İnternet ve Mobil Pazarlamanın Etik ve Hukuksal Boyutları

Etik kurallar, günümüzde daha çok mesleki alanlarda kabul edilmiş ilkeler bütünüdür. Sağlık etiği, basın meslek ilkeleri, iş etiği, kamu etiği, pazarlama etiği gibi geniş bir yelpazede, etik kuralların uygulama alanı bulduğunu ve kabul gördüğünü söylemek mümkündür.

Ahlâk, yöreseldir ve toplumdan topluma zamanla değişebilir. Etik ise evrenseldir ve evrensel olarak kabul gören, üzerinde tartışılan ve uzlaşılan kurallardır. Etik, ahlâk gibi neyin doğru neyin yanlış olduğuyla değil, doğru ve yanlışın ne anlama geldiğiyle ilgilenir. Etik, felsefenin bir alt dalıdır denilebilir.

İnternet alanında uygulanan ve neredeyse evrensel anlamda kabul gören etik kurallar da bulunmaktadır. Bunlara “netiket” adı verilmektedir. Bunlar yayınlanmış, resmileşmiş olmasa da İnternet kullanıcıları arasında genel bir uzlaşıyla kabul görmüş kurallardır.

1. Yayınlarda kişilerin ırk, din, dil, cinsiyet gibi ayrımlara maruz bırakılmaması,
2. Düşünce, vicdan özgürlüğü, genel ahlâk, din duyguları ve aile kurumunu sarsacak
yayınlarda bulunmama,
3. Gazetecilik mesleğinin ahlâka aykırı amaçlara alet edilmemesi,
4. Eleştiri sınırının aşılarak kişilere hakaret ve iftira içeren ifadelerde bulunmama,
5. Kişilerin özel yaşamını yayın konusu yapmama,
6. Soruşturmadan, doğru olduğuna emin olmadan haber yapmama,
7. Saklı kalması kaydıyla edinilen bilgilerin kamu yararı olmaksızın yayınlanmaması,
8. Kaynak belirtmeden alıntı yapmama,
9. Hakkında yargı tarafından suçlu olduğuna karar verilmedikçe bir kimseyi suçlu
ilan etmeme,
10. Yasaların suç saydığı eylemleri, gerçek olmadığı halde bir kimseye ithaf etmeme,
11. Gazeteci kaynaklarını gizli tutmama, ifşa etme,
12. Şiddet ve zorbalığa özendirecek yayın yapmama,
13. İlan ve reklam niteliğindeki yayının, bu niteliğini tereddüte yer vermeyecek şekilde
belirtmeme,
14. Yayın tarihi için belirlenen zaman kaydına saygı duyma,
15. Tekzip hakkına saygı duyma olarak sayılabilir.

• Özel yaşamın gizliliğini ihlal,
• Telif hakkı, marka ve patent haklarının ihlali,
•  İçeriğin asıl kaynağının gösterilmemesi,
• Üretilen içeriğin doğruluğunun teyit edilmeden yayılması,
• Kişisel verilerin güvenliği,
• Haber ve ticari enformasyonun sınırlarının belirsizleşmesi,
• Yeni medya özellikleriyle kullanıcının yoğun reklama maruz kalması,
• Viral içerikler ve görüntülerinin paylaşım şekli,
• Haksız rekabet.

Reklam etiği; reklamın genel ahlâk kurallarına ve tüketici haklarının korunması ilkelerine uygun olması, kişilik haklarının zedelenmemesi ve haksız rekabetin önlenmesi olarak açıklanabilir.

SMS (kısa mesaj servisi)

MMS (Multi Medya Mesaj Servisi)

WAP ( wireless application protocol)( kablosuz
uygulama protokolü)

Push Notification (Anlık Bildirim)

Bu lokasyon bilgisi bir uygulama vasıtası ile
veya baz istasyonu ID numarası ile ve bir operatör servisi yardımıyla sağlanabilir. Bu bilgiler olmadan GPS sistemi aracılığıyla da lokasyon bilgisi sağlanabilir. Bir kişinin lokasyon verisi, aynı zamanda o kişinin gizli ve kişisel verisidir. Bu tip lokasyon bazlı reklamlarda özellikle kişisel verilerin gizliliğinin ve kişilik haklarının ihlali gibi olası hukuki sorunlar ortaya çıkabilir.

Bu reklam tipinde kullanıcıya ilgi alanına ve o günlerde aradığı veya okuduğu içeriğe göre reklam gösterilmektedir.
Birçok cihaz ve bilgisayar, kullanıcının İnternet’teki tüm hareketlerini kayıt altına alır. Bazı İnternet siteleri tarafından çerez (cookie) denilen küçük yazılımlarla
kullanıcının İnternet hareketlerine kolaylıkla ulaşılabilmektedir. Bu tip kişiye özel bilgiler ile kişiye özel, davranışsal reklamlar gösterilebilmektedir.

Amerikan Pazarlama Derneği, Mobil pazarlama ilkelerini benimsemiştir. Bunlar duyuru, seçim ve onay, müşteri eksenli pazarlama ve sınırlamalar, güvenlik ve uygulama ve
sorumluluktur. En önemli husus, müşteri gizliliğinin korunmasıdır. (Eru, Oya, 2013) Bu ilkelere göre; duyuruda pazarlamacının kimliği, ürün ve hizmet bilgisi açık olmalı;
mobil ileti gönderimi için kullanıcıdan izin alınmış olmalı; alınan onay yalnızca belirli bir program için kullanılmalı ve kullanıcıya iptal hakkı verilmeli, toplanan kişisel verilerin
gizliliği ve güvenliği sağlanmalı, alınan onay ve izne uygun amaçla kullanılmalı, ifşa edilmemelidir.

• Kişinin dokunulmazlığı ve maddi ve manevi varlığı, kişilik haklarının korunması
• Özel hayatın gizliliği ve korunması
• Haberleşme hürriyeti
• Din ve vicdan hürriyeti
• Düşünce ve kanaat hürriyeti
• Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyetidir.

Türkiye’de İnternet, genel anlamda 5651 sayılı yasa ile belirli bir sorumluluk rejimine oturtulmuştur. 5651 sayılı yasa ile İnternet süjelerinin ya da aktörlerinin hakları ve sorumlulukları düzenlenmiştir.

Fiyatla ilgili olarak fiyat etiketi konusunda etik kurallara uyulması, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 54 ve 84. maddeleri uyarınca hazırlanan fiyat etiketi yönetmeliği gibi yasalarla belirlenen kurallara uyulması, satış fiyatının etikette gösterilmesi, satış fiyatlarının “Türk Lirası” veya “TL” simgesi şeklinde yazılması ve her kesime eşit tarife ile uygulanması, fiyatın herkesçe anlaşılabilir şekilde sunulması, indirim yapıldıysa indirimli fiyatın önceki fiyattan daha düşük olması konuları dikkate alınmalıdır.

Mobil pazarlama yaparken SPAM yani istenmeyen elektronik iletilerin dağıtımının yapılmaması, bu konuda gerekli izinlerin kullanıcıdan veya alıcıdan önceden alınmış olmasını öngören Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a ve bağlı yönetmeliklerine uygun hareket edilmesi gerekmektedir.

Uluslararası pazarlama ile ilgili etik kurallara uyulması, küresel rekabet kurallarına uyulması, hükümet engellemesi, rüşvet, gümrükten geçiş, fon transferi gibi konularda etik ve yasal çerçevede kalınması ile ilgilidir.

Reklam etiği kurallarına uyulması, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61. maddesi ile düzenlenen ticari reklam kurallarına uyulması, Ticari Reklam ve Haksız
Ticari Uygulamalar Yönetmeliğine bağlı kalınması, hedef kitlenin ticari reklamda bilgilendirilirken Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlâka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst davranmaları, aldatıcı, istismar edici, başka firmaların haklarını ihlal edici reklamlardan kaçınılması gerekmektedir.

Ürünün veya hizmetin güvenli olması, tüketici haklarını gözetmesi, tüketicileri koruma kanununa uyması, ayıplı mal veya hizmet varsa yasalar kapsamındaki tüketici haklarına saygı gösterilmesi, alıcı veya tüketicinin cayma hakkını kullanmak istemesi durumunda bu hakka ve bu hakların
kanunda belirtilen zaman aşımı sürelerine saygı gösterilmesi gerekmektedir.