İNSAN KAYNAKLARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

Öğrenilmiş çaresizlik içinde olan bireyler, kendi potansiyellerini gerçekleştiremeyeceklerini, karşılaştıkları engellerin ya da olumsuz olayların kalıcı olduğunu, kendilerinden kaynaklandığını ve hayatın tüm alanına yayılmış olduğu inancına sahiptirler.Buna göre I ve III ifadeleri doğru II ifadesi yanlıştır. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Abramson ve arkadaşları (1978), bu üç boyuta genel-özel boyutunu da ilave ederek çaresizlik modelini nedensel yükleme kuramına dayanarak açıklamışlardır. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Öğrenilmiş güçlülüğü yüksek kişilerin, öznel iyi oluş düzeyleri yüksektir; yaşamdan zevk alır ve geleceğe dair bilinçli planlar geliştirebilirler. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

Yaş, cinsiyet, sosyo-ekonomik özellikler, kişilik özellikleri bireysel öncüler arasında yer almaktadır. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Dışsal kontrol odaklılığı yüksek bireyler ise olaylar üzerinde kontrol olasılıklarının olduğuna inanmamakta; olayların sonucunu şans, kader, hava durumu, diğer kişiler gibi üçüncü unsurlarla açıklamaktadırlar. Dolayısıyla bireylerin dışsal kontrol odaklılıkları yüksek olduğunda daha çabuk vazgeçmekte, hem kendilerine olan ilgileri hem de dışsal durumlara ilişkin mücadele yetenekleri kaybolabilmektedir. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Benlik saygısı, bireyin kendilik değeri algısı ya da kendi hakkındaki olumlu/olumsuz değerlendirmesi olarak tanımlanır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir

İşin özellikleri ile ilgili faktörler arasında, aşırı işyükü, rol çatışması, rol belirsizliği, iş üzerinde özerkliğe sahip olma yer almaktadır. Liderlik tarzı başka bir öncül olarak değerlendirilir. Sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Dağıtım, süreç ve etkileşim olmak üzere çoğunlukla üç boyutta incelenen örgütsel adalette dağıtım adaleti, sonuçların ne kadar adil dağıtıldığıyla süreç adaleti, sonuçların dağıtılmasıyla ilgili olan kararların ne kadar adil yönetildiği ile ilgilidir. Etkileşim adaleti ise yönetici ve çalışanlar arasındaki sosyal etkileşimin, hal ve tavırların adillik algısıdır. Yazılı iş sözleşmesinin dışında olan psikolojik sözleşme ise yazılı olmadığı gibi beklentiler ve algılar üzerine kurulmuştur. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Sessizlik niyetinin bir türü olan kabullenici sessizlik, hiçbir şeyin değişmeyeceği inancıyla var olan durumu benimseme anlayışına dayanmaktadır. Çalışanın, fikrinin önemsenmeyeceğini ve herhangi bir fark yaratamayacağını düşünmesi, kişisel olarak kendisini yetersiz hissetmesi, davranışlarını ve düşüncelerini iş yerinde alınan kararlara ve oluşturulan normlara göre şekillendirmesi ve bunları kabullenmesi kabullenici sessizliğin göstergeleri olarak kabul edilmektedir. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Sosyal kaytarma davranışı, çalışanların bir grup içerisinde birlikte çalıştıkları diğer bireylerle karşılaştırıldığında işe yönelik süreçlerde motivasyon düzeylerinin ve çaba gösterme eğilimlerinin azalması olarak tanımlanmaktadır. Sorunun doğru cevabı  A seçeneğidir.

Ruhsal esneklik ve dayanıklılık; sorunları kabul etmeyi, yeni çözüm yolları aramayı, yardım istemeyi, uyum göstermeyi ve sorunların çözülmesiyle olgunlaşmayı içeren, öğrenilebilen bir beceridir.

Gözden geçirilmiş bu model, olumsuz olayları içsel, sabit, kontrol edilemez ve genel nedenlere yükleyen bireylerin bunun tam tersi bir nedensel yükleme yapan bireylere göre daha fazla ve uzun süreli çaresizlik yaşayacağını öngörmektedir.

Öğrenilmiş güçlülük, “amaçlarına ulaşma konusunda bireylerin içsel olayların tahrip edici etkisine karşı gösterdikleri başa çıkma, inanç, beceri ve öz kontrol davranışlarının toplamı” olarak tanımlanmıştır (Rosenbaum, 1990, s.14).  Öğrenilmiş güçlülüğü yüksek kişilerin, öznel iyi oluş düzeyleri de yüksektir; yaşamdan zevk alır ve geleceğe dair bilinçli planlar geliştirebilirler.

Gerçekçi olmayan iyimserlik, bireylerin olumsuz durumlarla karşılaştığında gerçekleri görmezden gelmelerine neden olmaktadır. Tıpkı öğrenilmiş çaresizliğin akılcı olmayan inançlarla bireyleri başarısızlığa sürüklemesi gibi, gerçekçi olmayan iyimserlik de aynı riski doğurmaktadır.

Çalışanlar Arasındaki İlişkiler: Örgüt içerisinde çalışanlar arasındaki ilişkinin ne kadar destekleyici olduğu önemlidir. Gerek aynı gerekse farklı hiyerarşik pozisyonda olsun, çalışanlar arasında samimi, güven içeren, sağlıklı bir iletişim, stres ve tükenme yaratan olay ya da durumların içerdiği olumsuzluklarla baş etme konusunda önemli bir etkendir. Diğer şıklar, bireysel öncüllerdendir.

Olumsuz Etkililik: Zorlukları algılama ve zorluklara karşı baş etme yöntemlerinin seçiminde hazırlayıcı olan faktörlerden biri olarak, olumsuz etkililik, gerginliği, sıkıntıyı ve olumsuz duyguları içermektedir. Olumlu etkililik, olumsuz etkililiğe bağlı bir bileşendir ve mutluluk, neşe, heyecan, coşku ve memnuniyet gibi çevre ile keyifli bir etkileşimi yansıtır. Zorluklarla baş etme noktasında bize
yardımcı olacak kaynakları görmemizi ve yaratıcı çözümler bulmamızı kolaylaştırır.

Dağıtım, süreç ve etkileşim olmak üzere çoğunlukla üç boyutta incelenen örgütsel adalette dağıtım adaleti, sonuçların ne kadar adil dağıtıldığıyla süreç adaleti, sonuçların dağıtılmasıyla ilgili olan kararların ne kadar adil yönetildiği ile ilgilidir. Etkileşim adaleti ise yönetici ve çalışanlar arasındaki sosyal etkileşimin, hal ve tavırların adillik algısıdır.

Mobbing (Psikolojik Şiddet): Mobbing, diğer adıyla psikolojik taciz; kasıtlı, sistematik olarak yapılan ve bireyi aşağılayan, küçük düşüren, kendine olan güvenini ve saygısını sarsan davranışlardır. Bireyin saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi olmasıyla başlayan bir süreçtir.

Tükenmişliğin ilk aşaması olarak duyarsızlaşma, insanları temasta oldukları bir nesne veya sayı olarak algılamakla ilişkilidir. Kişilerarası duyarsızlık, istenmeyen talep veya algılanan tehditten kaçınmayı tercih eder. İşini yaparken kendini yetersiz ve aciz hissetmek, tükenmişliğin ikinci aşaması olan kişisel başarının
azalmasıdır. Son aşamada, en sık tükenmişlik ruh hali ile ilişkili olan duygusal tükenme, bireyin duygusal kaynakları tükettiğini ve işten bunaldığını hissettiğinde ortaya çıkar.

Öz-yeterlik ve öz-sevgi olmak üzere iki boyutlu bir yapıyla benlik saygısını incelediğimizde öz-sevgi boyutu, bireyin kendisini sosyal bir varlık olarak değerli
görmesi, onaylamasıdır. Öz-yeterlik boyutu ise kişinin kendisini yetkin, etkili ve kontrol sahibi olarak görme hissi olarak ifade edilir. İki boyut da öğrenilmiş çaresizlik deneyimleri için önemlidir.