İNSAN VE TOPLUM

İç göç başlıca göç türleri arasındadır. Giden göç bir grup insanın başka bir yere yerleşmek için belirli bir bölgeden gitmesi, gelen göç ise belirli bir bölgeye gelmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Net göç belirli bir zaman diliminde, bir coğrafi bölge için, gelen ve giden göç arasındaki farktır.

Nüfus artışını etkileyen faktörleri açıklamak için Malthus bu kuramı öne çıkarmıştır.

I. seçenekte verilen kuramın yaratıcısı Brettano, II. seçenekteki kuramın yaratıcıları ise Ungem-Stemberg’dir.

Artan Bireysellik Kuramının öncüsü Nitti, Beslenme prensibinı ortaya atan kuramcı ise Doubleday’dir. Artan Zenginlik Kuramı, Brentano’ya aittir.

Cinayet nedeniyle meydana gelen ölüm sayısının toplam nüfusa oranının 100.000 ile çarpımı “Nedene Bağlı Ölüm Hızı”nı, Belirli bir yaş grubunda meydana ölüm sayısının belirli bir yaş grubuna düşen toplam kişi sayısına oranının 1000 ile çarpımı “Yaşa Bağlı Ölüm Hızı”nı, bir hastalık ile ilgili yeni teşhis edilmiş vakaların sayısını göstermeye “Vaka Ölçümü”, yaşamın ilk gününden yirmi sekizinci gününe kadar olan döneme ise “Yeni Doğan” denilmektedir.

Hiçbir nüfus ilkesinin tek başına, doğurganlık kalıplarındaki değişimi açıklamak için yeterli olmadığını savunan gönüllülük kuramı, Fetter tarafından ortaya atılmıştır.

Beslenme prensibi kuramını ortaya atan ünlü kuramcı Thomas A. Doubleday’dir.

Maddeler halinde verilmiş olan bilgiler Artan Zenginlik Kuramı ilkeleri olarak gösterilebilir. Artan Zenginlik Kuramı’nın yaratıcısı ise Brentano’dur.

Bir coğrafi bölgede ve bir zaman dilimi içinde, nüfus yapısını oluşturan temel özellikler, yaş ve cinsiyet gibi biyolojik özelliklerle gelir, eğitim durumu, medeni durum, etnik/ırk özellikleri gibi sosyo-ekonomik ve kültürel özelliklerden oluşur.

Türkiye’de Aile Yapısı Araştırması’na göre ilk evlilik yaşı, her iki cinsiyet için de 18-24 yaş kategorisinde yoğunlaşmaktadır. Türkiye genelinde yapılan evliliklerin %85.9’unu hem resmi hem dini nikahın yapıldığı evlilikler oluşturmaktadır. Yalnızca resmi nikah yapanlar %9.7’yi; yalnızca dini nikah yapanlar %3.7’yi; nikahsız beraberlik yaşayanlar ise % 0.6’yı oluşturmaktadır. Akraba evliliği yapanların oranı ise Türkiye genelinde %20.9’dur.

Doğum süreçlerinde kullanılan başlıca ölçümler, Kaba Doğum Hızı, Genel Doğurganlık Hızı, Yaş Gruplarına Göre Doğurganlık Hızı ve Toplam Doğurganlık Hızı’dır.

Bir yıl içinde tüm yaş grubundan annelerin yaptıkları doğum sayısının, genel nüfusa oranlamasına, ‘Kaba Doğum Hızı’ denir.

Nüfus artışı ve doğurganlık üzerine araştırmalar yapan nüfus kuramcıları şu şekilde sıralanabilir. Bunlar: Malthus, Sadler, Doubleday, Dumont, Fetter, Nitti, Brentano ve Ungern-Sternberg’dir.

Akılcı zihniyetin toplumun tüm sınıflarına hakim olmasıyla doğurganlığın düştüğünü savunan nüfus kuramcısı Ungern-Sternberg’dir.

Thomas R. Malthus tarafından yazılan ‘Nüfus İlkesi Üzerine Bir Çalışma’ adlı kitap 1789 yılında yazılmıştır.

Francesco S. Nitti’ye göre Toplumsal örgütlenme türü, bireyselliğin en üst düzeye ulaşmasında çok önemli bir yere sahiptir. Mevcut toplum, üst sınıfların bireyselliğini bastırır ya da üyelerinin artışına sınır koyar. Yüksek doğurganlığın olduğu alt sınıfların durumları ise mevcut toplumsal kurumlardan kaynaklanır. Yoksulluk, yüksek doğurganlığa neden olur. Proleterya, Dumont’ta görüldüğü gibi eylemden dışlanır. Bu bilgilerden hareketle ‘Yoksulluk doğum oranlarının düşmesine sebep olur’ şeklinde bir önerme kuram içerisinde yer almadığından doğru cevap C’dir.

Artan Zenginlik Kuramı’na göre toplumda, doğurganlıktaki genel azalma, teknik, bilimsel, endüstriyel ve ticari ilerlemenin getirdiği yeni zevk kaynaklarına, daha çok sayıda insanın ulaşabilmesinin sonucudur.

Demografik açıdan ölüm, nüfusun azalmasını anlatan bir süreçtir. Ölüm istatistikleri kadar önemli olan diğer bir terim, morbiditedir. Sonu ölümle bitecek hastalıkları, salgınları açıklamak için kullanılır.