İNSAN VE TOPLUM

Coğrafi/Mekânsal yakınlık; grup yaşamının sürdürülmesinde, temel unsurlardan biridir. Toplumsal gruplar, zorunlu olarak belirli bir zamanda ve mekânda bulunmaları nedeniyle, fiziki mekânın sınırlamalarına bağlı kalmaktadır. Köy, kasaba gibi belli bir yerde yaşayanların, aralarındaki ilişkiler, toplumsal grupların meydana gelmesini sağlar.

Toplumsal bir grubun özellikleri 1. Grubun tanınması, 2. Grup üyelerinin rolü ve statüsü, 3. Grup üyelerinin rolleri, 4. Grubun sürekliliği, 5. Grup normları, 6. Ortak ilgiler ve değerler, 7. Grubun toplumsal hedefleri, 8. Coğrafi/Mekânsal yakınlık şeklinde sıralanabilir. Ancak bu özellikler arasında ‘Grubun bireysel hedefleri’ şeklinde bir özellik yer almadığından doğru cevap D’dir.

Psikologlar, bireyi temel birim olarak kabul etmekte ve toplumu, bireyin davranışlarıyla ya da içgüdüleriyle açıklamaktadırlar. Buna bağlı olarak, grup davranışının bireysel açıklamaları üzerinde durmaktadırlar.

Toplumsal gruplar üzerine yapılan çalışmalar yirminci yüzyılın ilk yarısından itibaren gelişmeye başlamıştır. 1900’lü yıllarınn başında Georg Simmel’in çalışması, küçük gruplar hakkındaki en erken çalışmalardan biri olarak kabul edilmektedir.

Simmel, grupların genel prensiplerini ve grup oluşumunu analiz etmiş; aynı zamanda, küçük ve büyük grupların özellikleri, gruplarda bölünme, otorite, saygınlık ve itaat konuları üzerinde çalışmıştır.

Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra, Amerika’daki çeşitli etnik grupların farklı konulardaki tutumlarının ve birbirlerine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amacıyla, tutum araştırmalarının hız kazandığı görülmektedir. Thrasher’in (1927) Chicago kentinde gangsterlerle ilgili çalışması, bu dönemde yapılan önemli araştırmalar arasında yer almaktadır. Doğal yaşam ortamında gruplar ve grup süreçleri üzerine odaklanan Thrasher, gangster gruplarında rollerin yapısı, statü, liderlik ve grup üyelerinin toplumsal kontrolü konularında birçok grup sürecini incelemiştir.

Amerikan sosyolog William Graham Sumner, insanların rekabet halinde olduğu ya da karşıt gruplar olarak tanımladığı grupları ‘Dış gruplar’ olarak kavramsallaştırmıştır.

19. yüzyılda, Alman sosyolog Ferdinand Tönnies, Gemeinschaft und Gessellschaft (Community and Society, 1887) adlı kitabında, endüstrileşme süreci ile birlikte toplumsal ilişkilerin nasıl bir değişim geçirdiğini incelemiş ve farklılaşan bu toplumsal ilişkileri tanımlamak amacıyla Gemeinschaft (topluluk/cemaat) ve Gessellschaft (toplum) kavramlarını geliştirmiştir.

Grubu tamamen özgür bırakan, işe hiç karışmayan ve işle ilgili çok az öneride bulunan bir lider tipi olarak tanımlanan lider, ‘İlgisiz lider’dir.

Toplumsal grup, üyeleri arasında etkileşim olan, ortak amaç ve çıkarlara sahip, belirlenen değer ve normları paylaşan insanların birlikteliğini ifade etmektedir.

Toplumsal gruplar üzerine yapılan çalışmaların, yirminci yüzyılın ilk yarısından itibaren gelişmeye başladığı belirtilmektedir. 1900’lü yılların başında Georg Simmel’in çalışması, küçük gruplar hakkındaki en erken çalışmalardan biri olarak kabul edilmektedir.

Birincil grup (primary group) kavramım ilk kez, Amerikalı sosyolog Charles Horton Cooley, Social Organization (Toplumsal Örgütlenme, 1909) adlı kitabında kullanmıştır.

İç grup (in group) ve dış grup (out group) kavramları, Amerikan sosyolog William Graham Sumner (1840-1910) tarafından ortaya atılmıştır.

Ortak değerler ve yaşam biçimi ile belirli bir konuma sahip olan iç gruplarda, “biz” duygusu hâkim olmaktadır. Bireyler, üyesi oldukları, kendilerini ait hissettikleri iç gruplara bağlılık duyarlar. İç grup, insanların ortak değerleri ve yaşam biçimin paylaştığı, kendilerini ait hissettikleri ve bağlılık duyduğu grubu ifade etmektedir.

Referans grubu, bireyin davranışlarını ve kendi durumunu değerlendirmek için, karşılaştırma yaptığı gruplardır.

Referans grubu (reference group) kavramı ilk kez Herbert Hyman tarafından ortaya atılmıştır. Hyman, Archives of Psychology (Psikolojinin Arşivi, 1942) adlı kitabında, referans grubu kavramıyla, bir bireyin kendi durumunu ya da davranışlarını ona bakarak değerlendirdiği, kıyasladığı grubu ifade etmektedir.

Azınlık grupları, fiziksel, kültürel veya diğer özelliklerinden dolayı baskıya uğrayan, farklı ve eşitsiz davranışlara maruz kalan toplumsal gruplardır.

Formel sosyolojinin amacı, toplumsal etkileşim biçimlerini, toplumsal bağlamlarından soyutlayarak analiz etmek ve böylece bağlamdaki önemli değişikliklere rağmen, farklı toplumsal organizasyon biçimlerinde ortaya çıkan düzenlilikleri betimleyebilecek sosyolojik yasaları bulmaktır. Başka bir ifadeyle, formel sosyoloji, toplumsal etkileşim ve insan davranışlarının genel yasalarını bulma amacını taşımaktadır.

Toplumsal grupların özellikleri:1) Grubun tanınması 2) Grup üyelerin rolü ve statüsü 3) Grup üyelerinin rolleri 4) Grubun sürekliliği 5)Grup normları 6) Ortak ilgiler ve değerler 7) Grubun toplumsal hedefleri 8) Coğrafi/Mekansal yakınlık.

Bu tanım “toplumsal grup”u anlatmaktadır. Toplumsal grup, kalabalık insan topluluklarından ayırt edici bazı özellikler taşımaktadır. Bir topluluğun grup olabilmesi için gereken en temel koşul, grup üyeleri aras›nda etkileşimin olmasıdır. Bununla birlikte, grup üyelerinin etkileşimi çerçevesinde bazı değerlerin ve normların bulunması gerekmektedir. Grup, bu normlara uyan, ortak amaç ve çıkarlara sahip bireylerden oluşmaktadır.