İNSAN VE TOPLUM

1960’lı yıllarda Ranis, Fei ve Todaro tarafından geliştirilen teori, yapısal anlamda göçün nedeni olarak, sermaye ve işgücünün bölgesel olarak eşit dağılmamasını görmektedir. Uzun dönemde bu akımların ücretleri eşitleyeceği ve gelişmiş ve gelişmemiş bölgeler arasındaki koşulları ekonomik dengeye yönelteceği beklentisi söz konusudur. Bu kuramın uluslararası göçle ilgili varsayımları: 1)      İşçilerin uluslararası göç hareketi, ülkeler arasındaki ücret farklılığından ileri gelmektedir. 2)Ücret farklılıklarının giderilmesi, işgücü hareketini sona erdirecek, bu farklılıkların olmadığı yerde göç hareketleri olmayacaktır. 3) İnsan sermayesinin, başka bir deyişle yüksek vasıflı işçilerin yer değiştirmesi, vasıfsız işçilerin göç hareketinden farklı bir nitelik taşımaktadır. 4)Uluslararası göç hareketinin birincil mekanizmaları işgücü piyasalarıdır, diğer piyasaların bir önemi yoktur.

Massey network kuramı: Göç ağını göçmenlerin aileleri, arkadaşları ve ülkelerinde kalan yakınları ile karşılıklı ilişkilerinin bir bütününü tanımlamaktadır.

“Neoklasik” ve “yeni ekonomi” kuramının her ikisi de mikro düzey modellerdir. Aralarındaki temel fark, göç kararını kimin verdiği (birey ya da hanehalkı), gelirin ve risklerin nasıl hesaplandığı gibi noktalardadır.

Göç alan ve veren iki ya da daha fazla ülke arasında kurulan makro ve mikro boyuttaki tarihsel, politik ve sosyal ilişkilerin ve bu ilişkilerin sonucu olarak ortaya çıkan yapının, bu ülkeler arasındaki göç hareketlerini kolaylaştıracağını öngören kuram Göç sistemleri kuramı denir.

Yukarıdaki tüm ifadeler göç alan ülkelerdeki çekici faktörlerdendir.

Bu ilişkinin temeli, sömürgecilik dönemine ve sömürge ilişkilerine, ticari ve mali ilişkilere, siyasal ve kültürel bağlara ya da siyasal nüfuz ve askeri işgale dayanabilir.

Göç sürecinin yeni alanların kapitalist sisteme girmesiyle geleneksel çevre ekonomilerinin bozulduğunu, böylece kapitalizmin küreselleşmenin kendiliğinden çevre ülkelerde potansiyel göçmenler yarattığını ileri süren kuram Dünya sistemi kuramıdır.

Ekonomik, toplumsal ve siyasal nedenlerle insanların bireysel ve kitlesel olarak yer değiştirme eylemi ya da yaşanılan yerin değiştirilmesi eylemine ‘Göç’ denir.

Göç, değişik açılardan sınıflamalara tabi tutulmaktadır. Amacı açısından ekonomik göç-ekonomik olmayan göç; göçü tetikleyen etmenler açısından gönüllü göç- gönülsüz göç; süresi açısından geçici göç-sürekli göç; son yerleşim yeri açısından transit göç-yerleşik göç; yasal statü açısından yasal (legal) göç, kaçak (illegal) göç ve göç edenin özelliği açısından vasıflı (beyin) göçü-vasıfsız göçü akla ilk gelen belli başlı kategorilerdir. Amaçsız göç adını taşıyan bir terim bu sınıflamada yer almadığından doğru cevap E’dir.

Uluslararası göç literatüründe sıklıkla karşılaşılan göç nedenleri dört ana başlıkta değerlendirilebilir: 1. Ülkelerarası farklı demografik özellikler, 2. Kapitalizmin devresel krizleri, 3. Bölgeler arası gelir farklılıkları, 4. Küresel olarak yeniden yapılanmaya zorlanan ekonomiler vb.

Neo- klasik ekonomik yaklaşımın makro teorisi, ülkeler arası ücretler ve istihdam koşullarındaki farklılıkların göçün temel nedeni olduğunu ileri sürmektedir.

Neo- Klasik Ekonomik Yaklaşımın Mikro Teorisine göre göçte belirleyici olan, bireyin hedef ülkenin işyerindeki kazancını hesaplamasıdır. Bu hesapta yaş, deneyim, öğrenim, medeni durum ve beceri gibi bireysel değişkenler rol oynamaktadır.

1990’lı yıllarda Oded Stark tarafından geliştirilen teori göç kararının sadece bireyler tarafından değil, gruplar tarafından verildiğini, özellikle aile ve hane halkının etkili olduğunu, göçün bir aile stratejisi olduğunu öne sürmektedir.

İkiye Bölünmüş Emek Piyasası Teorisi’ne göre uluslararası emek göçü, büyük ölçüde gelişmiş ülkelerdeki talebe dayalı olarak gerçekleşmektedir ve bu toplumlardaki işverenler ve hükümetler tarafından başlatılmıştır.

Dünya Sistemi (Merkez-Çevre) Göç Kuramı 1970’li yıllarda Wallerstein, Amin, Galtung, Castle ve Kosack tarafından ortaya atılmış ve 1980’li yıllarda Castle, Sassen ve Portes gibi akademisyenler tarafından geliştirilmiştir.

Dünya sistemi kuramına göre, ekonomik ve sosyal olarak gelişmiş ve genel olarak da kapitalist ilişkiler sistemini benimsemiş ülkeler merkez ülkelerdir.

Enformel ağlar, kişisel ilişkileri, aile ve ev kalıplarını, arkadaş ve cemaat bağlarını, sosyal ve ekonomik konularda karşılıklı yardımlaşmayı kapsamaktadır.