İŞ HAYATINDA STANDARTLAR - Deneme Sınavı - 23

Mahremiyet (gizlilik) bireylerin yalnız bırakılma, diğer bireylerin veya devleti de içeren kurumların gözetim ve müdahalesinden uzak olabilme talebidir. Mahremiyet talebi iş yerinde de geçerlidir

Kalite ile ilgili olarak aşağıda sıralanan 10 temel hedef belirlenmiştir:
• Kalite işletme çapında bir süreçtir.
• Kalite müşterinin söylediğidir.
• Kalite ve maliyet birlikte düşünülmelidir. Bunlar farklı şeyler değildir.
• Kalite, bireysel çalışma ve ekip çalışması gerektirir.
• Kalite bir yönetim şeklidir.
• Kalite ve yenilik birbirinden bağımsızdır.
• Kalite bir ahlak işidir.
• Kalite sürekli gelişmeyi ve iyileştirmeyi gerektirir.
• Kalite prodüktiviteye giden, en fazla maliyeti etkileyen fakat en az yatırım gerektiren bir yoldur.
• Kalite, müşteri ve satıcılarla irtibatlı toplam bir sistem olarak uygulanır.

İnternet erişiminin hızla artmasıyla aslında işletmelerin en büyük sorunu güvenlik olmuştur. İşletmeler bilgi sistemlerinin güvenliğine yönelik birçok önemli tehditle karşılaşabilmektedir. Bu ünitede bu tehditlerin neler oldukları, bu tehditlere karşılık işletmelerin güvenliklerini sağlamak için kullanabilecekleri yöntemler üzerinde durulacaktır. İşletmenin diğer varlıkları gibi donamım, yazılım, ağlar ve bilgi kaynakları da kalitelerini ve faydalı kullanılmalarını sağlamak için çeşitli güvenlik araçları ile korunmalıdır. Günümüzde teknolojinin hızlı gelişmesiyle beraber güvenlik açıkları da bir o kadar artmıştır. Veriler bir ortamdan diğer ortama aktarılırken her an çalınma, değişime uğrama ya da yok edilme tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Veriler bir ortamdan diğer ortama aktarılırken her an çalınma, değişime uğrama ya da yok edilme tehlikesi ile karşı karşıyadır. Geçtiğimiz yıllarda LinkedIn’de 6,5 milyon şifrenin çalınması ile oluşan sorunlar işletmelerin bilgi sistemi güvenliğine özel önem vermesi gerektiğine örnek olarak verilebilir.

Kötü amaçlı yazılımları temizleme zorlukları veya kimlik hırsızlığının neden olduğu hasarı onarma, işletmelerin operasyonel maliyetlerini arttırmakta ve hem bireylerin hem de işletmelerin etkinliğini azaltmaktadır

İnternet bağlantılı bazı cihazlar temel güvenlik önemlerine
sahip olmadığından saldırıya açıktır. Bebek monitörleri, ev termostatları ve televizyonlar gibi tüketici cihazları üzerinden yapılan saldırıların da arttığı görülmektedir. HP çok yaygın kullanılan İnternet bağlantılı cihazların 10’unu incelemiş ve yüzde 70’inin ciddi açıkları olduğunu bulmuştur. Bir dizi bilgisayar içeren, sıklıkla birbirlerine bağlı olan ve bazı durumlarda dış dünya ile kablosuz iletişim kuran otomobiller de frenleri, direksiyonu ve hatta motoru kontrol etmek için hacklenebilirler. Sonuç olarak siber güvenlik günümüzde
kalıcı bir işletme riskidir.

Büyük işletmeler daha etkili güvenlik koruyucuları kullanmaya devam ettikçe, tehditler orta ölçekteki işletmelere (100 milyon ile 1 milyar dolar arasında geliri olanlar) kaymaya başlamıştır. Bu işletmelerin birçoğunun büyük işletmelere göre çok daha az güvenlik uygulaması olabilir. 100 milyondan az geliri olan küçük işletmeler 2014 yılında %5 daha az tehdit yakalamıştır.

Büyük işletmeler bilgi güvenliğine daha fazla bütçe ayırmakta, buna karşın arızalar büyük işletmelere daha fazla maliyet yaratmaktadır. Küresel olarak 2014 yılında siber güvenlik arızaları kaynaklı beklenen raporlanmış ortalama finansal kayıp 2013 yılına göre %34 artarak 2,7 milyon dolara ulaşmıştır. Finansal etki gelirlerin azalmasını, iş sistemlerinin zarar görmesini, düzenleyici cezaları ve müşteri kaybını içermektedir. Finansal olmayan zararlar ise imaj zedelenmesi, ürünlerin yağmalanması, araştırma ve geliştirme bilgisinin saptırılması, inovasyona etkileri, çalınan iş ve üretim süreçleri yanında üst düzey plan ve kurumsal stratejiler gibi hassas bilgilerin kaybıdır

Uygulamada farklılıklar bulunmakla birlikte bilgi güvenliği konusunda temel standartlar aynıdır:
• Kimliğin doğruluğu: İşlemleri tam olarak kimin yaptığı bilinmelidir.
• Yetki kontrolü: Kişinin yetkisine uygun işler yapmasıdır.
• Kimliğin gizliliği: Kişinin e-posta veya diğer bilgilerine istenmeyen kişilerin erişimlerinin engellenmesidir.
• Kişisel gizlilik: Kimin hangi işi yaptığı veya müşterinin hangi malı satın aldığı gibi bilgiler kimseyle paylaşılmamalıdır.
• Verinin bütünlüğünün korunması: Gerçek hayatta fatura ve resmi belge gibi varlıklar elektronik ortamda parçalara bölünerek saklanır. Bu parçalardan herhangi biri bozulursa yapılmak istenen işlem farklı bir anlam kazanır.
• İzleme: Yetkisiz erişim durumunda bunun kimin tarafından yapıldığı ve sistemin nerelerini etkilediğini tespit etmek için sistem sürekli izlenmeli ve izlenme sonuçları kaydedilmelidir.

Uygulamada farklılıklar bulunmakla birlikte bilgi güvenliği konusunda temel standartlar aynıdır:
• Kimliğin doğruluğu: İşlemleri tam olarak kimin yaptığı bilinmelidir.
• Yetki kontrolü: Kişinin yetkisine uygun işler yapmasıdır.
• Kimliğin gizliliği: Kişinin e-posta veya diğer bilgilerine istenmeyen kişilerin erişimlerinin engellenmesidir.
• Kişisel gizlilik: Kimin hangi işi yaptığı veya müşterinin hangi malı satın aldığı gibi bilgiler kimseyle paylaşılmamalıdır.
• Verinin bütünlüğünün korunması: Gerçek hayatta fatura ve resmi belge gibi varlıklar elektronik ortamda parçalara bölünerek saklanır. Bu parçalardan herhangi biri bozulursa yapılmak istenen işlem farklı bir anlam kazanır.
• İzleme: Yetkisiz erişim durumunda bunun kimin tarafından yapıldığı ve sistemin nerelerini etkilediğini tespit etmek için sistem sürekli izlenmeli ve izlenme sonuçları kaydedilmelidir.

Günümüz iş dünyasında faaliyet gösteren işletmeler, güvenliği ve kontrolü en büyük öncelik haline getirmelidir. Bir saldırı durumunda çok miktarda veri zarar görmüşse veya deşifre olmuşsa işletme bir daha faaliyet bile gösteremeyebilir. Güvenlik, bilgi sistemlerini izinsiz erişim, değiştirme, hırsızlık veya fiziksel zarardan korumak için kullanılan politikalar, prosedürler ve teknik önlemlerdir. Kontroller işletmenin varlıklarının güvenliği, kayıtlarının doğruluğu ve güvenirliğini ve yönetim standartlarına operasyonel uyum sağlayan yöntemler, politikalar ve prosedürlerdir

Akıllı telefonlar da diğer İnternet cihazları ile aynı güvenlik zafiyetlerine sahiptir ve zararlı yazılımlara ve davetsiz misafirlerin sızmasına açıktır. Kurumsal çalışanlar tarafından kullanılan akıllı telefonlar sıklıkla satış verileri, müşteri isimleri, telefon numaraları ve e-posta adresleri gibi hassas verileri içermektedir. Davetsiz misafirler bu cihazlar ile iç kurumsal sistemlere erişim sağlayabilirler.

Sosyal Sorumluluğun Ekonomik Boyutu: İşletmelerin öncelikli sorumluluğunun kârlılık olduğu ilkesi üzerinde durur. Ürünlerin ve hizmetlerin üretiminde kulla- nılan kaynakların, sosyal sistem içinde nasıl bir dağılımı olduğu ile ilgilenir. Sosyal sorumluluk, işletmelerin finansal desteği ölçüsünde;

• Hissedar kazançlarının maksimizasyonunu sağlamalı,
• Mümkün olan en yüksek kazancı gerçekleştirme çabasında olunmalı,
• Rekabetçi pozisyon sürdürebilmeli,
• Verimli çalışma koşulları sürekli kılınmalı,
• Şirket imajını devam ettirebilmek için kazançlarda süreklilik sağlamalıdır.

Sosyal Sorumluluğun Ahlaki Boyutu: Ahlaki sorumluluklar, işletmelerin toplu- mun değerleriyle uyumlu bir şekilde faaliyet göstermesi üzerine odaklanan beklen- tilerin tümünü ifade etmektedir. Bu kapsamda işletmelerin sosyal sorumluluklara ilişkin ahlaki bileşenleri aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir:

• Toplumun belirlediği norm ve kurallara uyulmalı,
• Toplumun işletmelerden beklemiş olduğu saygıyı göstermeli,
• Ahlaki norm ve kurallardan fedakârlık edilmemeli,
• Ahlaki açıdan toplumun işletmeden beklentileri açık bir şekilde tanımlanmalı, • Çalışma hayatının ahlaki davranış kurallarının, yasal düzenlemelerin daha üs-

tünde olduğu kabul edilmelidir.

Hayırsever yaklaşımın sosyal sorumlulukbileşenleri aşağıdaki şekilde ifade edilmektedir:

Toplumun işletmelerden hayırsever yardımlar konusunda beklenti içerisindeolduğu unutulmamalı,

Talep edilen gönüllü yardımlar, işletmeler tarafından en iyi şekilde karşılanmalı,

Yönetici ve çalışanlar ile birlikte toplumsal çevreye de yardım yapılmalı,

Özel ve kamuya ait eğitim kurumlarına maddi olarak destek verilmeli,

Gönüllü projelere, kendisine iyi bir imaj kazandıracağı için destek vermelidirler.

Bu bölümde sosyal sorumluluk standartları ile ilgili yapılan literatür taramasında en çok karşılaşılan standartlardan bahsedilecektir. Bu standartlar ele alınış sırası ile aşağıdaki şekildedir:

• SA8000 Sosyal Sorumluluk Standardı,
• Küresel İlkeler Sözleşmesi (Global Compact),

• Adil İş gücü Örgütü Düzenlemeleri (FLA),
• Sullivan İlkeleri,
• AA1000 Standartları,
• ISO26000 Standartları.

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki çalışma koşullarının kötülüğü, insan hak- ları konusunda duyarlı gelişmiş ülkelerin bazı adımlar atmasını zorunlu hale getirmesi ile ortaya çıkan SA8000 standartları aşağıda sıralanmıştır (Aydemir,1999, s.2):

Çocuk İşgören: 15 yaşın altında çocuk işgören çalıştırılamaz. Bu yaşın üzerindeki çocuk işgören eğer okula da devam ediyorsa iş için harcayacağı toplam zaman, günde (iş+okul+ulaşım dâhil) 10 saati geçemez.

Zorla Çalıştırılan İşgören: İşletme zorla işgören çalıştıramaz veya işgörenlerin kimliklerini ya da belli bir “deposit”i işletmeye bırakmalarını isteyemez.

Sendika Kurma ve Toplu Pazarlık Hakkı: İşgörenler sendika kurma, sendikaya katılma ve toplu pazarlık hakkına sahiptirler.

Çalışma Saatleri: İşgörenler haftalık 48 saatten fazla çalıştırılamaz ve (kısa dö- nemli olağan üstü iş koşulları hariç) fazla mesailer, haftalık 12 saati geçemez.

Maaş ve Ücretler: Ücretler en azından ülkenin “asgari ücret” seviyesinde ve perso- nelin temel ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar olmak zorundadır.

Sağlık ve Güvenlik: İşletme, sağlıklı bir çalışma ortamı sunmak, kaza ve yaralanmaları önleyici tedbirleri almak, sağlık ve güvenlik eğitimi vermek, temiz sağlık

tesisleri ve içilebilir su sağlamak zorundadır.
• Ayırımcılık ve Disiplin Uygulamaları: İşgörenler cinsiyet, etnik köken vb neden-

lerden dolayı farklı muameleye tabi tutulamaz ve işgörenlere dayak, küfür vb. fizik- sel ve psikolojik baskı uygulanamaz.

Sosyal sorumluluk ile ilgili bir diğer standart ya da diğer bir ifadeyle uluslararası örgütler tarafından başlatılan ve sürdürülen bir diğer girişimde yabancı literatürde global compact, yerli literatürde ise Küresel İlkeler Sözleşmesi olarak ifade edilen çalışmalardır.

Adil İşgücü Örgütü, işçilerin haklarını korumak ve uluslararası çalışma standartlarına uyumu teşvik ederek dünya çapında çalışma koşullarının iyileştirilmesi için sektörü, sivil toplum kuruluşlarını ve üniversiteleri bir araya getirmek için çalışan bir ör- güttür

Sullivan İlkeleri 1999 yılında ırkçılık karşıtı din adamı (rahip) Leon Sullivan tara- fından geliştirilmiştir. Bu ilkeler ırk ayrımcılığının olduğu dönemlerde Güney Afrika’da faaliyette bulunan işletmeler için bazı öneriler getirmiştir. İşletmeler, bu ilkeleri kendi faaliyetlerine entegre edeceklerine dair halka açıkça taahhütte bulunarak benimserler. İş- letmelerin bu ilkelere bağlılıklarını ve sağladıkları ilerlemeyi anlatan bir mektubu her yıl Sullivan’a sunarlar