İNSAN VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 16

Kentlilik veya bir yaşam biçimi olarak kentlileşme’ Wirth’ün açıklamak istediği bağımlı değişkendir. Nüfusun büyüklüğü, nüfusun yoğunluğu ve nüfusun çeşitliliği bir yaşam biçimi olarak kentleşmeyi anlamak içi kullandığı bağımsız değişkenlerdir.

Devlet çalışanların ücretleriyle karşılayamadıkları tüketim ihtiyaçlarını tedarik ederek sistemin devamını sağlar.

Sanayi öncesi kentler arasında 1)Ekolojik Örgütlenme 2)Ekonomik örgütlenme 3)Toplumsal örgütlenme olarak üç sınıfa ayrılır.

Banliyöler: kent merkezine bağımlı konforlu ve orta sınıf yaşam tarzını ifade eden lüks küçük konutlardan oluşmasıdır.

Ernest Burges, ortak merkezli bölge modeli ile kentin büyüme modelini analiz etmektedir. Kentsel büyüme modeline göre üçüncü dairede işçilerin oturduğu bölgedir.

Türkiye’nin ilk dönem kentleşme deneyimi Ankara’nın başkent seçilmesi, ülkenin demiryolu ağlarıyla örülmesi ve fabrikaların Anadolu kentlerine kurulması ile aynı zamanda ulus devlet olma sürecidir.

A)Dünya kenti dünya ölçeğinde devam eden finansal hareketlerin yoğunlaştığı yerlerdir.

B)Dünya kentlerinde çok uluslu şirketlerin yönetim merkezlerinin yoğunlaşma oranları yüksektir.

C)Dünya kenti uluslararası kurumların yoğunlaştığı yerlerdir.

D)Dünya kentleri önemli kabul edilen üretimlerin yoğunlaşma düzeyinin fazla olduğu yerlerdir.

E)Dünya kentleri ulaşım ağı açsından önemli bir konuma sahiptirler.

Türkiye’de 1980 sonrası kentleşme sürecinin özellikleri arasında (A) Gecekonduların nitelik değiştirmesi, (B) Kentleşmenin belli bir doygunluğa ulaşması (C) Kentlerde yabancı sermaye tarafından yatırımların gerçekleşmesi ve (D) Kentten kente göçün başlaması söylenebilir ancak (E) Ülkenin demiryolu ağı ile örülmesi 1923-1950 yılları arasına ait bir özelliktir.

1980 sonrası dönemin kentleşme açısından önemli özelliklerinden biri Türkiye’de kentleşmenin belli bir doygunluğa ulaşmasıdır.

Castells’e göre ucuz konut sunumları, kamusal eğitim ve temel sağlık hizmetlerinin sunumu, toplu ve ucuz ulaşım olanakları devlet tarafından karşılanmakta ve emeğin yeniden üretimi için gerekli ihtiyaçlar tedarik edilme kavramı Ortak Tüketim Mekanlar olarak tanımlanır.

Kentlilik; nüfusun büyüklüğü, nüfusun yoğunluğu, nüfusun çeşitliliği, sonucunda oluşan kentsel yaşama ait bir davranış biçimidir.

Kent kültürüne ait değer, davranış ve tutumların benimsenmesi olarak tanımlanan terim ‘Kentlileşme’dir.

Sanayi öncesi kentlerin mekânsal dokusu kentin ekonomik ve toplumsal yapısıyla da ilişkilidir. Sokaklar insanların yürümesi ve ulaşımda kullanılan hayvanların geçebileceği genişlikte ve dardır. Binalar alçak ve çok sayıda insanın yaşadığı yerler olduğu için sağlık problemleri yaygındır.

Sanayi öncesi kentlerde ekonomide uzmanlaşma ve farklılaşma çok düşüktür. Ağırlık ve ölçü biriminin olmaması, muhasebe ve kredi sisteminin gelişkin olmaması, alışverişin pazarlık yoluyla gerçekleştirilmesi ekonominin akılcılığa dayanmadığını göstermektedir.

ABD’de banliyöleşme süreci 1950 ve 1960’lı yıllarda en yüksek seviyesine ulaşmıştır. Kentlerde banliyö alanların oranı yüzde 48’dir. Banliyö alanlarında yaşayanların çoğu beyaz ve gelir düzeyi yüksek toplumsal kesimden oluşmaktadır. Bu bölgeleri yerleşim yeri olarak çekici kılan diğer faktörler ise kent merkezinin hava kirliliği, kalabalık ve suç oranlarının yüksek oluşu, nüfus yoğunluğunun yaşandığı apartmanlar yerine bahçeli evlerde oturma arzusudur.

Sosyoloji düşünce tarihi içinde kent, toplumsal değişim süreci içinde, geleneksel toplumdan modern topluma dönüşümün bir parçası olarak ele alınmıştır. Ancak Marx, Weber, Durkheim ve Simmel’in endüstriyel toplum analizi daha sonra gelişen kent teorilerini etkilemiştir. Ancak bu isimler arasında yer almayan Spencer sosyolog olmasına rağmen doğrudan kentle ilgilenmemiştir.

Robert Park, Sosyal Ekolojik Yaklaşım ekolünün ilk kurucusudur. Park, Chicago’nun kentsel büyüme şekli ve şehrin farklı bölgelerinde bulunan farklı alt kültürlerin gelişimiyle ilgilenmiş ve Darwin’in evrim teorisinden etkilenmiştir.

Kentin biyotik düzeyi, konut, mahalle, alışveriş merkezleri, iş ve ticari gibi alanları ifade etmektedir. Kültürel düzey ise, biyotik düzey üzerinde kurulan değer, norm, örf ve adetler temelinde gelişen bir yapıyı ifade eder.

1960’lı yıllardan sonra kenti ekonomi politik bir bakış açısıyla analiz eden yaklaşım içinde yer alan Henry Lefebre, sermaye yatırımı, kâr, rant, ücret, sınıf sömürüsü ve eşitsiz gelişim gibi ekonomik kategorikleri kent analizinde kullanılmaktadır.

Türkiye’nin ilk dönem kentleşme deneyimi Ankara’nın başkent seçilmesi, ülkenin demiryolu ağlarıyla örülmesi ve fabrikaların Anadolu kentlerine kurulması ile aynı zamanda ulus devlet olma sürecidir. Gecekondulaşma ise 1950 sonrası köyden kente göç ile başlayan süreçte gerçekleşen bir durumdur.