İNSAN VE DAVRANIŞ

Korku ya da öfke anında kanın pıhtılaşma hızı azalmaz, aksine artar.

Hatırlama/Unutma

Uyaran-Algı/yorum-Fizyolojik değişim/Otonom uyarılma Duruma özel duygunun hissedilmesi

Duygular ve bedensel davranışların aynı anda ortaya çıktığını iddia eden kuram Cannon Bard Kuramı'dır.

Bedendeki fizyolojik değişikliklerin şekillenmesinde algı, anlayış, edinilen bilgi ve tecrübelerin kodlanma ve geri çağrılma şekilleri, düşünme şekilleri gibi zihinsel süreçlerin etkili olduğunu iddia eden duygu kuramı Bilişsel Kuramdır.

Kişilerin gerçek bir tedavi olmaksızın, aslında hiçbir fizyolojik etkisi olmayan ve ilaç sanılarak içilen haplar yoluyla tedavi gördükleri inancıyla iyileşme göstermelerini anlatan kavram Plasebo etkisidir.

Uyaran

Talamusun harekete geçmesi

Bedenin gereksinimleri ile ilgili olarak toplumsal nitelikli olmayan esneme hapşırma öksürme gibi bedensel hareketleri içeren jest ve mimikler İkincil jest ve mimiklerdir.

Bu kuramda duygular ve bedensel davranışlar aynı anda ortaya çıkmaktadır. Çevrede birey için herhangi bir uyarıcı durum olduğunda talamus devreye girer. Fzyolojik değişimleri yapmak için sinir sistemini uyarılırken beyin kabuğuna da sinyal yollanarak duygu ile ilgili yaşantının farkına varılması ile ilgili süreç gerçekleştirir. Olayın algılanması bu kuramda değil Bilişsel Kuramda vurgulanmaktadır.

aynı aileden üyelerin bir arada bulunduğu bir ortamda çok sevilen bir dizi film izlenirken elektriklerin gitmesi ailedeki üyelerin her biri tarafından farklı olarak algılanıp farklı duyguları açığa çıkarabilir. Anne en sevdiği diziyi kaçırdığı için öfkeye kapılabilir. Baba ise elektriklerin bu kadar çok gitmesine sinirlenebilir. Çocuk ise, anne ve babası kendisine daha çok vakit ayıracağı için elektriklerin gitmesine sevinip mutlu olabilir.

Heyecan kavramı dilimizde bir anda oluşan, kısa süreli ve daha yoğun bir şekilde hissedilen, içersinde fizyolojik unsurları et- kin bir biçimde barındıran durumlar için kullanılmaktadır.

Duygu yaşantısında tecrübe edilen üç düzey şöyledir: öznel yaşantı deneyimi, duygusal davranış düzeyi ve ve sorunun da cevabı olan fizyolojik olaylar.

Davranışın Fizyolojisi üni- tesinden hatırlanacağı üzere korku ya da öfke gibi duygu durumlarında sempatik bölümle ilişkili olarak

• Kalp atışı ve solunum artar.
• Göz bebekleri büyür.
• Salya salgılanması ketlenir.
• Kan acil durum sebebiyle kullanılmak üzere mide barsaklar yerine karar vermede kullanılmak üzere beyne harekete geçmede kullanılmak üzere iskelet kaslarına yönelir.
• Kan şekeri enerji sağlama adına kanda daha yoğun hale gelir.
• Kanın pıhtılaşma hızı artar.
• Deriden kanın çekilmesiyle tüyler ürperme neticesinde dikleşir.

Öte yandan bireyin duyguları bireyi harekete geçirdiği gibi belli bir işi gerçek- leştirme aşamasında bireyin performansını da etkilemektedir. Belli bir işte başarı sağlama adına duygu yoğunluğunun en uygun seviyede olması gerekir. Yerkes- Dodson Yasası olarak bilinen yasaya göre herhangi bir işten önce kişideki kaygı düzeyinin çok yüksek olması bireyin aslında rahatlıkla gerçekleştirebileceği bir işi yaparken sıkıntı yaşamasına neden olabilmektedir.

Plutchik (1980) bireylerin uyum sağlayıcı davranışlarını güdüle- yen duyguları sekiz temel kategoriye ayırmıştır. Çevreye uyumu sağlayan bu duygular:

• korku
• sevinç/neşe
• öfke/ kızgınlık
• üzüntü/hüzün
• tiksinti/iğrenme
• umut/beklenti
• kabul etme/edilme
• hayret/şaşkınlık/sürprizdir.

Davranışların oluşmasında duyguları sınıflama konusunda araştırmacıların üzerin- de uzlaştığı ortak temel bir nokta bulunmamaktadır. Bazı araştırmacılar duyguları olumlu ve olumsuz duygular şeklinde sınıflarken bazı araştırmacılar da duyguların hoşa giden ve hoşa gitmeyen duygular olarak ikiye ayrıldıklarını ifade etmektedirler. Duyguları sınıflandırmayla ilgili önemli çabalardan birini Robert Plutchik tarafından ortaya konulmuştur.

Bu kuramı ortaya atan Walter Cannon ve Philip Bard’a göre herhangi bir olay sonucunda eyleme geçmeden önce uyarı durumuna ilişkin uyanık olma durumu gibi vücutsal tepkileri ortaya konulurken öte yandan aynı anda duygu ile ilgili tectübe durumu oluşturulur. Durumu başlatacak bir olay algılandığında ve bir şekilde beyin tarafından süreç başlatıldığında, beyin otonom sistemi ile kasları ve duygu ile ilgili geçmiş deneyimleri barındıran bilişsel aktiviteyi harekete geçirir. Böylece Cannon-Bard kuramında James-Lange kuramındaki vücuttaki fizyolojik değişimleri duyguların oluşturduğu savından farklı olarak, duygular vücut tepki- leri ile aynı zamanda onlara eşlik ederler.

Anlatım jest ve mimikleri: Yüz ifadelerinde ortaya çıkan biyopsikolojik kökenli temel duyguları dile getiren hareketler olarak tanımlanabilir. Mutluluk, öfke, şaşkınlık, üzüntü tiksinti, gibi bu duygular evrensel olarak tüm insanlarda ortak olarak görülmektedir.

Şematik jest ve mimikler: Tiyatro oyuncularının, pandomim sanatçılarının yaptıkları taklit hareketleri bu grupta açıklanabilir. İşle ilgili belli bir mesleği yürütenlerin örneğin, borsada çalışanların sergilemek zorunda oldukları hareketler de bu grupta ele alınmaktadır