İŞ HAYATINDA STANDARTLAR - Deneme Sınavı - 14

Merkezi Newyork’ta bulunan SAI (Social Accountibility International) Uluslararası  Sosyal Sorumluluk/Hesapverebilirlik Örgütü, çalışma ortamlarının ve şartlarının iyileştirilmesi ve bunlar ile ilgili olarak gönüllülük esasına bağlı dış taraarca denetlenebilir bir standart geliştirme, uygulama ve gözetme amacıyla kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.

Küresel İlkeler Sözleşmesi, sürekli rekabet içindeki iş dünyasına ortak bir kalkınma kültürü oluşturmak üzere evrensel ilkeler öneren yenilikçi bir kurumsal sorumluluk yaklaşımıdır.
Vizyonu, “Sürdürülebilir ve kapsamlı küresel ekonomi” olan Küresel İlkeler
Sözleşmesi’ne taraf olmak tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır

Küresel ilkeler sözleşmesi on temel ilkeden oluşmaktadır. Bu ilkeler aşağıda sıralanmıştır 
İnsan Hakları
İlke 1: İşletmeler evrensel düzeyde insan haklarının korunmasını desteklemeli ve
saygı göstermelidirler.
İlke 2: İşletmeler insan hakları suistimallerine iştirak etmediklerinden emin olmalıdırlar.

İşgücü
İlke 3: İşletmeler, serbest sendikalaşma ve toplu iş sözleşme hakkının etkin bir biçimde tanınmasını sağlamalıdırlar.
İlke 4: İşletmeler, her türlü zorla çalıştırma ve mecburi çalışmanın durdurulmasını sağlamalıdırlar.
İlke 5: İşletmeler, çocuk işçi çalıştırmaya son vermelidirler.
İlke 6: İşletmeler, çalışma yaşamında ayrımcılığın kaldırılmasını desteklemelidirler.

Çevre
İlke 7: İşletmeler, çevresel zorluklara karşı tedbir olarak başlatılan yaklaşımları desteklemelidirler.
İlke 8: İşletmeler, daha fazla çevre sorumluluğunu desteklemek için inisiyatifler üstlenmelidirler.
İlke 9: İşletmeler, çevre dostu teknolojilerin gelişmesini ve yayılmasını teşvik etmelidirler.

Yolsuzlukla Mücadele
İlke 10:İşletmeler, fahiş fiyatlandırma ve rüşvet de dahil olmak üzere her türlü yolsuzluğa
karşı mücadele etmelidirler.

İşletmelerin sosyal sorumluluklarını yerinde getirme yükümlülükleri sürecinde karşımıza çıkan bir diğer standart, yabancı literaürde FLA (Fair Labor Association) yerli literatürde ise Adil İşgücü Örgütü Düzenlemeleri, Adil Çalışma Anlaşması İlkeleri, Adil Çalışma Birliği şeklinde ifade edilen girişimdir. Bu girişimde de temel odak noktası çalışanların hak ve çıkarlarını korumak ve onlara daha iyi çalışma koşulları hazırlamaktır.

Sosyal Sorumluluğun Ekonomik Boyutu: İşletmelerin öncelikli sorumluluğunun kârlılık olduğu ilkesi üzerinde durur. Ürünlerin ve hizmetlerin üretiminde kullanılan kaynakların, sosyal sistem içinde nasıl bir dağılımı olduğu ile ilgilenir. Sosyal sorumluluk, işletmelerin finansal desteği ölçüsünde;

Sosyal Sorumluluğun Hukuki Boyutu: İşletme faaliyetlerinin tümünün, kanuni ve yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmesini ifade etmektedir. Toplum, işletmelerin tüketici güvenliği ve çevre koruması gibi bazı alanlarda kendi basına yeterli duyarlılığa sahip olmayacağını düşünerek hükümetlerde sosyal sorumluluk uygulamalarını garanti altına alacak kanunların çıkarılmasını ve uygulanmaya konmasını beklemektedir. Sosyal sorumlulukların yasal bileşenleri ile ilgili;

“Sorumluluk” şirketlerin toplum içinde hangi temel işlevleri ve amaçları yerine getirdikleri şeklindeki soruyu ifade etmektedir.

Dünya Bankası, Kurumsal Sosyal Sorumluluğu girişimler ile temel paydaşlar arasındaki ilişkiler, değer perspektiflieri, yasa ve düzenlemelere riayet etme ve insan, topluluk ve çevreye saygı ile ilgili politika ve uygulamalar bütünü olarak tanımlar. Dünya Sürdürülebilir Kalkınma İş Konseyi (WBCSD) kurumsal sosyal sorumluluğu, iş dünyasının etik davranmak, işgücünün ve ailelerinin aynı zamanda yerel halkın ve toplumun genelinin yasam kalitesini arttırarak ekonomik gelişmeye katkıda bulunmak üzere taahhüdü olarak tanımlamaktadır. Avrupa Birliği kurumsal sosyal sorumluluğu; kurumsal, sosyal ve çevresel kaygıları kendi faaliyetlerini hissedarlar ile kaynaklara dayalı etkileşimleriyle bütünleştirir. Bazı yazarlar kurumsal sosyal sorumluluğu, idaresel olarak, hem toplumun hem de şirketin çıkarlarını koruyacak kararları alma sorumluluğu olarak tanımlamaktadırlar. Kurumsal sosyal sorumluluk anlayışı; sürdürülebilir gelişme ve kurumsal sürdürülebilirliğin başarılmasında önemli rol oynayan temel dayanaklardan birisidir.

Devlete Karsı Sorumluluklar: Yerel problemlerin çözümünde ve yeni endüstri alanlarının kurulmasında devlete yardım etme, ekonomik güç ve tekelleşmeye olan eğilimlerin önüne geçme, adil ticari uygulamaları teşvik etme, vergileri zamanında ve dürüstçe ödeme, yasalara uygun hareket etme, ülkenin vatandaşlarına ve ülkedeki topluluklara saygılı davranma vb. konuları kapsamaktadır.

Hissedarlara/Sahiplere/Yatırımcılara Karsı Sorumluluklar: Kurumun işleyişi ve finansal durumu hakkında güncel, doğru ve düzenli bilgilendirme, sermayenin korunması, planlı büyüme, kaynakların optimum kullanımı, makul kazanç, aidatların zamanında ödenmesi vb. konuları kapsamaktadır.

Merkezi Newyork’ta bulunan SAI (Social Accountibility International) Uluslararası Sosyal Sorumluluk/Hesapverebilirlik Örgütü, çalışma ortamlarının ve şartlarının iyileştirilmesi ve bunlar ile ilgili olarak gönüllülük esasına bağlı dış taraiarca denetlenebilir bir standart geliştirme, uygulama ve gözetme amacıyla kurulmuş, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. SA8000 Sosyal Sorumluluk Standardı ilk olarak bu kurum tarafından 1997 yılı Ekim ayında, çalışanların temel haklarını garanti altına almayı amaçlayarak yayınlanmıştır. Standardın ilk ve bugüne kadar olan tek revizyonu 2001 yılında gerçekleştirilmiştir. SA8000 standardı perakendecilerin, tedarikçilerin, kısaca tüm çıkar ortaklarının çalışma koşullarının iyi bir düzeyde olmasını sağlamak amacıyla oluşturulmuş (Tütüncü, 2008:176) ve tüm çalışanların çalışma koşullarının iyi düzeyde olmasını sağlamak amacıyla bazı ILO sözleşmeleri, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ve Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi temel alınarak işçi sendikaları, insan hakları ve çocuk hakları örgütleri, akademisyenler ve işverenlerin oluşturduğu bir çalışma grubu tarafından hazırlanmıştır.

İlk orijinal Sullivan İlkeleri ilk defa 1977 yılında ABD merkezli şirketler arasında geniş kabul görmüştür. 1984 yılında, çalışanların şirketlerde talep ettiği yedi temel gereksinim aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:

 İlk yıllarda bu ilkeler, ayrılıkçı rejimin baskısı altında bunalan ve Güney Afrika’dan çekilmeye niyetli 12 uluslararası büyük şirket tarafından imzalanmıştır. 1977-1982 yılları arasında ilkeleri uygulayan şirket sayısı 12’den yaklaşık olarak 150’ye çıkmıştır. 2002 itibariyle; Coca-Cola, Ford Motor Company, Pfizer gibi büyük üreticilerin yanı sıra hizmet sektöründeki British Airways, Kentucky Fried Chicken gibi yaklaşık 300 organizasyon bu ilkeleri onaylamışlardır. Bu süre zarfında, Güney Afrika’daki şirket yöneticileri siyah Afrikalılara burs imkânları yaratmış, şirketlerindeki beyaz-olmayan üst denetçi ve müdürlerin sayısını arttırmış ve sağlık, eğitim, konut projelerine fon sağlamışlardır. İlkeler tüm sektörlerdeki ve her boyuttaki şirket ve organizasyonu, işlerini yürütürken ekonomik, sosyal ve politik adalet, insan hakları, ırk ve cinsiyet eşitliği konularında saygılı ve farkında olmaları için gelişme çerçevesi ortaya koymaktadır.

AA1000 standartlarından yatırımcılara sağlayabileceği faydalar; kurumun sosyal ve çevresel performansına, paydaşların algılama biçimlerine ve beklentilerine ilişkin açık ve doğrulanabilir bilgi sunmasıdır. Bu durum yatırımcıların kurumun yönetim kalitesine ve pazardaki konumuna ilişkin değerlendirmelerinde önemli bir rol oynar.

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki çalışma koşullarının kötülüğü, insan hakları konusunda duyarlı gelişmiş ülkelerin bazı adımlar atmasını zorunlu hale getirmesi ile ortaya çıkan SA8000 standartları aşağıda sıralanmıştır:

Sosyal sorumluluk kavramı çevre, çalışma ortamı, çalışanlar, toplum ve pazar piyasası gibi farklı alanları kapsamaktadır. Örgütler bu alanlardaki sorumluluklarına göre faaliyetlerini sürdürmektedirler. Örgütün sosyal sorumluluğu kavramı, kısaca örgüt faaliyetlerinin toplumsal değerlere uyumu olarak ifade edilebilir. Bu nedenle doğru cevap C'dir.

Archie B. Carroll işletmelerin sosyal sorumluluk gereği yapma zorunda oldukları hizmetleri toplumun, devletin ve insanlığın lehine ise, bu durum ahlaki bir davranışın sonucudur şeklinde ifade ederek işletmelerin sosyal sorumluluklarını dört grupta toplamıştır. Bunlar; sosyal sorumluluğun ekonomik boyutu, hukuki boyutu,ahlaki boyutu, gönüllülük boyutu. Doğru cevap D'dir.

Sosyal sorumluluğun gönüllü sorumluluklar boyutu toplum tarafından işletmeden temenni edilen ve işletmenin zorunlu olmadığı halde isteyerek yerine getirebileceği sorumluluklarıdır. Bu tür yardımlar işletmeye olumlu bir imaj kazandıracak uzun vadeli bir çalışmadır. Yönetici ve çalışanlar toplumsal çevreye de destek vermeli, özel ve kamuya ait eğitim kurumlarına maddi destek verilmelidir. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

Kurumsal sosyal sorumluluk kavramı ilk kez Amerikalı iktisatçı Howerd Bowen'in 1953 tarihli Social Resporsibities of the Businessmen ( İş adamının sosyal sorumlulukları ) adlı kitabında yer almıştır. Bu kitapta Bowen işletmelerin toplumun değerleriyle örtüşen politikaları izlemeleri gerektiğini vurgulamıştır.  Doğru cevap E'dir.

Literatürde en çok karşılaşılan kurumsal sosyal sorumluluk alanlarını 8 maddede toplayabiliriz:Tüketicilere karşı sorumluluklar, hissedarlara / sahiplere / yatırımcılara karşı sorumluluklar, çalışanlara karşı sorumluluklar, topluma karşı sorumluluklar, devlete karşı sorumluluklar, devlete karşı sorumluluklar, tedarikçilere karşı sorumluluklar, rakiplere karşı sorumluluklar, çevreye karşı sorumluluklardır. Doğru cevap A'dır.

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde koşulların kötülüğü ve insan hakları konusunda duyarlı gelişmiş ülkelerdeki bazı adımları atmayı zorunlu hale getirmesi ile ortaya çıkan SA 8000 standartı çocuk iş gören, zorla çalıştırılan iş gören, sendika kurma ile toplu pazarlık hakkı, çalıma saatleri, maaş ve ücretler, sağlık ve güvenlik, ayrımcılık ve disiplin uygulamalarını kapsamaktadır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.