İnternet Yayıncılığı Nedir?

Yayın ansiklopedilerde okunmak üzere basılıp dağıtılan ya da radyo ve televizyon aracılığıyla halka
iletilen ürünler olarak tanımlanmaktadır. Gazeteler, dergiler, kitaplar, radyo ve televizyon programları
yayın örnekleri olarak gösterilmektedir.

Son üç yüzyıldır geçerli olan sanayi uygarlığı ve sanayi toplumundan sonra 21. yüzyılda yeni bir uygarlık
ve toplumsal yapı dönemine girildiğine ilişkin düşünce dünya geneline yayılmıştır. Bu yeni dönem çeşitli
isimlerle anılmaktadır; endüstri sonrası toplum, postmodern toplum, bilgi toplumu ve enformasyon
toplumu bu isimlerden bazılarıdır. Bilişim teknolojisine dayalı olarak şekillenmekte olan bilgi
toplumunun temel özelliği sanayi toplumunda ön planda olan “maddi” ürünler yerine, bilgi toplumunda,
bilişim teknolojisi sayesinde bilgi üretiminin önem kazanmasıdır. Bilgi toplumunda bilişimsel ve
sistematize bilgi ve teknolojinin kitlesel üretimi gerçekleştirmesi söz konusudur. Başka bir ifadeyle bilgi
toplumunun bilişimsel bilgisi, bilgi teknolojileri içinde geleceğe yönelmiş işlenmiş bilgidir.

Bilgi toplumu en basit deyişle, bilginin üretilmesi, depolanması ve dağıtılması süreçlerinin, toplumda
en önemli faaliyetler olarak belirdiği toplum türüdür. Bir diğer deyişle, bilgi ekonomisine dayanan bir
sosyal ilişkiler bütünü olan bilgi toplumu, gayri safi milli gelirin yarısından fazlasının genel anlamda bilgi
sektörüne ait olduğu bir ekonomik yapıyı dile getirmektedir. Bilgi toplumuna özgü olan şey, üretimin
temel kaynağını bilginin kendisinin ve etkinliğinin oluşturmasının yanı sıra, toplumsal ve kültürel
süreçlerin de vazgeçilmez bir biçimde yeni teknolojilere ve enformasyona bağlı oluşudur.

Bilgi en önemli toplumsal ürünlerden biridir. Öyle bir toplumsal üründür ki, toplumdaki herkes,
sürecin doğrudan doğruya içinde değilse bile, araştırma için malzeme desteği sağlar. Toplumsal olarak
üretilen, toplumun kullanımına sunulmalıdır; bu nedenle var olan bilgi stoku insanlığın ortak malıdır.
Adil toplum, bilgiyi herkes arasında eşit olarak dağıtacak biçimde örgütlenen toplumdur. Profesyonellik
insana, temelini insanların yalnızca kendileri için kullanamayacakları bilgiden alan beceriler sağlar. Bu
yüzden adalet, bu becerilerin, mutluluğu herkese eşit olarak dağıtacak bir biçimde herkese açık olmasını
gerektirir. Böylesi bir gereksinimin ortaya çıkardığı ve toplum yaşamına soktuğu araçlardan biri ise
internettir.

Bilgisayar ağı sanılanın aksine karmaşık bir sistemi anlatmamaktadır. İki bilgisayar arasındaki bilgi
alışverişini sağlamak için kablolar aracılığıyla kurulmuş basit bir sistem bile bir bilgisayar ağıdır. Bu
sistemin en basit ve en sık rastlanan örneği bir ofisteki bilgisayarların birbirine bağlanmasıdır. Bu ağlar
yerel ağ olarak nitelenmektedir ve uluslararası alan yazınındaki adı LAN’ dır (local area network).
İşte bu ağların daha büyük bir ağ oluşturacak şekilde bağlanmasıyla oluşan ve neredeyse tüm dünyaya
yayılan büyük ağa internet denilmektedir. Türkçeye “ağlar arası ağ” olarak çevrilebilen internet terimi
“ağların ağı” olarak da anılmaktadır. Bu tanımlamalardan da anlaşılabileceği gibi internet, kurulu ağların
tamamının birbiriyle bağlanmasıyla oluşmuş yeni, devasa bir ağdır.

İnternetin doğuşu soğuk savaş dönemine rastlar. Ancak bu bir tesadüf değildir. İnternet soğuk savaşın
yarattığı bir gereksinim sonucunda doğmuştur. Temellinde askeri gereksinimler yatan internetin ortaya
çıkışındaki en önemli etken 4 Ekim 1957’de Sovyetler Birliği’nin ilk uydusu olan Sputnik’in başarı ile
uzaya göndermesi olmuştur. Karşılıklı uydu gönderme yarışları sonucunda Amerika Birleşik Devletleri
Savunma Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri Ajansı (Defence Advanced Research Projects AgencyDARPA) adı altında uyduları ve bağlı teknolojileri geliştirmek ve eşgüdüm altında çalışmasını sağlayacak
bir birim kurdu. DARPA’nın çalışmaları sonucunda güçlü bir iletişim ağına gereksinim duyulduğu ortaya
çıktı. Kurulan yeni ve güçlü iletişim altyapısının adı ARPANET’tir. ARPANET internetin başlangıcı,
temelidir. ARPANET askeri amaçlarla kullanılan bir yerel ağdır.

Web 2.0 tanımlanması zor bir olgudur çünkü internetin web 1.0’dan web 2.0’a geçmesi radikal
değişimlerle olmamıştır. Kurulduğu andan beri sürekli değişen internetin tarihine bakıldığında bu iki
dönem arasındaki sınırın belirsiz olduğu görülmektedir. Web 2.0 kavramı 2004 yılında ilk kez Tim
O’Reilly tarafından kullanılmış ve kabul görmüştür. İkinci nesil interneti anlatır. Kapsamı içinde sosyal
ağ siteleri, viki uygulamaları, etkileşimli iletişim uygulamaları ve dinamik siteler yer almaktadır. Bu
dönemde kurulan ve internet kullanıcıları tarafından yoğun olarak kullanılan Vikipedi, Youtube, Ekşi
Sözlük, Facebook, Twitter gibi siteler bu dönemin örnekleridir.
Web 2.0’ın özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
• Bağlı Dünya: Dünya genelinde çok sayıda insanın internet bağlantısı bulunmaktadır. Bu
kullanıcılar arasından 1 milyarın üzerinde insan her gün sıklıkla interneti kullanmaktadır. Bu
durum internetin basit bir iletişim aracı ya da eğlence aracı olmaktan çıkıp günlük hayatın
tartışılmaz bir parçası olduğunu göstermektedir.
• Ağ Etkisi. Daha çok bir yazılımı, ürünü ya da hizmeti kullandıkça bu yazılım, ürün ya da hizmet
daha değerli hale gelmektedir. Bazı yazılımlar çoğu kullanıcının “kolektif akıl” kullanması için
özellikle tasarlanmıştır. Yazılımın daha çok kullanıcı tarafından tercih edilip kullanılması bir ağ
etkisi yaratmaktadır. Yazılımın sonraki sürümlerinin geliştirilmesi, pazara sunulması bu yolla
kolaylaşmaktadır.
• Yardımcı Yaratıcı Olarak Kullanıcılar: İnsanlar sadece çevrimiçi materyallerin okuyucusu değil,
aynı zamanda yazarı ve yaratıcısıdır. Katkıları, kullandıkları yazılımın değerini artırır.
• Yetki Genişlemesi: Her ne kadar internet kullanan insanlar tüm dünyaya yayılmış olsa da kasıtlı
ya da kasıtsız bir biçimde, birlikte hareket ettiklerinde, ortaya çıkan ürünün etkisi, kapsamı o
ölçüde büyük olmaktadır.
• Açıklık: Veri ve yazılım gibi internetin çoğu parçası onları kullanmak isteyen insanlar için çok
ucuza ya da ücretsiz olarak elde edilebilir hale gelmektedir.
• Karma Hale Getirebilme: Bu genellikle çok kaynağı birleştirme anlamında kullanılmaktadır.
İnternet üzerindeki farklı veriler web 2.0 ortamında farklı bir amaçla bir araya getirilerek yeni
ürünlerin ve bunun sonucu olarak yeni verilerin ortaya çıkmasına olanak tanımaktadır.
• Ortaya Çıkarma: Geçmişte, yazılımın tasarımcıları, o yazılımın nasıl kullanılacağının kararını
verebilmekteydi. Web 2.0 dönemi yazılımları kullanıcı dostu olarak nitelendirilebilecek esnek
bir yapı sunmaktadır. Yazılımın sunduğu olanakların nasıl kullanılacağını kullanıcı bulmak
durumundadır.
• Zengin Deneyimler: Web siteleri video, resim ve gerçek zamanlı pek çok uygulamaları
barındırmaktadır. Bu da uygulamaları giderek gerçek yaşam deneyimlerine yaklaştırmaktadır.
• Bir Platform Olarak Web: Web 2.0 öncesi dönem yazılımların bilgisayara kurulmasını zorunlu
kılmaktaydı. Ekonomik açıdan maliyetli olan bu uygulamalar yerini web tabanlı yazılımlara
bırakmaktadır. İnternet alt yapısının güçlenmesi, veri taşıma kapasitesinin artması taşınabilir
cihazların hafiflemesi web tabanlı yazılımların artmasına neden olmuştur. Bilgisayar oyunlarının
web tabanlı oyunlarla ya da çevrimiçi oyunlarla yer değiştirmesi bunun ilk örnekleridir. Ofis
programlarının da web tabanlı türevlerinin ortaya çıktığı ve yaygınlaştığı gözlenmektedir.

İnternet kendinden önceki iletişim ve kitle iletişim araçlarının sahip olduğu bütün becerilere sahiptir. Ama
internet sahip olduğu bu özellikleri bünyesinde birleştirerek onlardan farklılaşmış yeni bir araç olmuştur.
Gazete olgusu farklılaşmıştır, geleneksel gazete dünü verirken internet tabanlı yayında anlık haber alma
şansınız bulunmaktadır. Televizyon yayınları anlıktır ve akar gider internet ortamında bu mümkün olduğu gibi programları dilediğiniz anda seyretme duraklatma şansınız bulunmaktadır. Arkadaşlarınızla anlık
olarak yazışarak, konuşarak ya da görüntülü olarak iletişim kurmanız mümkündür. İnternetin sağladığı bu
ve benzeri pek çok yenlik internetin sahip olduğu özelliklerden kaynaklanmaktadır. İnternetin beş özelliği
bulunmaktadır:
• Çoklu Ortam
• Hiper metinsellik
• Paket Anahtarlama
• Eş Zamanlılık
• Etkileşimlilik 

Çoklu ortam kavramı ses, video gibi farklı içerik biçimlerinin bir arada kullanılması işidir. Metin, ses,
resim, animasyon, video, animasyon görüntüleri, etkileşimli uygulamalar internet üzerinden elde
edilebilir. Bu durum geleneksel medyanın sahip olmadığı, internet kullanıcısını, site tasarımcılarını ve
geleneksel medya çalışanlarını alışkanlıklarını değiştirmeye, becerilerini ve donanımlarını geliştirmeye
zorlayan bir durumdur. Çoklu ortam uygulamaları reklamcılık, güzel sanatlar, eğitim, eğlence,
mühendislik, tıp, bilimsel araştırmalarla ilgili sektörlerde kullanılmaktadır.
Çoklu ortam bilgisayar ve benzer özelliklere sahip araçlarla kullanılabilen medya içerikleri için
kullanılan bir terimdir. Ancak zaman içinde bu tür içerikleri depolayabilen, çalıştırabilen, işleyebilen
araçlar da bu isimle anılmıştır. Çoklu ortam ürünlerini doğrusal ve doğrusal olmayan içerikleri temel
alınarak iki grupta ele almak mümkündür. Örneğin bir videoyu seyretmek ya da bir ses dosyasını
dinlemek doğrusal bir içerik kullanımını ifade eder. Buna karşılık bir bilgisayar oyunu ise sürekli seçenek
sunduğundan ve farklı olasılıkları seçme şansı tanıdığından doğrusal olmayan çoklu ortam içeriği olarak
nitelendirilebilir. Çoklu ortam uygulamaları farklı unsurları bir araya gelmesiyle oluşan tek bir yapıdır.
Çoklu ortam ürünlerinin hazırlanması farklı bir uzmanlık gerektirir. Çünkü ürünün hazırlanmasında video
görüntüsünün de, sesin de, metnin de, senaryonun da kurgusal bir bütünlük içinde olması gerekir. Ürün
ancak bu yolla bir bütün oluşturur.

Geleneksel kitle iletişim sisteminde iletişim doğrusaldır. Doğrusallığın engelleyici yanı ise iletişimi
neredeyse tek yönlü kullanmasıdır. Geleneksel yapıda, engelleyici güç, önceden belirlenmiş, emirlerle
sınırlandırılmış bir iletişim ve kaynağın izlerkitle üzerindeki baskıdır. İnternet hiper metinseldir. İlkel
biçimlerde de olsa basılı materyallerin ortaya çıkışından bile önce düşünsel olarak var olan hiper metin,
bilgisayar teknolojisiyle ortaya çıkan yapıda iletişim araştırmalarının odak noktası haline gelmiştir. Hiper
metinsellik iletişimi doğrusal olmaktan çıkarıp çok katmanlı ve çok yönlü bir yapıya sokmakta internet
kullanıcısını geleneksel medyanın izlerkitlesine oranla çok daha fazla etken bir rolle donatmaktadır.

Hiper sözcüğü İngilizce hyper sözcüğünün Türkçeleşmiş halidir. En yaygın kullanım hali yüksek
tansiyonun karşılığı olan hipertansiyondur ve genellikle birleşik sözcük olarak kullanılır. Hyper
sözcüğünün İngilizce sözlük karşılığı aşırı, çok yüksek, üstündedir. Hypertext sözcüğünün karşılığı olarak
dilimize giren hiper metin ise bağlı metin, köprülü metin olarak tanımlanmaktadır. Hiper metinler aynı
isimle anılan bir işaretleme dili ile kodlanırlar. Hyper Text Markup Language (Hiper metin işaretleme
dili) tamlamasının kısaltması olan HTML World Wide Web’in (yaygın dünya ağının) bilgi
görüntülemekte kullandığı en yaygın dosya formatıdır. HTML sayfaları kullanılarak metinler değişik
şekillerde ekrana getirilebilmekte, sayfalara resim ve ses eklenebilmektedir. HTML dilinde hazırlanan
sayfaların görüntülenebilmesi için ağ tarayıcıları (Web Browsers) adını verdiğimiz programlar kullanılır.
Ağ tarayıcıları tarafından görüntülenen sayfalar arasında ve bu sayfalarda yer alan metinler içinde
gezilebilmektedir. Sayfalar arasında gezinebilmek için hiper bağlar kullanılır. HTML dili çoklu ortamı
desteklemektedir.

Paket anahtarlama şu benzetmelerle açıklanmaktadır: 3 binası olan bir şirket bütün binalardaki
bilgisayarları birbirine bağlar ve A’dan B’ye, A’dan C’ye, B’den C’ye birer telefon hattı çeker. A
binasındaki bilgisayar, C binasındaki bilgisayara gelen mesajı aldığında AC devresine geçer ve mesajı
gönderir. Bu metoda devre anahtarlama denir. Peki, gökten bir cisim düşerse, A ve B binaları arasındaki
bir telefon direğini kırıp AB devresine zarar verirse ne olur? A binasındaki bilgisayar artık B binasındaki
bilgisayarla haberleşemeyecek midir? Aslında başka bir yol daha vardır. Mesaj göndermek için A ve B
binaları arasındaki devreye bağlı kalmaktansa, mesaj elektronik bir zarfa konabilir (buna paket denir),
paketin üzerine B’nin adresini yazılabilir ve eğer B mesajı almıyorsa, ağ üzerindeki mesaj onu alabilecek
herhangi bir bilgisayara gönderilebilir. Bu durumda C paketi alır, üzerindeki adrese bakar ve çalışan
hatlar üzerinden B’ye gönderir. Bu nedenle internet ortamında mesajın hangi yoldan gideceği kolay kolay
kontrol edilememektedir. Askeri açıdan bu kontrolsüzlük bir avantaj ise de kamusal alanda bu tür
kontrolsüzlüğün ne gibi sonuçları olabileceği, bunun bir özgürlük mü yoksa bir tür anarşi mi yaratacağı
tartışma konusudur.

Bütün iletişim biçimlerinin ortaya çıkardığı ürün geçici bir etkiye sahiptir. Bir iletişim süreci başladığında
kaynaktan çıkan mesajın yeniliği artık tartışma konusudur. Bu durum da ortaya çıkacak bir diğer soru ise
hedefin eski ama doğru bilgiyi isteyip istemeyeceği sorusudur. Doğal olarak insanın tercih ettiği iletişim biçimi anında olandır ancak teknolojinin elverdiği ölçüde eş zamanlı iletişim gerçekleşmektedir. Internet
sürekli bir eş zamanlı iletişimin önünü açmıştır. Internet üzerindeki iletişim benzeri görülmemiş bir hızla
gerçeklemektedir. Enformasyon yine benzeri görülmemiş bir hızla tüketilmektedir. (Newhagen ve
Rafaelli,1996:5). İnternetin olanaklı kıldığı farklı biçimlerdeki eş zamanlı iletişim uygulamaları hem
bireylerarası hem de kitle iletişimi sürecinde değişimlere neden olmaktadır. Ortaya çıkan en önemli fark
ise esnek (Birbirlerini tanımayan ya da işbirliği içinde olmayan) ya da bağlı (birbirlerini tanıyan ya da
ortak bir çalışma yürüten) gruplar arasında gerçekleşen eş zamanlı iletişim uygulamalarıdır. Eş zamanlı
iletişim uygulamalarının yaygınlaşması bireyin günlük yaşamında kurduğu aracılıklı ( herhangi bir
teknolojik cihaz kullanarak) iletişimim internet öncesi döneme kıyasla daha uzun süreli ve sürekli
olmasını sağlamış olmasıdır. Örneğin sosyal medya uygulamaları mesajı eş zamanlı iletme ve mesajı
saklama potansiyeli ile iletişimi sürekli kılma potansiyeli bulunmaktadır. Taşınabilir iletişim araçlarının
bu potansiyeli kullanabilecek kapasiteye gelmesi ile mekâna bağımlılık da ortadan kalkmış bu da sürekli
bir iletişim halini olanaklı kılmıştır.

Etkileşimlilik, iletişimin kendindekini yansıtması, geçmişten beslenip, geçmişi yanıtlamasıdır. Etkileşim
çift ya da daha fazla yönlü bir iletişim modeli gerektirmektedir. Yeni ortamın etkileşimli yapısıyla
geleneksel kitle iletişiminin alıcısı artık etkin bir katılımcı olarak anılmaktadır. İletişimin hedefi
katılımcıların iletişim ortamı üzerinde daha fazla kontrolü olmasından çok, bilgi alış verişi olduğunda,
katılımcılar iletişimden tam olarak yarar sağlamak için etken bir rol üstlendiklerinde, katılımcılar çift
yönlü iletişim aracılığıyla mesajlara etki-tepki verdiğinde ve iletişim ortamı bir mekân hissi
uyandırdığında etkileşim artmaktadır. İnternetin etkileşim potansiyeli diğer özelliklerinden farklı bir
şekilde ağırlıklı olarak üzerinde durulan önemli bir özelliğidir. Hatta pek çok araştırmacıya göre de
iletişim araştırmacıları için internete ilişkin olarak öncelik verilmesi gereken bir özelliktir.
Etkileşimin altı boyutu vardır ve boyutlar bir sitenin etkileşime sahip olup olmadığının göstergesidir.
Bu boyutlar, sunulan seçeneklerin karmaşıklığı, kullanıcının harcaması gereken çaba, kullanıcıya karşılık
verilmesi, enformasyon eklemenin kolaylığı, bireylerarası iletişimin kolaylığı ve izleme sistemi
kullanımıdır. Carrie Heeter’in 1989 yılında yaptığı bu sınıflama bugün bile geçerliliğini korumakta pek
çok araştırmacı tarafından ayrıntılandırılabilir, ölçülebilir bir sistem getirdiği için kabul görmektedir.
Heeter’in etkileşime ilişkin olarak belirlediği bu altı boyut aynı zamanda internetin ortaya koyduğu bütün
kolaylıkları, özelliklerini açıkça gözler önüne sermekte, bir başka ifadeyle internetin en kapsamlı tanımını
yapmaktadır.

Etkileşimin altı boyutu vardır ve boyutlar bir sitenin etkileşime sahip olup olmadığının göstergesidir.
Bu boyutlar, sunulan seçeneklerin karmaşıklığı, kullanıcının harcaması gereken çaba, kullanıcıya karşılık
verilmesi, enformasyon eklemenin kolaylığı, bireylerarası iletişimin kolaylığı ve izleme sistemi
kullanımıdır. Carrie Heeter’in 1989 yılında yaptığı bu sınıflama bugün bile geçerliliğini korumakta pek
çok araştırmacı tarafından ayrıntılandırılabilir, ölçülebilir bir sistem getirdiği için kabul görmektedir.
Heeter’in etkileşime ilişkin olarak belirlediği bu altı boyut aynı zamanda internetin ortaya koyduğu bütün
kolaylıkları, özelliklerini açıkça gözler önüne sermekte, bir başka ifadeyle internetin en kapsamlı tanımını
yapmaktadır.

Seçeneklerin Karmaşıklığı

Kullanıcının Çabası

İzlerkitlenin Yanıtlanması

Enformasyon Eklemenin Kolaylığı

Bireylerarası İletişimin Kolaylığı

İzleme Sistemi Kullanımı

İnternet aracılığıyla kurulan iletişim geleneksel medyada olduğu gibi doğrusal değildir. Başak bir ifade ile
internet kullanıcısı seçme şansına sahiptir. Seçme şansı pek çok içerik arasından istediğini seçmekle
sınırlı değildir, kullanıcı bu hakkına ek olarak seçtiği içeriğin ilgilendiği bölümünü seçme hakkına
sahiptir. Site tasarımcıları internet kullanıcılarına hiper bağlar aracılığıyla site içinde gezebilmesi için
daha fazla şans yaratırlar. Başka bir ifadeyle internet kullanıcısı sitenin neresi ile ilgileniyorsa oraya
doğrudan ulaşma şansına sahiptir. Bir televizyon izleyicisi gibi ilgilendiği şeye ulaşmak için programdaki
her şeyi izlemek zorunda değildir.

Heeter’e göre bir kullanıcıya ne kadar çok seçenek sunulursa etkileşim o kadar artar. Bu nedenle
internet sitelerinin tasarımı geleneksel medya ürünlerinin tasarımından farklıdır. Seçenekler
sınıflandırılarak gruplanır. Her grup eğer gereksinim duyulursa kendi içinde de sınıflandırılabilir. Bir aile
ağacını andıran bu gruplandırma kullanıcıya sunulacak olan içeriğin ve seçeneklerin çeşitlenmesini ve bir
düzen içinde sunulmasına olanak sağlamaktadır. Unutulmamalıdır ki seçeneklerin çeşitlendirilmesi kadar
belirli bir düzen içinde olması kullanıcının site içinde gezerken kaybolmasını engelleyecek aradığını
bulmasını sağlayacaktır.

İnterneti geleneksel medyadan ayıran en önemli fark, izlerkitlenin medya karşısındaki konumundan
kaynaklanmaktadır. İzlerkitle geleneksel medya karşısında edilgen bir role sahipken internet karşısında
kontrolü elinde tutan kişiye dönüşür. Bu nedenle internetin izlerkitlesi kullanıcı olarak anılır. Doğru bir
site tasarımında kullanıcı aradığı bilgiye en kısa yoldan ulaşabilmelidir. Seçeneklerin çokluğu kadar
kullanıcının seçeneklere ulaşmak için harcadığı çaba da etkileşim düzeyini etkiler. Bilinmelidir ki
kullanıcının aradığına ulaşabilmesi en az içerik kadar önemlidir. Bu nedenle sitenin kullanılabilirliği
önemli bir olgu olarak site yapımcılarının karşısına çıkar.
İnsan hayatındaki her araç için kullanılabilirlik incelemesi yapmak mümkündür ve bir ihtiyaçtır. Bu
nedenle kullanılabilirlik bilimsel bir çalışma alanı olarak ortaya çıkmıştır web kullanılabilirliği de bu
çalışma alanının bir alt kategorisidir. Web kullanılabilirliği son kullanıcının web sitesini özel bir
donanıma, yardıma ve eğitime gereksinim duymadan kullanabilir hale getirilmesini inceleyen bir
yaklaşımdır. Sitelerde sunulmak istenen içerik kullanıcıya açık ve öz biçimde verilmelidir; içerik
kullanıcıya doğru seçeneklerle açık bir biçimde verilmelidir; belirsiz, kafa karışıklığına neden olabilecek
uygulamalar, hiper bağlar ve her türlü içerik, düzeltilmeli ya da kaldırılmalıdır; En önemli şey web
sayfasının doğru yerinde olmalıdır.

Kullanıcı dostu bir tasarım yapmak için ilk adım ihtiyaçların saptanmasıdır. İhtiyaçların saptanması
yapılacak sitenin amacının ne olduğu ve hedef kitlesinin kim olduğunun belirlenmesidir. İkinci aşama
içeriğin belirlenmesidir. Bir site içeriği ile vardır. Yapılacak sitede nelerin yer alacağının belirlenmesi,
bunların derlenmesi ve sınıflandırılması bu aşamada gerçekleşir. Üçüncü aşama tasarımdır. Tasarım
amaca uygun ve içeriği taşımaya elverişli olmalıdır. Bu aşamada site şablonunu hazırlamaktır. Bu amaca
uygun içeriği taşıyabilen bir tasarım oluşturulup oluşturulmadığına ilişkin bilgi verecektir. Ayrıca şablon
hayal edilen ve planlanan bir ürünün kullanıma sunulmadan önceki halini görme ve deneme şansı verir.
Geliştirme beşinci aşamadır. Ortaya çıkan şablonun ilk eleştiriler doğrultusunda geliştirilmesi sürecidir.
Bu aşamadan sonra inceleme ve deneme aşaması başlar ki bu aşama ürünün kullanıma sunulmadan önce
kendi iç denetiminde ürünü kapsamlı bir biçimde kontrol edebileceği son fırsattır. Son aşama Sitenin
yayınlanması aşamasıdır.

İnterneti kendinden önceki kitle iletişim araçlarından farklı, kendinden önceki bireylerarası iletişim
araçlarından üstün kılan özelliği kullanıcının hem bireylerarası iletişim sürecinde hem de kitle iletişim
sürecinde karşılıklı iletişim kurabilme olanağına sahip olmasıdır. İnternet işte bu nedenle geleneksel kitle
iletişim araçlarının izlerkitlesini hızla ve her gün artan oranla kendine çekmiştir. Karşılıklı iletişim
kurabilme olanağı ilk anda iki birey arasında kurulabilecek olası bir iletişim sürecini çağrıştırsa da
kapsamı çok daha geniştir. Sıkça sorulan sorular bölümü, e-posta iletişim kurma olanağı, anlık
mesajlaşma sistemleri, sorunu çözmeye ya da bir soruyu cevaplamaya yarayan formlar izlerklenin
yanıtlanmasının alt başlıklarıdır.
İnternet, kullanıcıya sitenin amacına ve hedeflerine bağlı olarak sorumlusuna, diğer site kullanıcılarına
erişme olanağı sağlar. Bu iletişimin gerçekleşebilmesi iki tarafında iletişim sürecine katılmasıyla olanaklı
olur. Teknoloji bu konuda ek kolaylıklar getirmekte kullanıcıların sorularına bilgisayar arcılığıyla cevap
verme, yanlış hamleler için uyarı mesajları gönderme gibi pek çok uygulamayı site tasarımcılarının
kullanımına sunmaktadır.

Araştırmalar göstermektedir ki, site tasarımcıları kullanıcılara siteye enformasyon ekleme olanağı
sağlarlarsa onlarla olan ilişkilerini güçlendirirler, kullanıcının siteye bağımlılığı artar. Bu uygulama
sitenin amacına göre çeşitli biçimde yapılandırılabilir. Örneğin haber sitelerinin okurlarına habere yorum
ekleme olanağı sağlamaları, alış veriş sitelerinin bir ürün için kullanıcıdan yorum istemesi, ikinci el
malları satmak için hazırlanan uygulamalar, sosyal medya uygulamaları etkileşimin bu boyutu için birer
örnek oluşturmaktadır.
Kullanıcının enformasyon ekemeyebilmesi içerik üretmesi anlamına gelir. Bu durumda sitelerin
kuruluş amaçları ve içeriğine bağlı olarak kullanıcının var olan bir içeriğe eklemede bulunması ya da
geliştirmesi, site içeriğinin tamamen kullanıcı tarafından oluşturulması durumudur. İnternetin gelişimi
dikkate alındığında günümüz internet uygulamalarının daha çok kullanıcı tarafından üretilen, eklenen ya
da paylaşılan içeriklerle oluştuğunu görürüz. Örneğin web 1.0 olarak anılan internetin ilk evresinde eş
zamanlı olmayan mesaj panoları sıklıkla kullanılmıştır. Bu uygulamanın sonraki aşaması ise tartışma
grupları olmuştur. Tartışma gruplarının oluşması kullanıcıların seçtikleri gruplara mekân ve zaman
sınırlaması olmaksızın yani farklı şehirlerden ve ülkelerden farklı zaman dilimlerinde mesaj ve
düşüncelerini iletme fırsatı sunmuştur. Haber sitelerinin, alış veriş sitelerinin kullanıcılar ilgilendikleri
konulara ilişkin mesaj bırakma olanağı tanımış olmaları da bu durumun diğer örnek uygulamalarıdır.
Web 2.0 adı verilen üçüncü evrede ise sosyal medya uygulamaları damgasını vurmuş, video paylaşım
siteleri ve Facebook ve Twitter gibi siteler aracılığıyla kullanıcılar kelimenin tam anlamıyla içerik
üreticisi konumuna gelmişlerdir. Kullanıcının içerik üretimindeki aktif rolü onu farkında olmadığı bir
takım yasal ve ahlaki sorumluluklarla karşı karşıya getirdiği gibi geleneksel medyada çalışan

profesyonellerle aynı işi yapma fırsatı da sunmuştur. Profesyonel medya çalışanı ve içerik üreten internet
kullanıcısı arasındaki rekabetin en çetin yaşandığı kitle iletişim sektörü haberciliktir. Fotoğraf, video
çekme ve internet üzerinden içerik paylaşabilme donatısına sahip taşınabilir iletişim araçları bu konudaki
en önemli etmendir. Günümüz internet dünyasında sıklıkla kullanılan çeşitli ansiklopediler ve sözlükler
de içerikleri kullanıcılar tarafından oluşturulan yayınlardır.

Internet teknolojisi kullanıcısına doğrudan mesaj alma ve gönderme, anlık yazılı, sesli ve görüntülü
iletişim olanağı sağlamaktadır. Sitelerin amaçları doğrultusunda bu teknolojiyi kullanmaları etkileşimi
arttırıcı bir unsur olarak kabul edilmektedir. Sohbet odaları, telekonferans sistemleri, çevrimiçi (online)
tartışma grupları etkileşimin bu boyutunu hayata geçiren uygulamalardır.
Bireylerarası iletişimin kolaylaşması ve çeşitlenmesi kurulan iletişimin amacını ve etkilerini de
farklılaştırmıştır. Bugün bu ve benzeri uygulamalar, yalnızca insanların birbirinden haberdar olmasını
sağlamamakta ayrıca iletişim kolaylığı sayesinde iş yapabilme olanağı da sağlamaktadır. Enformasyon
ekleme kolaylığı başlığı altında anlatıldığı gibi içerik üretimi konusunda, belirli bir amaç etrafında bir
araya gelmiş toplulukların oluşmasında, iş görüşmelerinde maliyetin düşmesi, verimliliğin artması, iş
yapılan sınırların genişlemesi ve zaman kazanılması bakımından önemli sonuçlar yaratmıştır.
İnternet aracılıklı iletişimin kolaylaşması Eğitimden ekonomiye, medya sektöründen iletişim
sektörüne her alanda kendini göstermiş söz konusu alanlara ilişkin geleneksel modellerin ve iş yapma
biçimlerinin terk edilerek yeni uygulamalara yönelinmesine neden olmuştur. Video konferanslar, webinar
uygulamaları, yazışmaların e-posta ile yapılması, ortak doküman kullanım uygulamaları bazı uygulama
örnekleridir.

Kullanıcı dostu bir site hazırlamak için yapılacak her hazırlık, araştırma ve tasarım gerçekle site yayına
girdiğinde yüzleşir. Sitenin verimliliği, kullanılabilirliği, daha çok ve daha az ilgi çeken yanları ancak bu
aşamadan sonra bilinebilir. İnternetin doğrusal olmayan ve hiper bağlarla bağlanmış yapısı, etkileşimli
doğası karmaşık ve çok seçenekli bir tasarımı ortaya çıkarmaktadır. Ancak bu özellikler kullanıcının site
içimdeki hareketlerinin izlenmesini de kolaylaştırmaktadır. Kullanıcı hareketlerini izlemeyi sağlayacak
kodlar, çerez dosyaları ile site ile ilgili istatistiklerin tutulması mümkündür.
İnternetin sağladığı olanaklar, bir siteyi ziyaret eden kullanıcının kim olduğundan, hangi bölümleri
ziyaret ettiğine, buralarda ne kadar zaman harcadığına kadar pek çok veriyi toplama olanağı vermektedir.
Siteye giriş doldurulması istenen bir formla, kullanıcılar hakkında demografik bilgiler edinilmesi de
olanaklıdır. Başka bir ifade ile internet hem belirli bir kullanıcının hareketlerini hem de genel
kullanıcıların hareketlerinin izlenmesine olanak vermektedir. Bu geleneksel medyada olmayan bir
fırsattır. İnternetin etkileşimli doğasının bir sonucudur. Etkileşimlilikten sadece kullanıcıların hızlı bir
geribildirim almaları anlaşılmamalıdır. İnternet üzerinde bilgisayarlar arasında da karşılıklı bir veri
transferi sürmektedir. Bu veri transferi ile kullanıcının attığı her adım ile bıraktığı iz toplanmakta ve
kaydedilmektedir.
Kullanıcı hareketlerini izlemeye dönük verilerin toplanması site içeriğinin kontrol edilmesinde,
iyileştirilmesinde ve geliştirilmesinde site yöneticilerine önemli fırsatlar sunar. Ancak bu verilerin başka
amaçlar için kullanılması hem ahlaki açıdan hem de yasal açıdan yanlıştır. Unutulmamalıdır ki
kullanıcının izninin alarak ya da almadan toplanan bu veriler kullanıcıya ait özel bilgilerdir.