.
• Hizmet Görme Yeteneği: Bu boyut; hız, çabukluk, nezaket, yeterlilik ve tamir edebilme kolaylığı olarak ifade edilmektedir. Ürünle ilgili sorunlara doğru cevaplar
ve çözümler bulunamaması, işletmelerin şikayetleri ele alma süreci, müşterilerin
ürün ve hizmet kalitesini değerlendirmelerini etkilemektedir.
• Estetik: Ürünün kullanıcının beklentilerine uygun bir estetik yapıyı sağlayabilmesidir. Renk, ambalaj, biçim gibi özellikler ürünün performansını doğrudan etkilememekle birlikte müşteri beğenilerine yönelik estetik özellikler olarak nitelendirilebilir.
• Algılanan Kalite: Müşteriler her zaman ürünün tüm özellikleri ile ilgili ayrıntılı
bilgi sahibi değildir ve böyle durumlarda dolaylı birtakım ölçütler karar vermelerinde önemli rol oynamaktadır. Reklam faaliyetlerinde yaratılan ürün imajı, marka imajı gibi faktörler ürün kalitesinin müşteri tarafından olumlu veya olumsuz algılanmasında oldukça önemlidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Kalite genel olarak bir ürünün müşteri ihtiyaçlarını en ekonomik düzeyde karşılayacak özellikler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımda iki unsur ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki, ürünün müşteri ihtiyaçlarını karşılaması, diğeri ise ürünün müşteri ihtiyaçlarını daha ekonomik seviyede karşılamasıdır. Müşterinin algıladığı kaliteyi aşağıda özetlenen sekiz boyutta incelemek mümkündür :
• Performans: Bir ürünün temel işlevsel özellikleri anlamına gelir. Örneğin bir otomobil için hız ve konfor, bir televizyon için renk ve görüntü, hizmet işletmelerinde ise servis hızı ve bekleme süresi performans olarak ifade edilmektedir.
• Özellikler: Özellik kelimesi bir ürünün temel fonksiyonunu tanımlayan kavram
olarak ifade edilmektedir. Kalitenin bu boyutu için havayolu şirketinin uçuşlarda
verdiği ücretsiz ikramlar, çamaşır makinesinin pamuklu ya da yünlü programı örnek olarak sayılabilir.
• Güvenirlik: Ürünün kullanım ömrü içerisinde kendisinden beklenen tüm fonksiyonları tam olarak yerine getirip getirmediğinin ölçütüdür. Ölçülebilen bir özellik olan güvenirlik, ortalama ilk bozulma zamanı, bozulma süreleri arasındaki dönem vb. olabilir.
• Uygunluk: Ürünün tasarımının ve işleyiş özelliklerinin önceden belirlenmiş standartlara uyup uymama derecesidir. Uygunluk, kalitenin teknik boyutu hakkında müşteri veya kullanıcıya fikir vermektedir.
• Dayanıklılık: Bir ürün veya hizmetin kullanım ömrünün uzunluğudur. Teknolojik
açıdan dayanıklılık, bir ürünün deformasyona uğrayıncaya kadar olan kullanım
süresini ifade etmektedir.
• Hizmet Görme Yeteneği: Bu boyut; hız, çabukluk, nezaket, yeterlilik ve tamir edebilme kolaylığı olarak ifade edilmektedir. Ürünle ilgili sorunlara doğru cevaplar
ve çözümler bulunamaması, işletmelerin şikayetleri ele alma süreci, müşterilerin
ürün ve hizmet kalitesini değerlendirmelerini etkilemektedir.
• Estetik: Ürünün kullanıcının beklentilerine uygun bir estetik yapıyı sağlayabilmesidir. Renk, ambalaj, biçim gibi özellikler ürünün performansını doğrudan etkilememekle birlikte müşteri beğenilerine yönelik estetik özellikler olarak nitelendirilebilir.
• Algılanan Kalite: Müşteriler her zaman ürünün tüm özellikleri ile ilgili ayrıntılı
bilgi sahibi değildir ve böyle durumlarda dolaylı birtakım ölçütler karar vermelerinde önemli rol oynamaktadır. Reklam faaliyetlerinde yaratılan ürün imajı, marka imajı gibi faktörler ürün kalitesinin müşteri tarafından olumlu veya olumsuz algılanmasında oldukça önemlidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Toplam Kalite Yönetimi; işletmelerde sürekli gelişimi ve müşteri tatminini sağlamaya odaklanan, örgütte çalışan tüm personelin sürece katılımını
öngören, performansı artırmaya yönelen insanı temel alan bir yönetim modeli/yönetim sistemi/ yönetim yaklaşımıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Müşteri Odaklılık ve Müşteri Memnuniyeti: Bu, Toplam Kalite Yönetiminin dayandığı temel ilkedir. Burada müşterilerin talep ve beklentilerinin belirlenmesi esastır. Müşterilerle diyalog kurmak hatta dağıtım zincirini oluşturan aracıların talep ve beklentileri ile sorunlarını belirlemek Toplam Kalite Yönetiminde en önemli işlevdir. İkinci husus ise elde edilen bu bilgilerin kuruluş veya işletme içinde etkin bir şekilde iç müşteriler (çalışanlar) tarafından paylaşılmasıdır. Böylece müşterilerin beklentileri ile buna uygun kuruluş ve işletme içi davranışlar birbirleriyle uyumlaşmış olacaktır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Hata Yapmamak ve Hataları Önleyici Biçimde Davranmak: Toplam Kalite Yönetiminde temel amaç, hataları hata meydana geldikten sonra düzeltmek yerine, onların meydana gelmemesi için planlar yapmak, tedarikçileri ve personeli eğiterek önlemler almaktır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Gerekli Eylemlerin ve Eylem Planlarının Hazırlanması: Mevcut sistemin değerlendirilmesinden sonra yöneticiler kesin olarak neyin, nasıl ve ne zaman değişmesi konusunda bir görüş birliğine varmak için bir araya gelip çalışmalıdırlar. Genel olarak gerekli eylemler üzerine bir görüş birliği oluşturduktan sonra ayrıntılı bir plan hazırlanmalıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

ISO’nun (Uluslararası Standartlar Örgütü) tanımına göre ISO 9000 serisi aşağıdaki standartlardan oluşmaktadır:
• ISO 9001: Tasarım/geliştirme, imalat ve/veya montaj yapan ve servis hizmeti veren kuruluşların yerine getirmesi gereken şartları ifade etmektedir. Bu şartlardan bir ya da birkaçı kuruluşun faaliyet alanları içerisinde yer almıyorsa bu durum dokümanlarda belirtilmelidir.
• ISO 9002: Bu standart, özellikle tasarlanmış ve onaylanmış tasarımların imalatını yapan kuruluşlar için uygundur. ISO 9001’in şartları ISO 9002’den daha sıkı değildir.
Gerçekte standarda verilen hususların tamamına yakını birbirinin aynısıdır.
Yalnızca ISO 9002 tasarım/geliştirme modülünü kapsamamaktadır.
• ISO 9003: Bu standart, basit imalat adımlarına sahip ve mamul özelliklerinin sağlandığının son kontrolde onaylanabileceği mamulleri üreten kuruluşlar tarafından uygulanır. Örneğin firma bitmiş yarı mamulleri alarak bunları monte etmek durumundaysa ve bu iş için müşterinin tasarımını kullanıyorsa bu durumda ISO 9003 uygulanabilecek en uygun kalite sistem standardıdır.

Yukarıda da görüldüğü gibi ISO 9000 kalite standardı kendi içerisinde birbirinden bağımsız ama birbiriyle ilintili 3 farklı standarttan oluşmaktadır. O nedenle birçok çalışmada ISO 9000 kalite standardı, standartlar serisi olarak adlandırılmaktadır. ISO 9000 kalite standardı ile birlikte anılan ve onun kapsamında yer alan bir diğer çalışma ise ISO 9004’tür.
ISO 9001, ISO 9002 ve ISO 9003 birer “standart” özelliğindedir ve kapsadıkları faaliyetler farklıdır. ISO 9004 bir çeşit kalite güvencesi ders kitabı özeti mahiyetindedir, bir işletmenin çeşitli fonksiyonlarında kalitenin nasıl sağlanacağını ana hatları ile açıklamaktadır. ISO 9000 ise bütün bu standartların nasıl kullanılabileceğini açıklayan bir rehber özelliğindedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Türkiye’de en eski kurulan ve ülke genelinde daha yaygın olarak bilinen kalite ile ilgili kuruluş Türk Standartları Enstitüsü’dür. Bu kuruluş, kurulduğu günden bu yana ülke genelinde kalite bilinci yerleştirme ve bunu yayma konusunda yoğun çaba göstermektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Kalite kavramına farklı işlevler yüklemek olanaklıdır. Kalite kavramı ile ilgili görüşlerin, psikolojik algılama ile ilgili görüşler, süreç odaklı görüşler ve ürün ve hizmet odaklı görüşler biçiminde üç grupta toplandığı görülmektedir.

Kalite ile ilgili olarak aşağıda sıralanan 10 temel hedef belirlenmiştir (Paksoy, 2007, 569):

• Kalite işletme çapında bir süreçtir.

• Kalite müşterinin söylediğidir.

• Kalite ve maliyet birlikte düşünülmelidir. Bunlar farklı şeyler değildir.

• Kalite, bireysel çalışma ve ekip çalışması gerektirir.

• Kalite bir yönetim şeklidir.

• Kalite ve yenilik birbirinden bağımsızdır.

• Kalite bir ahlak işidir.

• Kalite sürekli gelişmeyi ve iyileştirmeyi gerektirir.

• Kalite prodüktiviteye giden, en fazla maliyeti etkileyen fakat en az yatırım gerektiren bir yoldur.

• Kalite, müşteri ve satıcılarla irtibatlı toplam bir sistem olarak uygulanır.

Kalite Planlama, Kalite Denetimi, Kalite Geliştirme

Toplam Kalite Yönetimi

Çalışanların moral düzeyini arttırarak ve iş barışı sağlayarak motivasyonu arttırmak.

CASCO: Uygunluk değerlendirmesine dair rehberlik sağlar. 

COPOLCO: Tüketici sorunları hakkında rehberlik sağlar. 

DEVCO: Gelişmekte olan ülkelerle ilintili meselelere dair rehberlik sağlar.

CASCO: Uygunluk değerlendirmesine dair rehberlik sağlar.

COPOLCO: Tüketici sorunları hakkında rehberlik sağlar.

DEVCO: Gelişmekte olan ülkelerle ilintili meselelere dair rehberlik sağlar.

ISO 9003: Bu standart, basit imalat adımlarına sahip ve mamul özelliklerinin sağlandığının son kontrolde onaylanabileceği mamulleri üreten kuruluşlar tarafından uygulanır. Örneğin firma bitmiş yarı mamulleri alarak bunları monte etmek durumundaysa ve bu iş için müşterinin tasarımını kullanıyorsa bu durumda ISO 9003 uygulanabilecek en uygun kalite sistem standardıdır

Türkiye’de faaliyet gösteren kalite ile ilgili bazı kuruluşlar bulunmaktadır. Bunlar; Türk Standartları Enstitüsü(TSE) ve KalDer’dir.

Malcolm Baldrige ödülü 1987 yılında Amerikan Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulup 1988’de verilmeye başlanmıştır. Bu kalite ödülü Amerika’da kalite ve performansta başarılar kazanmış işletmelerin tanınmasını sağlamak ve rekabette kalite ve performans mükemmelliğine karşı farkındalığı arttırmak için düzenlenmiştir.