İNSAN VE DAVRANIŞ

Ata, anne-babasından yeterince kabul, değer görmediğinden, başarı elde etme, onları memnun etme yoluyla saygınlık ihtiyacını gidermeye çalışmaktadır. Saygınlık ihtiyaçları bireyin statü, başarı ve kabul görmesi yoluyla kendisinin saygıya, değere layık birisi olduğunu hissetmesiyle ilgilidir.

Güdü, davranışa enerji ve yön veren güçtür; bu güç organizmayı etkileyerek bir amaç için harekete geçmeye sevk eder. Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları, dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır.

Fizyolojik kökenli açlık, susuz­luk cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilmektedir.

Biyolojik olmayan, bireye cazip gelen ve onu davranışa iten unsurlar özendirici uyarıcı olarak adlandırılmaktadır.

En Uygun (Optimal) Düzeyde Uyarılma Kuramı : Bireylerin neden yüksek sesli müzik çalınan disko gibi yerlere gitme gereksinimleri ya da yüksek bir yerden yamaç paraşütü ile atlama gereksinim­leri olduğu bu kuramla açıklanabilir.

Belirli bir türün tümünü yansıtan karakteristik davranış yapıları içgüdü olarak tanımlanmaktadır. Leyleklerin mevsime göre göç etmesi, örümceklerin ağ örme­leri gibi davranışlar belli bir türe özgü davranış yapılarını ortaya koymaktadır. Bazı psikologlar buradan esinlenerek insanlarda da içgüdüsel unsurlar olabileceğini ileri sürerek merak, aşk, nefret gibi içgüdülerinin varlığından söz etmişlerdir. İnsan davranışlarının sadece doğuştan olmayıp sonradan kazanılanları da içermesi ve insanların ortak davranışlarının kendilerine özgü davranışlara göre çok az gözlemlenmesi içgüdü ve insan arasındaki ilişkinin gücünü zayıflatmaktadır.

Dürtü kuramı: Açlık, susuzluk, cinsellik gibi fizyolojik konularda en belirgin içsel güdüleyi­ciler olan dürtüler ile başarı, sevgi, statü sosyal kabullenme gibi daha karmaşık güdüler için kullanılan gereksinim kavramı bizi amaca yönelik davranışlarda bulunmaya zorlar.

Özendirici uyarıcı kuramı: Tok olsanız dahi güzel görünen bir pastayı yeme ihtiyacı hissedebilirsiniz.

Optimal Düzeyde Uyarılma Kuramı: Belirli bir uyarılma düzeyinin altına düşüldüğünde bireyler paraşütle atlamak gibi aktiviteler ile uyarılma düzeyini daha yüksek seviyeye çekebilmektedirler.

İçgüdü kuramı: Leyleklerin mevsime göre göç etmesi, örümceklerin ağ örme­leri gibi davranışlar belli bir türe özgü davranış yapılarını ortaya koymaktadır.  

Biyolojik denge kuramı: Organizmanın yaşamını sağlıklı şekilde sürdürebilmesi, su, hava, temel besin mad­deleri temel bazı ihtiyaç unsurlarının düzenli olarak alınmasına bağlıdır.

Eğer beyin ısısı ani şekilde düşerse bilincinizi kaybedebilirsiniz. Yine aynı şekilde vücut ağırlığının belli oranında su kaybı vücut işlevlerinin bozulmasına yol aça­bilir ve hatta ölüm riski bile oluşturabilmektedir. Organizmanın bünyesine katılan maddelerin hangi yoğunluk ve ne şekilde alınacağı ve alınan bu maddelerin arasın­da nasıl bir denge kurulacağı homeostasis kavramıyla açıklanabilir.

Birçok organizmada ortak, öğrenilmemiş, belli bir biyolojik gereksinme durumu ile ortaya çıkıp davranışı yönlendiren güdüler birincil dürtüler olarak adlandırılmaktadır. Açlık susuzluk, cinsellik gibi dürtüler bütün biyolojik gerek­sinimler birincil dürtüler arasında yer almaktadır.

Bilinçdışı Güdüler: Çoğu zaman insan davranışlarının sebeplerinin bilinmediği ve anlaşılamadığı du­rumlar söz konusudur. Böyle durumlarda insan bazı davranışları ne için yaptığının tam olarak farkında değildir. Freud’a göre bireylerin çoğu davranışını farkında olmadıkları güdüleri yönlendirmektedir.