İNSAN VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 27

Tönnies, cemaat/topluluk kavramı ve onun belirli özellikleri hakkında çalışan ilkler arasında yer alması nedeniyle, ‘cemaat (topluluk) sosyolojisi’nin kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda, günümüz “kent sosyolojisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olan sosyolojik topluluk araştırmaları geleneğini” başlattığı belirtilmektedir. Doğru cevap A'dır.

İnsanlar yaşam boyu aile, oyun grubu, meslek grubu, dernekler, şirketler gibi resmi ya da resmi olmayan birçok farklı toplumsal grubun üyesi olmaktadır. Toplumsal grup, en genel anlamda, küçük ölçekli toplumsal ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Toplumsal bir grubun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Grubun tanınması

Grup üyelerinin rolü ve statüsü

Grup üyelerinin rolleri

Grubun sürekliliği

Grubun normları

Ortak ilgiler ve değerler

Grubun toplumsal hedefleri

Coğrafi mekânsal yakınlık

Coğrafi/Mekânsal yakınlık: Grup yaşamının sürdürülmesinde, temel unsurlardan biridir. Toplumsal gruplar, zorunlu olarak belirli bir zamanda ve mekânda bulunmaları nedeniyle, fiziki mekânın sınırlamalarına bağlı kalmaktadır. Köy, kasaba gibi belli bir yerde yaşayanların, aralarındaki ilişkiler, toplumsal grupların meydana gelmesini sağlar. Örneğin komşuluk, mekâna dayalı oluşan gruplardan biri olarak gösterilebilir.

İkincil gruplarda, belli bir amacı gerçekleştirmek üzere bir araya gelen bireyler arasındaki ilişkilerde etkileşim sınırlıdır ve kurallar büyük önem taşımaktadır. İnsan ilişkilerinin, belirli rollere göre şekillendiği ikincil gruplarda toplumsal kontrol, rasyonel ve hukuki bir düzende gerçekleşmektedir

Resmi örgütler olarak dernekler, şirketler, siyasi partiler, bankalar ve sendikalar, ikincil gruplara örnek gösterilebilir.

Referans grubu, bireyin kendi durumunu ve davranışlarını değerlendirmek için karşılaştırma yaptığı grubu ifade etmektedir

Mason’a (2000) göre Gemeinschaft (cemaat/topluluk) kavramı, duygusal bağlar ve tanışıklık temelinde oluşan ideal bir toplumsal kolektif­liği temsil etmektedir. Gessellschaft (toplum) kavramı ise Gemeinschaft’ın karşıtını oluşturmakta, geleneğe önem vermeyen, rasyonelliğe (akılcılığa) ve kişisel çıkarlara dayanan toplumsal ilişkiler anlamına gelmektedir.

Bir grup liderinin, “grubun amaçlarını tanımlama, sözcülüğünü yapma, grup içi iletişimi sağlama ve davranışları denetleme işlevlerini” yürütmesi ve “yaratıcı, örgütleyici, düzenleyici bir kişiliğe” sahip olması gerekmektedir. Buna bağlı olarak başarılı bir lider, kendi grubunun ihtiyaçlarını belirleyerek ortaya çıkan sorunlara çözüm yolları öneren kişi olarak tanımlanabilir

Charles Horton Cooley, toplum ve birey ile beden ve zihin ikiliklerini ortadan kaldırmaya çalışarak, bunların içsel bağıntılarını vurgulamış ve bunları “işlevsel ve organik bütünler” olarak kavramsallaştırmıştır

1990’lı yıllardan itibaren, iletişim teknolojilerinin hızlı gelişimiyle internet toplulukları ya da sanal cemaatler kavramı ortaya çıkmış ve toplumsal grup çalışmalarında da tartışılmaya başlanmıştır. Howard Rheingold, 1993 yılında yazdığı “Virtual Community” (Sanal Cemaatler) adlı kitabında, internet ağlarına bağlı bilgisayara dayalı iletişimin, insanların toplumsal yaşamında sanal cemaat olarak adlandırılan, yeni bir oluşumu başlattığını ileri sürmektedir.

B seçeneğinde verilen çalışkanlık, liderlik tarzı için belirleyici nitelik değildir.

İçinde yaşadığımız toplumsal dünyanın anlamlandırılması sürecinde medya oldukça kritik bir rol oynamaktadır. Farklı bir ifadeyle günümüzün kalabalık ve karmaşık modern toplumlarında büyük çoğunluklar, kendi gündelik deneyimleri dışında, yaşadıkları toplum ve dünyada olan biten tüm olaylar ve gelişmelerden artık sadece medyada yer aldığı kadar ve yer aldığı şekilde haberdar olmaktadır. Yaşadığımız hayata ilişkin her türlü anlamın ya da bilginin yeniden üretimi ve geniş halk kesimleri tarafından tüketimi giderek artan bir şekilde kitle iletişim araçlarının aracılığıyla gerçekleşmektedir. Medya; günümüz dünyasında milyarlarca insanın içinde yaşadığı hayata,topluma ve dünyaya dair imgelerinin önemli bir kaynağı hâline gelmiştir. Bu nokta çok önemlidir. Çünkü toplumsal hayatta ne “doğru” ne “yanlış,” ne “gerçek” ne “yalan,” ne ya da kim “normal” ne/kim “anormal/sapkın”, tüm bu anlam sistemi önemli ölçüde medya dolayımıyla oluşmaktadır. Diğer bir deyişle toplumsal/siyasal yaşamda “gerçeklik”(ler)in ne(ler) olduğu artık önemli düzeyde medya dolayımıyla inşa edilmektedir.
Kamusal alanın önemli bir bileşeni olan medyanın böylesi bir rolü giderek çok oynuyor olması, üzerinde önemle durulması gereken bir durumdur. Çünkü önemi ve etkisi günbegün artan toplumsal bir kurum olan medyanın, eğitim kurumu dışında, diğer toplumsal kurumlardan çok önemli bir farkı vardır: Medya aynı zamanda her geçen gün daha da büyüyen ekonomik bir sektördür. Serbest piyasa koşullarında faaliyet gösteren ekonominin diğer sektörlerinde olduğu gibi aynı mantıkla işlemektedir. Farklı bir ifadeyle günümüzde medya kurumları kapitalist piyasa koşullarında ve kâr maksimizasyonu mantığı/hedefi ile faaliyet gösteren birer endüstridirler. 1980’lerde ortaya çıkan neo-liberal politikalarla ivme kazanarak kısa bir sürede tamamlanan bu radikal dönüşüm ile medya endüstrilerinin yapısı ve işlevi karmaşıklaşmıştır. Zira medya kuruluşları kendilerini toplumun “aynası” olarak görmeye ve kamusal bir hizmeti yerine getiren bir kurum olduklarını öne sürmeye devam etmektedir. Aynı zamanda, dördüncü kuvvet olarak, demokratik/ çoğulcu bir sistem için “olmazsa olmaz” olan kamuoyunu “bilgilendirme” işlevini “tarafsız” ve “nesnel” olarak yerine getirdiklerini ifade etmektedirler. Günümüzde bireyler, toplumsal çevrelerini anlamlandırma/yorumlama sürecinde kullandıkları imgeler ve söz dağarcıkları için büyük ölçüde medya endüstrilerine bağımlı bir duruma gelmiş olduklarından bu endüstrilerinin kapsamlı ve bütünsel bir şekilde kavranmasının oldukça hayati bir önemi vardır. Bu bilgiler ışığında, doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Sözü edilen kavram "tekelleşme"dir. Doğru cevap C'dir.

Verielnlerin hepsi doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Medyanın içeriğine geldiğimizde ise acaba medya içeriği basitçe bir noktadan diğerine aktarılan yazılı ve/veya görsel imgelerle mi sınırlıdır, yoksa bu içerik bir toplulukta yaşayanlar arasındaki toplumsal ilişkilere katkıda mı bulunur? Medya içeriğinin izleyiciler arasında bir “referans çerçevesi” oluşturması söz konusu mudur? Burada, Referans çerçevesi terimi ile mesajların doğrudan anlattıkları şeyler değil de kendilerini “anlamlı kılan” gizil varsayımlar kastedilmektedir. Buna göre doğru yanıt C seçeneğinde verilmektedir.

Kitle iletişimi araştırmalarının, 1940-60’lar dönemini kapsayan ikinci evresinde totaliter tehlikenin gerilemesiyle, ilk döneme damgasını vuran çok güçlü ve her şeye gücü yeten medya anlayışı popülerliğini yitirmeye başladı. Doğru cevap B'dir.

Sözü edilen görüş "işlevselcilik" yaklaşımının esas aldığı bir görüştür. Doğru cevap C'dir.

Sözü edilen yaklaşım "kullanımlar ve doyumlar" yaklaşımıdır. Doğru cevap E'dir.

Modernitenin getirilerinden biri kitle iletişimidir. Özellikle 1890 ve 1920 yılları arasında yüksek tirajlı gazeteler, sinema ve radyo yaygınlaşmıştır. Kitle iletişim araçlarının ya da modern kitle medyasının ortaya çıkışı ile Batı toplumlarında modernitenin belirmesi eş zamanlı gerçekleşmiştir. Dönemin hem elitleri hem de önde gelen entelektüelleri modernitenin yıkıcı etkilerine ve ortaya çıkan “kitle toplumu”na karşı endişelerini dile getirmişlerdir. İşte moderniteye ve kitle toplumuna ilişkin korkular ile kitle medyasının ivme kazanmasının aynı zamanda gerçekleşmesi medyaya ilişkin ilk dönem düşüncesinde oldukça etkili olmuştur. Kitle ve iletişim olguları ilk defa bir araya geliyor, yeni iletişim araçları “kitle” olgusu sayesinde bir anlam kazanıyordu. Ancak yüksek tirajlı gazeteler tamamen boş, değersiz ve sansasyonel haberler içeriyor, “ucuz” kitle sanatı ve kitle kültürü en düşük ortak paydayı tatmini hedefliyordu. Bu nedenlerden dolayı kitle kültürü ve kitle medyasının toplum üzerinde olumsuz ve yıkıcı bir etkiye neden olacağı varsayılmıştır. Bu ilgi ve korku, medyanın insan davranışı üzerindeki etkisiyle ilgili, varsayımları o günden beri medya ve topluma dair düşünceyi şöyle ya da böyle etkilemiş olan bir teoride bir araya geldi. Bu varsayımlar insanlar ve toplum üzerinde olumsuz ve yıkıcı etkisi olan “çok güçlü” medya anlayışı üzerinde odaklandı (Williams, 2003: 23-24). İşte bilimsel araştırmanın bir uzmanlık alanı olarak kitle iletişim (ya da medya) araştırmaları yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkmıştır. Kitle iletişim araştırmalarının ortaya çıkışından bu yana genel olarak üç dönem saptanabilir. Buna göre doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.