İŞ HAYATINDA STANDARTLAR - Deneme Sınavı - 4

Birleşmiş Milletler Çevre Programı – United Nations Environment Programme (UNEP)
Birleşmiş Milletler’de çevre konusunun eşgüdümünü, çevrenin durumunun küresel düzeyde sürekli gözden geçirilmesini, çevre sorunları hakkında uluslararası toplumun dikkatinin çekilmesini, uluslararası ve ulusal çevre politikasının ve hukukunun gelişiminin sağlanmasını amaçlamaktadır.Bilimsel verilerden hareketle, küresel ve bölgesel düzeyde öne çıkan konulara odaklanıp, UNEP’in hangi alanlarda fark yaratabileceği değerlendirilmiş ve sonuçta UNEP’in 7 disiplinler arası önceliği belirlenmiştir. Söz konusu öncelikler;
1. İklim Değişikliği,
2. Afet ve Çatışma,
3. Ekosistem Yönetimi,
4. Çevresel Yönetim,
5. Kimyasallar ve Atıklar,
6. Kaynak Verimliliği ve
7. Çevresel Değerlendirme şeklinde sıralanmaktadır

Üçlü sorumluluk veya üçlü kâr hanesi işletmelerin amaçlarının çeşitlenmesi ve sorumluluklarının artışına ilişkin en önemli göstergelerden birisidir. Birçok tüketici örgütlerin belli düzeyde sosyal sorumlu davranması konusunda hem fikirdir. Genel olarak belirtmek gerekirse örgütlerin, özellikle de büyük örgütleri, elde ettikleri finansal başarıyı tüketicilere ve faaliyet gösterdikleri topluma borçludur. Bu nedenle örgütler iyi niyetin ve adaletin bir gereği olarak topluma karşı duyarlı olmalıdır. Ayrıca birçok örgütün uygun reklamcılık faaliyetleriyle, ürün geliştirme çabalarıyla, toplumla giriştikleri çeşitli işbirlikleri aracılığyla sosyal kalkınmayı tetikleyecek etki güçlerinin ve kaynaklarının varlığı oldukça açıktır. Sosyal sorumluluk girşimlerinin savunucuları genelde örgütlerin sorumluluklarının üç başlık altında toplanması gerektiğini ileri sürmektedir. Üçlü sorumluluk örgütün sosyal (toplumsal), ekolojik (çevresel) ve ekonomik sorumlulukları olduğu ve sorumluluklarının tümünü dengeli bir şekilde yerine getirmesi anlamına gelmektedir.

Acaba sosyal sorumluluk faaliyetleri gerekli mi? sorusu gündemdeki yerini her zaman
korumuştur. Örgütlerin sosyal sorumlu olmaları toplumsal düzeyde kabul görse de konuya ilişkin karşıt görüşler de yok değildir. Örneğin Adam Smith, Ludvig von Mises, Frederich Hayek ve Milton Friedman gibi birçok iktisatçı sosyal sorumluluğun yöneticilerin karar verme sürecinin bir bileşeni olarak düşünülmemesi gerektiğini ileri sürmektedir. Ekonomist Milton Friedman’a göre sosyal sorumluluk yöneticilerin katlanmaması gereken bir maliyettir.

Sosyal sorumluluk çabalarının uzun dönemli olarak devam ettirilebilmesi, işletmecilik
faaliyetlerinin sürdürülebilirdliğiyle doğru orantılıdır. Günümüzde sürdürebilirlik kaçınılması mümkün olmayan önemli bir işletmecilik konusu halini almıştır. Sürdürülebilirlik kapsamında işletmelerin doğal kaynakları nasıl koruyarak faaliyet gösterecekleri, örgütsel atıkları nasıl en aza indirmeleri gerektiği, geri kazanım, soyu tükenmekte olan bitki ve hayvanları koruyarak çevrenin korunması çabalarına nasıl katkı sağlayacakları ele alınan alt başlıklar arasındadır. Sürdürülebilirlikte ana tema dünyanın gelecek nesillere iletilmek üzere bize verilmiş bir emanet olarak algılanmasıdır.

Yeşil işletmecilik hareketi kavramındaki “yeşil” sürdürülebirliğin çevresel boyutunu ifade
etmektedir. Sürdürülebilirliğin, iş dünyasını değiştirdiği ve değiştirmeye devam edeceği
oldukça açıktır. Yeşil pazarlama faaliyetleri (Örn. tüketim ürünleri), ürün portföylerinde
yaşanan değişim (Örn. düşük karbon emisyonlu araçlara daha fazla yer verme), sermaye hareketleri (Örn. yenilenebilir enerji üreten şirket hisselerine yapılan yatırım) ekonominin de yeşil hareketi kabul ettiğini teyit eder nitelikte gelişmelerdir. Yeşil hareket gelecek dönemde dünyanın nasıl ve ne yönde gelişeceğinin önemli bir belirleyicisidir. Çevreye duyarlı işletmecilik girişimlerinin etkisi ekonomiyi kapsayan ve aşan düzeyde dönüşüme neden olmaktadır.

İklim değişikliği yeşil işletmecilik hareketinin bir başka tetikleyicisidir. İklim değişiminde insan etkisi tartışmalı bir konu olsa da otomobillerin, evlerin ve fabrikaların atmosferi ısıttığı ve bu yolla iklim değişimini hızlandırdırdığı oldukça açıktır. Eldeki veriler dünyanın daha fazla ısınmaması için sera etkisi yaratan gazların kullanımının sınırlandırılması gerektiğini göstermektedir. Bilim insanları gezegenimiz ısınmaya devam ederse çarpıcı iklim değişikliklerinin görülebileceği konusunda bizleri uyarmaktadır. Yeşil işletmeler karbondioksit ve sera gazı salınımı düşük ürünler üreterek iklim değişiminin olumsuz etkilerini frenleyebilir. Yenilenebilir enerji istasyanonları ve karbon bazlı olmayan yeni materyaller yeşil teknoloji yatırımlarıyla hayata geçirlip küresel ısınmanın ivmesi düşürülmeye çalışabilir

Örgütler yeşil olmak, bir başka ifadeyle çevreci olmak için çeşitli eylemlerde bulunmaktadır. Bazı örgütler çevrecilik hareketine yasal gereklilikler kadar katılım gösterirken, bazıları ürün ve üretim süreçlerinde köklü değişimler yaparak yasaların gerekli kıldığından daha yoğun bir çevrecilik faaliyetine girişebilir. İşletmelerin çevre konusunda takındıkları tavır “yeşilin tonları” şeklinde sınıandırılmakta ve dört farklı yoğunlukta olabilmektedir.Çevreye ilişkin duyarlılık düzeyi düşük seviyede olan işletmeler, bir başka ifadeyle açık yeşil işletmeler, çevre konusunda yasal olarak gerekeni yapan işletmelerdir. Yasal yaklaşım olarak adlandırılan bu yaklaşımı benimseyen işletmeler çevresel duyarlılık düzeyi düşük, sosyal gereklilikler nedeniyle çevre hareketine katkı sağlayan örgütlerdir. Çevre konusundaki yasa, kural ve yönetmeliklere uyumlu olarak hareket eden “açık yeşil” işletmeler, çevreye ilişkin yükümlülüklerini yapılması gerekeni yaparak yerine getirmektedir.

Peki yöneticileri etik dışı davranmaya yönelten sebepler neler olabilir? Etik dışı davranışlara yönelmenin ardında bu davranışların bireysel ve/veya örgütsel açıdan olumlu getiri sağlayacağı düşüncesi yatmaktadır. Bazıları güçlü etik yönelimi olan işletmelerin rakiplerin önüne geçme potansiyeli olduğunu ileri sürmekte olsa da bu ilişki net ve kesin bir şekilde henüz kanıtlanmamıştır (Parnell, 2014: 124-125).

Mitler: Etik karar vermek kolaydır, Etik dışı davranışların kaynağı örgütteki birkaç çürük elmadır, Etik biçimsel kod ve programlar aracılığıyla yönetilebilir, Etik liderlik liderin ahlaki tutumu ve dürüstlüğüyle ilgilidir, İş dünyasındaki liderler geçmişe göre daha etik dışı bir hale gelmiştir. Gerçekler: Etik karar verme karmaşık bir süreçtir, Etik dışı davranış örgüt kültürünün sistemik bir bileşenine dönüşmüş olabilir, Biçimsel kod ve programlar yararlı olsa da etik davranışa ilkeleri özde benimsenmiş ve örgüt kültürünün parçası haline getirilmiş olmalıdır, Liderin ahlaki gelişmişliği ve dürüst olması başlangıç açısından iyidir. Fakat lider etik ilkeleri tüm örgütte yayıp onları da hesap verebilir kılmalıdır, Örgütsel bağlamda etik sorunlar her zaman önemini korumuş bir konudur.

Vekâlet teorisi (agency theory), vekillerin (işletme yöneticileri) asillerin (işletme sahipleri) amaç ve çıkarları doğrultusunda hareket etmelerinin sağlanabilmesi sorununa ilişkin olarak ortaya atılmış bir teoridir. Bu teoriye göre işletmelerin sermayedarları, asiller, yöneticilere vekâlet vermekte ve onları işletmeyi kendi çıkarları doğrultusunda idare etmeleri için görevlendirmektedir.

Endeksin oluşturulma amacının payları Borsa İstanbul pazarlarında (Yakın İzleme Pazarı ve C ve D listeleri hariç) işlem gören ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum notu 10 üzerinden en az 7, her bir ana başlık itibarıyla 10 üzerinden en az 6,5 olan şirketlerin fiyat ve getiri performansının ölçülmesi olduğu belirtilmektedir.

FTSE4Good dört şekilde kullanılabilen bir endekstir. Kullanım alanları arasında: Finansal ürün, Araştırma, Referans noktası olma ve Karşılaştırma olanağı sunma sayılabilir (FTSE Russell, 2016b).

Sorumlu işletme faaliyet gösterdiği tüm toplumları yerel kültürüne ve gelenekleri saygı gösterir, faaliyetlerinde eşitlik ve adalet ilkelerini gözetir. Sorumlu işletmeler faaliyet gösterdikleri her yerde adil ve rekabete dayalı bir şekilde ulusal ve uluslararası yasalara, düzenlemelere ve geleneklere saygı göstermelidir (Caux, 2009: 3).

İlk Caux buluşmasının amacı; küresel ticaret ve Japonya’nın 1970-1980’li yıllarda yakaladığı ekonomik başarı sonucunda otomobil, elektronik ve diğer tüketim ürünleri alanlarında yakaladığı hızlı ihracat artışının yarattığı gerilimin kıdemli Japon iş insanlarıyla Avrupalı ve ABD’li meslektaşları arasında açık bir şekilde konuşulabileceği bir ortam yaratmak şeklinde ifade edilmektedir (Caux, 2016).

Küresel Şahit Örgütü (Global Witness) 1993 yılında İngiltere’de Charmian Gooch, Simon Taylor ve Patrick Alley tarafından kurulan bir sivil toplum örgütüdür. Örgüt var olma nedenini dünyadaki birçok çevre ve insan hakları ihlallerinin küresel ekonomik ve siyasi sistem içerisindeki doğal kaynakların sömürülmesi ve yapılan yolsuzluklardan kaynaklandığı düşüncesine dayandırmaktadır. Küresel Şahit Örgütü (KŞÖ)’nün amacı bu gidişe dur demektir.

2003: Liberya’nın kereste ticaretine yönelik Birleşmiş Milletler yaptırımı uygulanmasını sağlamıştır. Soruşturma ülke kasasında yaklaşık 100 milyon ABD doları tutarında açık olduğunun saptanmasıyla sonuçlanmıstır. A şıkkında yıl 2005 olarak belirtildiği/verildiği için eşleştirme yanlıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Kalite kavramına farklı işlevler yüklemek olanaklıdır. Kalite kavramı ile ilgili görüşlerin, psikolojik algılama ile ilgili görüşler, süreç odaklı görüşler ve ürün ve hizmet odaklı görüşler biçiminde üç grupta toplandığı görülmektedir. Psikolojik algılama ile ilgili kalite görüşleri, kalitenin bir “üstünlük” olduğunu ve kullanıcının değer ve algılarına göre değişebileceğini öne sürmektedir. Süreç odaklı kalite görüşleri, işin yapılması yani üretim sürecindeki çalışmaların kurum ve çalışanların gereksinimlerini karşılamasını kalite göstergesi olarak ele almaktadır. Ürün odaklı kalite anlayışı ise çıktıların müşteri istek ve gereksinimlerini karşılama düzeyinin kalite ölçütü olduğunu kabul etmektedir.

A, C, D ve E seçenekleri kalitenin on temel hedefleri arasında yer alan ifadelerdir. Standarda uygunluk ise kalitenin boyutlarından biridir.

Kalite anlayışının temelini, kalite felsefesinin düşünür ve ustalarından W.Edwars Deming, Josep Juran ve Kaouru Ishikawa kurmuşlardır. Kalite kavramının doğuş yeri ABD olmasına rağmen kaliteyi bugünkü anlamda ilk uygulayan ülke Japonya’dır.

Kalitenin boyutları; performans, özellikler, güvenirlik, uygunluk, dayanıklılık, hizmet görme yeteneği, estetik, algılanan kalite olarak sıralanabilir.