İŞ HAYATINDA STANDARTLAR - Deneme Sınavı - 19

Herhangi bir işçi işyerinde yaralandığı ve hastalandığı zaman kalıcı bir fiziksel hasar söz konusu ise tıbbi tedavi ve rehabilitasyon ve çalışılmayan süre nedeniyle önemli maliyetler ortaya çıkabilmektedir. Önceleri bu maliyetler işçiler tarafından karşılanmakta iken geçen yüzyılın başlarında öncelikle Almanya ve ABD’de kabul edilen kanunlar çerçevesinde ilgili maliyetlerin yükü işçilerden işverenlere aktarılmıştır.

Güvenlik Üretim Fonksiyonu; firmanın güvenlik harcamaları ile iş kazaları ve meslek hastalıkları arasındaki ilişkiyi gösteren negatif eğimli eğridir. İş kazalarını ve hastalıkları önlemek için daha fazla maliyete katlanılması gerektiğini göstermektedir. Harcamalar azaltıldığı zaman, iş kazası ve meslek hastalıklarının sayısı artacaktır. Yaralanma ve hastalık riski sıfıra yaklaştığında eğri dikleşmektedir. Eğri orijinden bakıldığında dış bükeydir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Firma için kâr maksimizasyonunu sağlayan optimal iş güvenliği düzeyi toplumsal açıdan da optimal düzey olabileceği gibi olmayabilir de. İşle ilgili riskler konusunda işçilerin mükemmel bir bilgiye sahip oldukları veya bilgilerinin eksik olduğu iki durum ayrı ayrı incelendiğinde ilk senaryo için şunlar söylenebilir; İşçilerin işlerin zararlı yönlerine, yaralanma ve ölüm risklerine ilişkin tam bir bilgiye sahip olmaları durumunda işverenin sunduğu iş güvenliği düzeyi toplumun refahını sağlayan düzey ile aynı olacaktır. İşçilerin iş riskleri ile ilgili tam bir bilgiye sahip olmaları durumunda riskli/zararlı çalışma ortamı sunan işverenler yeterli sayıda işçi bulabilmek için ücret farkı ödemek durumunda kalacaklardır. İşverenlerin işin risklerini telafi etmek
amacıyla yaptıkları bu fazladan ödemeler toplum açısından iş güvenliğinin sağlayacağı fazladan faydaya eşit olacaktır. Bu durumda şekildeki MGF eğrisi iş güvenliğinin hem özel (firma için) hem de toplum için marjinal faydasını göstereceğinden, E noktası güvenlik düzeyi toplum açısından da ‘optimal’ kabul edilen düzeyi gösterecektir. Ancak diğer senaryoda, işlerin içerdiği risklerle ilgili bilgilerin sınırlı olduğu ve/veya işçilerin kişisel hastalık, yaralanma/ölüm risklerini olduğundan daha düşük hesapladıkları durumda işverenler sosyal
açıdan optimal seviyeden daha az iş güvenliği sağlayacaklardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

İş kazalarının önemli nedenleri arasında kişisel hatalar, yani yorgunluk ve uykusuzluk bulunmaktadır. Yorgunluk ve uykusuzluğun işgücünün performansını olumsuz yönde etkilediği kabul edilmektedir. Araştırmalar yorgunluğun etkilerini şu şekilde sıralamışlardır:
• Karar alma yeteneğinin azalması
• Karmaşık planlamalar yapabilme yeteneğinin azalması
• İletişim becerilerinin azalması
• Verimlilik ve performansın azalması
• Hafıza kaybı ve ayrıntıları hatırlayamama
• Çevredeki değişikliklere ve kendisine aktarılan bilgilere karşılık verememe
• Uyanık kalamama (araç kullanırken uyuma)
• Risk alma eğiliminin artması
• Unutkanlığın artması
• Hatalı değerlendirmeler yapmak
• Hastalığın, işe gitmemenin ve işçi devir hızının artması
• Kaza oranlarının artması

Ancak  iş sağlığı ve güvenliği alanında koruyucu alt yapının yetersizliği, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını diğerlerinden farklı bir açıdan etkilemektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bazı araştırmalar işten önce 5 saat veya daha az uyuyan veya 16 saatten uzun süredir uyanık durumda olan işçilerin yorgunluk nedeniyle işte hata yapma ihtimallerinin önemli ölçüde arttığını göstermektedir. Uzun süre uyanık kalmanın kandaki alkol düzeyine benzer sonuçları olduğu tespit edilmiştir. Buna göre 17 saat uyanık kalmak kanda 0.05 düzeyinde, 21 saat uyanık kalmak 0.08 düzeyinde ve 24-25 saat uyanık kalmak 0.10 düzeyinde alkol bulunması ile aynı etkiyi doğurmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sık sık çıkarılan vergi afları, sosyal güvenlik afları ve borçlanma kolaylıklarının hem vatandaşların sisteme olan güvenlerini zayıflatan hem de kayıt dışına çıkmalarının fırsat maliyetini düşüren önemli bir kamu kaynaklı sorun olduğunu belirtmek gerekir. Bunun gibi sosyal güvenlik ve vergi mevzuatının bazı çalışma şekillerini kapsama almaması o faaliyetlerin ister istemez kayıt dışına çıkmasına sebep olan kamunun yasal düzenlemelerinden kaynaklanan sorundur. Dolayısıyla işveren için borçlanma kolaylıklarının sağlanmaması söz konusu değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İş sağlığı ve güvenliği standartlarının gerek firmaya gerekse ekonominin geneline sağladığı çok sayıda doğrudan/dolaylı fayda vardır. Bunlar arasında firma karlılığının artması, firma imajının güçlenmesi, kurum sadakatinin güçlenmesi, güvenlik kültürünün oluşması var iken rekabet ile ilgili herhangi bir açıklamada bulunulmamıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

İş sağlığı ve güvenliği standartları işverenlerin iş ortamlarını işçilerin ölümüne veya ciddi fiziksel yaralanmalarına sebep olabilecek bütün bilinen zararlardan arındırmalarını zorunlu kılan düzenlemelerdir. Bir başka deyişle bu standartların ima ettiği optimal risk düzeyi ‘sıfır’dır. Ancak gerek firma sahipleri gerekse ekonomistler genelde kamunun bu alanda yaptığı düzenlemelerin ‘teknik olarak gerçekleştirilemeyecek’ bir düzeyi işaret ettiğini ve bu sebeple ‘uygulanamaz’ olduğunu ileri sürerek itiraz etmektedirler. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uymamanın mali cezası, genelde standartları yerine getirmenin maliyetinden oldukça düşüktür. Doğru cevap B seçeneğidir.

OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği'nde işçilerin sorumlulukları şu şekilde sıralanmıştır:
• Makina, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını doğru şekilde kullanmak,
• Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve kullanımdan sonra muhafaza edildiği yere geri koymak,
• İşyerindeki makina, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalardaki güvenlik donanımlarını kurallara uygun olarak kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek,
• İşyerinde sağlık ve güvenlik için ciddi ve ani bir tehlike olduğu kanaatine vardıkları herhangi bir durumla karşılaştıklarında veya koruma tedbirlerinde bir aksaklık ve eksiklik gördüklerinde, işverene veya sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine derhal haber vermek,
• İşyerinde, sağlık ve güvenliğin korunması için teftişe yetkili makam tarafından belirlenen zorunlulukların yerine getirilmesinde, işverenle veya sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi ile işbirliği yapmak,
• İşveren tarafından güvenli çalışma ortam ve koşullarının sağlanması ve kendi yaptıkları işlerde sağlık ve güvenlik yönünden risklerin önlenmesinde, işveren veya sağlık ve güvenlik işçi temsilcisi ile mevzuat uygulamaları doğrultusunda işbirliği yapmak.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Kalite kavramına farklı işlevler yüklemek olanaklıdır. Kalite kavramı ile ilgili görüşlerin, psikolojik algılama ile ilgili görüşler, süreç odaklı görüşler ve ürün ve hizmet odaklı görüşler biçiminde üç grupta toplandığı görülmektedir.

Doğru cevap A' dır.

Psikolojik algılama ile ilgili kalite görüşleri, kalitenin bir “üstünlük” olduğunu ve kullanıcının değer ve algılarına göre değişebileceğini öne sürmektedir.

Doğru cevap B' dir.

Deming (1994) kaliteyi, sadece müşterinin beklentilerini karşılamak değil, beklentilerinin ötesine geçerek onu tatmin etmek olarak tanımlamaktadır. Ürün kalitesini geliştirmenin tekrarları ve yanlışlıkları azaltacağından maliyeti de düşüreceğini öne sürmektedir.

Doğru cevap C' dir.

Kalite ile ilgili olarak aşağıda sıralanan 10 temel hedef belirlenmiştir (Paksoy, 2007, 569):

• Kalite işletme çapında bir süreçtir.
• Kalite müşterinin söylediğidir.
• Kalite ve maliyet birlikte düşünülmelidir. Bunlar farklı şeyler değildir.

• Kalite, bireysel çalışma ve ekip çalışması gerektirir.

• Kalite bir yönetim şeklidir.
• Kalite ve yenilik birbirinden bağımsızdır.
• Kalite bir ahlak işidir.

•Kalite sürekli gelişmeyi ve iyileştirmeyi gerektirir.
• Kalite prodüktiviteye giden, en fazla maliyeti etkileyen fakat en az yatırım gerektiren bir yoldur.
• Kalite, müşteri ve satıcılarla irtibatlı toplam bir sistem olarak uygulanır.

Doğru cevap D' dir.

Toplam Kalite Yönetimi; İşletmelerde sürekli gelişimi ve müşteri tatminini sağlamaya odaklanan, örgütte çalışan tüm personelin sürece katılımını öngören, performansı artırmaya yönelen insanı temel alan bir yönetim modeli/yönetim sistemi/ yönetim yaklaşımıdır.

Toplam Kalite Yönetiminin temel amaçlarını aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür (Ertuğrul, 2006, 92):

• İşletmenin pazar payını, verimlilik, rekabet ve kârlılık düzeyini arttırmak,
• Çalışanların moral düzeyini arttırarak ve iş barışı sağlayarak motivasyonu arttırmak,

• Malzemeyi, zaman kaybını, yeniden işlemeyi, stokları, müşteri şikayetlerini ve maliyetleri azaltmak,
• İşletmenin her kademesinde, çalışanlar arasında dikey ve yatay iletişimi sağlamak,

• Satıcılar ve yan sanayi ile ilişkileri kuvvetlendirmek,
• Alıcıların güvenini kazanmak ya da var olan güveni sürdürmek.

Doğru cevap A' dır.

İstatistiksel Analizlere Önem Verme ve Onlardan Yararlanma: Toplam Kalite Yönetimi uygulamalarında önleyici çalışmaların ve sorun çözmede elde edilen verilerin bilimsel ve nesnel olarak analiz edilmesi ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bilimsel analizci yaklaşım, verilerin istatistiksel teknikler ve değerlendirmeler yardımı ile yapılmasını gerektirir.

Doğru cevap B' dir.

Kalite olayının bir istatistik uygulaması olmaktan çıkıp bir yönetim felsefe ve yaklaşımı haline gelmesi ile birlikte, uygulamada işletmelere bu konuda rehberlik yapmak üzere bir takım standart ve kılavuzlar geliştirilmiştir. İşletmelerin bu standartlara ulaşıp ulaşma- dıkları birtakım kuruluşlar tarafından verilen sertifikalarla belgelenmeye başlanmıştır. Bu yöndeki gelişme Cenevre’deki Uluslararası Standartlar Örgütünün (ISO), 1992’de, ülkemizde “ISO Standartları” olarak bilinen birtakım standartları yayınlaması ile başlamıştır.

Doğru cevap C' dir.

Türk Standartları Enstitüsü; her türlü madde ve mamuller ile usul ve hizmet standartlarını yapmak amacıyla 18.11.1960 tarih ve 132 sayılı kanunla kurulmuş olup, ilgili olduğu bakanlık Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’dır. Enstitü, tüzel kişiliğe haiz, özel hukuk hükümlerine göre yönetilen bir kamu kurumu olup, kısa adı ve markası TSE’dir.

Doğru cevap D' dir.

Kalite ile ilgili ödüller arasında dikkat çeken bir diğer ödül Deming ödülüdür. Kalite ile ilgili ödüller arasında en eski ve ilk ödül olduğu için bu ödülün, diğer ödüller arasında ayrı bir yeri ve önemi bulunmaktadır.

Doğru cevap E' dir.

Çalışanlar -bir firmayı diğerlerinden ayıran dinamik potansiyeli oluşturmaları sebebiyle- daima ‘firmanın en büyük varlığı’ olarak kabul edilirler. Binalar ve makineler doğal olarak yeni ürün oluşturamazlar, satış yapamazlar veya yeni müşteriler bulamazlar. Bir firmanın başarısı veya başarısızlığında anahtar faktör ‘insan’ dır. İnsan faktörü bilgi tabanlı ekonomilerde kârları arttıran başlıca faktördür.