İNSAN KAYNAKLARINDA GÜNCEL YAKLAŞIMLAR

Sorunun doğru cevaplanabilmesi psikolojiye atfedilen temel amaçları kılavuz kitabımızdan yararlanarak sıralayalım. Kılavuz kitabımızda bunlar psikolojik hastalıkları iyileştirmek, olası sorunların önüne geçmek ve insanları güçlendirmektir biçiminde sıralanmıştır. Bu bilgiye dayalı olarak doğru yanıtın “C” şıkkında verildiği görülmektedir.

Sorunun doğru yanıtın verilmesi için kılavuz kitabımızın gözden geçirelim. Kılavuz kitabımıza göre bilimsel bir akım olarak yeni kabul edilebilecek olsa da esasen pozitif psikoloji bir fikir olarak yeni sayılmaz. Bu hali ile konunun geçmişini mutluluk üzerine düşünce üreten antik filozoflara değin takip etmek mümkündür. Ayrıca, psikoloji biliminin tarihsel süreci içerisinde çeşitli bilim insanları, psikolojinin insanların güçsüz veya hasta yanlarına odaklandığına ve böylece onların içinde yer alan pozitif kaynakları ihmal ettiğine dikkat çekmiştir. Bu bilgiye dayalı olarak doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Psikoloji kuramlarının daha ziyade hasta ve kaygılı insanların davranış gözlemlerinden yola çıkılarak geliştirildiğine; referans noktasını sağlıklı ve hayatı güzel yaşamak isteyen insanlardan alan yaklaşımlara ihtiyaç olduğuna dikkat çeken psikolog Gordon Allport’tur. Bu bilgilere dayalı olarak doğru yanıtın ‘D’ şıkkı yani gereksinim olduğu görülmektedir.

Bugün bilinen anlamı ile pozitif psikoloji akımını disipline eden ve tüm dünyanın ilgisine sunan, Martin Seligman olmuştur. Seligman önderliğinde güç kazanan pozitif psikoloji akımının kendine özgü bir kimliği olduğunu ve bu kimliğin ona, öncül olarak sayılan yaklaşımlardan öte bir katkı sunma olanağı tanıdığını söylemek mümkündür.  Bu bilgiye dayalı olarak doğru yanıtın “A” şıkkıdır.

Sözcüklerin İngilizcedeki karşılıkları dolayısıyla PERMA modeli olarak anılan bu model, pozitif psikoloji araştırmalarına yön veren bir merkez olarak değerlendirilebilir. Bu modele göre psikolojik iyi oluşun beş temel ayağı vardır. Bunlar; olumlu duygular (positive emotion), bağlanma/akış (engagement), sosyal ilişkiler (relationships), anlam (meaning) ve başarıdır (accomplishment). Özetle ifade edilecek olunursa psikolojik iyi oluş; (P) bireyin neşe, mutluluk, rahatlık, haz vb. olumlu duygular deneyimlemesi ile (E) zevk alarak ve başarıyla gerçekleştirdiği bir uğraşa derinden bağlanması ile başkaları tarafından değer gördüğünü ve sevildiğini hissetmesini sağlayan olumlu sosyal ilişkilere sahip olması ile (M) yaşamının değerli olduğunu düşünecek ve yaşamında anlam bulmasını sağlayacak biçimde, kendisinden daha büyük bir oluşumun parçası olduğunu ve ona hizmet ettiğini hissetmesi ile ve (A) hedeflerine ulaşmak üzere harekete geçmesine yardımcı olacak başarma güdüsüne sahip olması ile ilişkilidir. Seligman’ın mutlu yaşama ulaşma yönündeki çalışmaları, psikolojik iyi olma halinin bileşenleri üzerine geliştirdiği beş boyutlu bir modele ulaşmıştır. Bu bilgilere göre doğru yanıt “E” şıkkıdır.

Örgütsel davranışın kurucuları arasında gösterebileceğimiz Abraham Maslow ve Douglas McGregor ‘dur. Buna bağlı olarak da doğru yanıt ‘B’ şıkkıdır.

Kılavuz kitabımızdaki bilgilere dayalı olarak şu saptamalar yapılabilir. Kim olduğun psikolojik sermaye, neye sahip olduğun geleneksel ekonomik sermayeyi, ne bildiğin insan sermayesi, kimleri tanıdığın sosyal sermaye karşılığında kullanılmaktadır. Kimlerle iletişim kurduğun sadece iletişim kurduğunu gösterip alanda buna özgü bir karşılık olarak bir kavram kullanılmamıştır. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Kılavuz kitabımızdaki bilgilere dayalı olarak şu saptamalar yapılabilir: Öncelikle psikolojik sermayenin bileşenleri öz yeterlik, iyimserlik, dayanıklılık, umut olduğu görülmektedir. Bilgilerden görülen çeldiricilerde verilen “etkililik verimlilik” şıkkının psikolojik sermayenin bileşeni olmadığı görülmektedir. Buradan doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Kılavuz kitabımızdaki bilgilere göre Bireyin, bir işin üstesinden gelebilecek becerilere sahip olduğu yönündeki inancı öz-yeterliliktir. Herhangi bir şeyin beklendiği şekilde gerçekleşeceğine veya genel anlamda geleceğin olumlu ve arzu edilen sonuçları beraberinde getireceğine inanç duyma hali iyimserliktir. Etkililik ve verimlik ise kurumsal amaçlara ulaşma ve en üst düzeyde ürün almaktır. Bir hedefe ulaşma arzusu ve hedefe ulaştıracak birbirinden farklı yollar bulabilme yetisi olmak üzere iki boyuttan meydana gelen pozitif bir psikolojik kaynak ise umuttur.  Olumsuz ya da olumlu gelişmeler sonrasında kişinin kendini toplayarak işlevsel durumunu sürdürebilme kapasitesini ifade eden kavram dayanıklılıktır. Bu nedenle doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Kılavuz kitabımızdaki bilgiler ışığında soru kökünde verilen bilgilerde (I)   Amaç sahibi olmak umut açısından oldukça önemlidir, (III) Kişinin engellere veya problemlere hazırlıklı olması, (IV) Amaçlara ulaştıracak yolları formüle etmek, (VI) Yalnızca nihai sonuçlara odaklanılmamalı, (VII) Alternatiflere hazırlıklı ve becerikli olmak şıklarının umut bileşeninin içinde olduğu belirlenmektedir. Buna karşılık (II) Kişinin tecrübeleri ve elde etmiş olduğu başarılar önemlidir ile (V) Psikolojik bakımdan genel halinin pozitif olması şıklarının öz yeterliliğe ait olduğu görülmektedir. Bu nedenle doğru yanıt “D” şıkkıdır.

Geleneksel anlayışa göre şirketlerin değer yaratma ve rekabet etme becerilerinin büyük ölçüde finansal ve fiziki varlıklarına yani işletmenin ekonomik sermayesinin bileşenlerine dayanmaktadır. Bu bağlamda geleneksel ekonomik sermayenin bileşenleri şu başlıklarda özetlenebilir:

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, finansal varlıklar geleneksel ekonomik sermayenin bileşenlerinden birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

İşletmelerin sermaye kaynaklarından birisi de insan sermayesidir. İnsan sermayesinin bileşenleri şu başlıklarda özetlenebilir: 

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, fikirler insan sermayesinin bileşenlerinden birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

İşletmelerin sermaye kaynaklarından bir diğeri de sosyal sermayedir. Sosyal sermayenin bileşenleri şu başlıklarda özetlenebilir:

Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, ''arkadaşlar'' sosyal sermayenin bileşenlerinden birisini temsil ettiğinden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Psikolojik sermaye, pozitif psikoloji ve pozitif örgütsel davranış akımlarının paralelinde temellenen bir kavramdır. Dolayısıyla pozitif örgütsel davranışın, yukarıda bahsedilen kriterleri çerçevesinde gelişim göstermiştir. İşletmelerin önemli bir sermaye kaynağı olarak psikolojik sermaye şu bileşenlerden oluşmaktadır:

Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, umut psikolojik sermayenin bileşenlerinden birisi olduğundan bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

İşetmelerin sermaye kaynaklarından birisini oluşturan insan sermayesinin bileşenleri şu başlıklardan oluşmaktadır:

Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, arkadaşlar sosyal sermayenin bileşenlerinden birisi olduğundan bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Seligman’ın mutlu yaşama ulaşma yönündeki çalışmaları, psikolojik iyi olma halinin bileşenleri üzerine geliştirdiği beş boyutlu bir modele ulaşmıştır. Sözcüklerin İngilizcedeki karşılıkları dolayısıyla PERMA modeli olarak anılan bu model, pozitif psikoloji araştırmalarına yön veren bir merkez olarak değerlendirilebilir. Bu modele göre psikolojik iyi oluşun beş temel ayağı vardır. Bunlar; olumlu duygular (positive emotion), bağlanma/akış (engagement), sosyal ilişkiler (relationships), anlam (meaning) ve başarıdır (accomplishment). Özetle ifade edecek olursak psikolojik iyi oluş; (P) bireyin neşe, mutluluk, rahatlık, haz vb. olumlu duygular deneyimlemesi ile (E) zevk alarak ve başarıyla gerçekleştirdiği bir uğraşa derinden bağlanması ile başkaları tarafından değer gördüğünü ve sevildiğini hissetmesini sağlayan olumlu sosyal ilişkilere sahip olması ile (M) yaşamının değerli olduğunu düşünecek ve yaşamında anlam bulmasını sağlayacak biçimde, kendisinden daha büyük bir oluşumun parçası olduğunu ve ona hizmet ettiğini hissetmesi ile ve (A) hedeflerine ulaşmak üzere harekete geçmesine yardımcı olacak başarma güdüsüne sahip olması ile ilişkilidir. Bu açıklamalardan hareketle yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, ekonomik ilişkiler psikolojik iyi oluşun bileşenlerinden birisi olmadığından bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

"Neşe, mutluluk, rahatlık, haz vb. olumlu duyguları deneyimlemek", psikolojik iyi oluşun bileşenlerinden birisi olan olumlu duygular kapsamında değerlendirilmektedir. Bu bakımdan yukarıdaki seçenekler incelendiğinde bir insanın işinde mutlu olması, psikolojik iyi oluşun yukarıdaki bileşenlerinden en fazla olumlu duygular bileşeniyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Bir kişinin kendinden daha büyük bir oluşumun parçası olduğunu ve ona hizmet ettiğini hissetmesi, psikolojik iyi oluşun yukarıdaki bileşenlerinden en fazla anlam bileşeniyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Bir kişinin zevkle ve başarıyla gerçekleştirilen bir uğrasa derinden bağlanması, psikolojik iyi oluşun bileşenlerinden bağlanma bileşeni kapsamında değerlendirilmektedir. Bu bağlamda bir öğrencinin hobi olarak benimsediği makat uçak yapımına zevkle ve başarıyla derinden odaklanması, psikolojik iyi oluşun yukarıdaki bileşenlerinden en fazla bağlanma bileşeniyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Bir kişinin hedeflere ulaşmak üzere harekete geçmeyi sağlayacak başarma güdüsüne sahip olması, psikolojik iyi oluşun bileşenlerinden başarı bileşeni kapsamında değerlendirilmektedir. Bu bakımdan bir öğrencinin hayalindeki üniversitede okuyabilmek için çok yoğun bir şekilde sınavı kazanma güdüsüne sahip olması, psikolojik iyi oluşun yukarıdaki bileşenlerinden en fazla başarı bileşeniyle ilişkili olduğundan bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.