Kariyer Yönetimi Bölümü
Örgütte ilerleme imkanı sağlayan işler hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer
Kamu-özel, büyük-küçük tüm örgütlerde kariyer söz konusu olabilmektedir. İlerleme olanaklarını bireye sağlayan unsur ise kariyer olarak ifade edilmektedir. Yükselme, terfi gibi kavramlar yakın ilişki içinde olmasına karşılık, kariyer kavramını tümüyle değil ancak belirli bir yönünü işaret edebilmektedir.
Örgütün nitelikli çalışanlar tarafından tercih edilmesinde belirleyici roller üstlenen uygulamalar hangi kapsamda gerçekleştirilmektedir?
Yanıt: Kariyer
"Örgütün belirlemiş olduğu kariyer uygulamaları bu noktada örgütün nitelikli çalışanlar tarafından tercih
edilmesinde önemli bir rol oynamaktadır." Kaynak kitabın ilgili sayfasında yer verilen bu ifadeden de anlaşılacağı üzere nitelikli çalışanların, belirli bir örgütü tercih etmeleri, söz konusu örgüt tarafından belirlenmiş bulunan kariyer uygulamaları aracılığıyla gerçekleşmektedir.
Çalışanların hangi kapsamdaki beklentileri karşılandığında örgütte daha uzun süre kalmayı tercih etmektedir?
Yanıt: Kariyer
"Kariyer ile ilgili beklentileri karşılanan birey çalışmakta olduğu örgütte daha uzun süre kalmayı tercih etmektedir." Kaynak kitapta yer verilen bu ifade, kariyer beklentisini ve onu uygun ölçülerde karşılamanın değerine vurgu yapmaktadır. Örgütte kalma, örgütsel vatandaşlık, örgütsel bağlılık gibi kavramlar elbette ki yalnız başına "kariyer beklentisi" konusuna hapsedilemez fakat yine de insanların tercih noktasında ve karar verme süreçlerinde bu unsur belirleyici olabilmektedir.
Temel yetkinliklere odaklanarak diğer faaliyetleri dış kaynak kullanımıyla karşılayan örgütlerde hangi alanda gerileme/azalma ortaya çıkmaktadır?
Yanıt: Hiyerarşik kademeler
"Temel yeteneklerine odaklanan, bunun dışındaki işleri dış kaynak kullanımı yoluyla başka firmalara yaptırmayı tercih eden örgüt sayısının artması nedeniyle, örgütlerdeki hiyerarşik kademe sayılarında da azalmalar yaşanmaktadır." Kayak kitaptaki bu anlatım, temel yetkinliklere (core competance) yönelerek ikincil konumdaki faaliyetleri dışarıya yaptıran (outsource eden), bir diğer deyişle fason üretime yönlendiren örgütlerde (işletme, firma, şirket), işleri yürüten hiyerarşik kademeleri, çalışan sayılarını dolayısyla da kariyerde ilerleme olanaklarını belirli ölçülerde zayıflatmaktadır.
Bireyin meslek yaşamı sürecinde edindiği deneyim ve becerilerin bütünü hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer
"Kariyer: Bireyin mesleki anlamda hayatı boyunca edindiği tüm deneyimler ve becerilerdir." Kitaptaki bu tanım cümlesi, kariyerin, çalışma yaşamının tümünü vurgulamakta, edinilen bütün beceri ve deneyimleri vurgulamaktadır.
Bireyin tek bir örgüte belirli bir işi yapmasını, (yatay veya dikey) çeşitli pozisyonlarda görevlendirilerek ilerlemesini, işe başlangıcından emekli olmasına kadar yükselmesi hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer
"Kariyer, daha önceleri aynı örgüt içerisinde aynı işi yaparken bireyin farklı pozisyonlarda (ki
genelde bir üst pozisyon) görevlendirilerek dikey olarak yükselmesini ifade etmekte idi. Günümüzde ise hem bireyin işe başlayıp emekli oluncaya kadar geçirdiği süreçte aynı örgüt içerisinde çeşitli görevler üstlenerek yükselmesini ifade etmekte hem de farklı örgütlerde aynı ya da farklı işlerde çalışmasını ifade etmektedir" ifadeleri kaynak kitapta yer almaktadır. Burada vurgulanan ilave husus, kariyer sürecinin yalnızca tek bir örgütteki üstlenilen çeşitli çalışma kademelerini ifade etmemekte, farklı örgütlerde üstlenilen görevlere bütün olarak bakılmakta olduğudur. Kariyer mutlaka aynı işi yapmakla değil, zaman zaman farklılaşan işleri de yapmayı gerekli kılabilmektedir.
Küçülmeye giden örgütlerin yalınlaşması, kariyer yollarına hangi şekilde yansımaktadır?
Yanıt: "Kısalma" ya da "kariyer yollarının kısalması"
"Günümüzde rekabetin de etkisiyle örgütler daha küçük ve yalın örgütler hâline dönüşmektedir. Küçülen ve yalınlaşan örgütlerde ise kariyer için gerekli olan basamak sayısı azalmakta ve doğal olarak kariyer yolları da kısalmaktadır". Kaynak kitaptaki bu ifadeler, örgütün yalınlaşmasının doğal sonucu olan örgüt içi yükselmeye kaynaklık eden hiyerarşik basamak sayısını, dolayısıyla da kariyerde yükselme yollarını kısaltmıştır. Bu durum bazı çalışanlara olumlu yansırken, bazılarına da olumsuz yansıyabilmektedir.
Bireylerin belirli bir örgütte uzun süreli istihdam edilebilme olanağının azalmasında hangi unsur etkili olmaktadır?
Yanıt: Örgütlerin yaşam sürelerinin kısalması
"Örgütlerin yaşam sürelerinin kısalması nedeniyle bireylerin bir örgütte uzun süreli istihdam edebilme olanakları da giderek azalmıştır." Kaynak kitapta yer verilen bu ifade artan rekabete de bağlı olarak örgüt yaşam sürelerinin kısalmasına işaret etmektedir. Yaşamı sonlanan bir örgütte kariyere devam edebile olanağı da ortadan kalktığı için örgüt çalışanları, farklı örgütlere geçmekte ya da tercihlerine bağlı olarak çalışma yaşamından tümüyle çekilebilmektedir.
Bireysel düzeyde edinilen mesleki donanımların zaman içinde çalışma yaşamının gereklerini karşılamada yetersiz kalmasına hangi etmenler sebep olmaktadır?
Yanıt: İşlerin yapı ve içeriğinin değişmesi
Kaynak kitapta şu anlatıma yer verilmektedir: "İşlerin yapısı ve içeriği sürekli değişmektedir. Bireylerin edindikleri mesleki donanım da bir süre sonra çalışma yaşamı için yetersiz kalmaktadır." Bu anlatıma göre, birey, işlerin niteliğine uyum sağlayıcı bir gelişim içinde bulunmaması sonucunda orta ya da uzun vadede yetersiz kalmaya başlamaktadır.
Bireyin; ebeveyn, akrabalar, arkadaşlar ve öğretmenler gibi yakın çevre unsurlarına yönelik gözlemleri aracılığıyla meslekleri tanıma ve karar verme çabası kariyerin hangi aşamasında oluşmaktadır?
Yanıt: Keşif dönemi (Keşfetme-arama 0-25 yaş)
Kaynak kitapta bu dönemin teme niteliği şu şekilde ifade edilmektedir: "Bu dönemin en önemli özelliği bireyin annesini, babasını, akrabalarını, arkadaşlarını, öğretmenini ve çevresindeki diğer insanları gözlemleyerek meslekleri tanımaya çalışması ve bir karar vermesidir." Burada "yakın çevre" ve "bireyin anlama, anlamlandırma, keşfetme, tanımaya çalışma" gibi anahtar kavramlar öne çıkmaktadır.
Bireyin kariyer hedeflerinin şekillenmeye başladığı, bireysel yetenek ve eğilimleri konusunda farkındalık oluştuğu, bireyin değerleri ile güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmeye başladığı, yaşam tarzına uyumlu olabilecek mesleklerin belirlenmeye çalışıldığı dönem hangi kavramla ifade edilmektedir?
Yanıt: Keşif dönemi
"Bireyin kariyer hedeflerinin şekillenmeye başladığı bir dönemdir. Birey, bu dönemde kendi yeteneklerini, eğilimlerini, değerlerini, güçlü ve zayıf yönlerini ve arzu ettiği yaşam tarzı ile çeşitli mesleklerin yani kariyer alternatiflerinin gereklerini ve sunduğu yararları irdelemekte ve birbirleri ile uyumlaştırmaya çalışmaktadır."
Kaynak kitapta yer verilen yukarıdaki açıklalar, kişi-iş uyumu bağlamında da ifade edilebilecek fakat erken dönemde yani bireyin kendi yetkinliklerini belirlediği keşif döneminde hem işleri hem de kendisini değerlendirerek uyumlaştırmaya çalıştığı bir dönemdir.
Birey, işe başlamasıyla birlikte kariyerinin temellerini atmaktadır. İşe yerleşmeyle birlikte ilk etapta öncelikli hedef olarak işe uyum gösterme gayreti içine girmektedir. Söz konusu işe uyum süreci hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Oryantasyon.
Edinilen işe ilk etaptaki uyum süreci "oryantasyon" olarak ifade edilmektedir. Bu süreç kaynak kitapta şu cümlelerle izah edilmektedir: "İşe başlama ve oryantasyon. Bu evrede birey artık bir örgüte yerleşmiştir ve kariyerinin temellerini atarak inşasına başlamıştır. Bu nedenle de öncelikli hedefi olan bir iş bulma yerine getirilmiştir ve onun yerini işe uyum gösterme hedefi almıştır."
Kariyer sürecinde tipik özellikler olarak bireyin zihinsel ve fiziksel yavaşlama, buna bağlı olarak sıklıkla depresyon ve diğer sağlık problemlerinden yakındığı, iş yerindeki genç ya da zeki çalışanlara işlerini kaptırmaktan korktuğu kariyer dönemi hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer ortası dönemi
Soruda "tipik özellikler" denilerek, söz konusu dönemde ağırlıklı olarak ya da sıklıkla karşılaşılan hususlar ön plana çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu dönemde mutlaka bu durumlarla karşılaşılacağı sonucu çıkmamakta fakat genel itibariyle benzer türden durumların meydana gelmekte olduğu vurgulanmaktadır. Kaynak kitapta bu tür durumlar şu anlatımla dile getirilmektedir: "Bireyin zihinsel ve fiziksel süreçlerinde yavaşlama başlamıştır ve bu nedenle sık sık depresyon ve diğer sağlık problemlerinden şikâyet etmektedir. İş yerindeki genç ve zeki çalışanlara işlerini kaptırmaktan korkmaktadır."
I. Birey, yaptığı işi sıkıcı, rutin ya da daha az tatmin edici bulabilmektedir
II. Yeni alanlara geçiş yaparak bu alanlarda kendilerini ispatlamaya çalışabilmektedir
III. İşine olan ilgi ve heyecanını tekrar yakalayabilmek ve kısır döngüden kurtulabilmek için sektör değiştirebilmekte ya da kendi işini kurabilmektedir.
IV. Örgütlerin insan kaynakları bölümlerinin, bu dönemi yaşayan bireylerin işlerine olan ilgilerini arttırabilmek için
çalışmalar yapması gerekmektedir.
Kariyer dönemlerinin hangisinde, yukarıda sıralanan tipik davranış biçimleri gözlemlenmektedir?
Yanıt: Kariyer ortası dönemi
Soru kökünde sıralanan hususlar, kariyerin diğer dönemlerinde de ortaya çıkabilmektedir fakat kariyer ortası dönemini niteleyen ve tipik yönler olarak daha ön plana çıkan durumlar kaynak kitabın ilgili sayfasında açıklanmıştır. Kitapta yer verilen ifadeler şu şekildedir:
Bireyler bu dönemde yaptıkları işi çok sıkıcı, rutin ya da daha az tatmin edici bulabilmekte, bundan dolayı da yeni alanlara geçiş yaparak bu alanlarda kendilerini ispatlamaya çalışabilmektedir. Birey işine karşı olan ilgisini ve heyecanını tekrar yakalayabilmek ve bu kısır döngüden kurtulabilmek adına bazen sektör değiştirmekte, kendi işini kurmakta ya da akademik kariyerine devam ederek yeni unvanlar elde etmeye çalışmaktadır. Örgütlerin İnsan
Kaynakları bölümleri özellikle bu dönemi yaşayan bireylerin işlerine olan ilgilerini arttırabilmek için çalışmalar yapmalıdır.
I. Bireyin, saygınlık kazanma ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçları daha ön plana çıkmaya başlamaktadır
II. Örgüte yönelimden ziyade, kişiliğe yönelimin ağır basmaktadır
III. Performansının ve hareketinin azaldığının farkında olan birey, mevcut işine ve kendisine odaklanmaktadır
Kariyer dönemlerinin hangisinde, yukarıda sıralanan tipik davranış biçimleri gözlemlenmektedir?
Yanıt: Kariyer sonu
Kariyerin son dönemi ile özdeşleşen davranış biçimleri kaynak kitapta açıklanmıştır. Açıklamalar aşağıdaki alıntıda olduğu gibidir: "Saygınlık kazanma ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçları ağır basmaktadır. Örgüte yönelimden çok
kişiliğe yönelimin ağır bastığı bir dönemdir. Performansının ve hareketinin azaldığının farkında olan birey, mevcut işine ve kendisine odaklanmaktadır."
Görevler arası geçişin ya da yükselmenin düşük olduğu, bireyin yetenek noksanlığından veya başka birtakım olumsuzluklardan dolayı terfi olanaklarının azalması durumu hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer platosu
Bazı kaynaklarda "kariyer düzleşmesi" olarak ifade edilen kavram kaynak kitapta kariyer platosu olarak ele alınmaktadır. coğrafi alan olarak plato düz bir yapıda olduğu için bu kavram tercih edilmektedir. Plato, ovadan farklı olarak alçak yerlere değil, nispeten yüksek coğrafi yerlere denildiği için, kariyer platosu da işe başladıktan belirli ve kayda değer bir zaman ve yükselme olduktan sonraki ve yükselme olanaklarının görece azaldığı zaman dilimini ifade etmektedir.
Bireyin üstlenmiş olduğu görevlerin analiz edilmesi sonrasında istihdam edilebileceği işlerin belirlenerek belirli bir sistematik çerçevesinde sıralanması hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Kariyer yolu
Olası kariyer yollarının belirlenmesinde insan kaynakları bölümleri belirgin işlevler üstlenmektedir. Bireyin yaptıkları, yapacaklarının teminatı ya da göstergesi olacağından hareket edilerek olası kariyer yolları yapılandırılabilmektedir. Kaynak kitapta yer verilen izahat şu şekildedir: "Bireylerin yerine getirdikleri görevlerin analiz edildikten sonra istihdam edilebilecekleri işlerin belirlenerek bunların mantıklı ve uygun bir şekilde sıralanmasına kariyer yolu adı verilmektedir."
Fazladan gelir elde etmek için çalışanın, ek iş yapması nedeniyle asli işinde yapması gerekenleri aksatması durumu hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Ay ışığı sorunu
Bu kavram, özellikle gündüz saatlerinde asli bir işe sahip olup dinlenme saatleri olan günün ilerleyen saatlerinde ilave iş yaparak gelirini artırmaya çalışan bireyler için kullanılmaktadır. Dinlenme zamanı olarak kabul edilen ve ay ışığının belirdiği gece zamanlarını vurgulamak için kullanılan bu kavram, bireyden, çalıştığı örgütten ya da bireyin kişisel çevresinden kaynaklanan daha çok kazanma isteği, asli görevlerine olumsuz yansımakta ve çalışma performansı düşmektedir.
Bireysel düzeyde yaşanan kişinin fiziksel, zihinsel ve duygusal yönlerden bitkin duruma düşmesinden kaynaklanan bu nedenle de yaptığı işten tatmin elde edememesi hali hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Tükenmişlik
Kişinin karşılaştığı ve çalışma yaşamındaki sendromlar arasında yer alan bu durum, stresli çalışma ortamının uzaması neticesinde ortaya çıkmaktadır. Sonu gelmeyeceği hissi uyandıran bu durum kaynak kitapta şu şekilde izah edilmektedir: "Bireyin fiziksel, zihinsel, duygusal açıdan bitkinlik yaşaması nedeniyle yaptığı işten istediği tatmini elde edememesidir. Genellikle uzun süre stres yaşayan bireyler bir süre sonra tükenmişlik sendromu yaşamaktadır."
Üst kademelere yükselebilmeyi düşünürken bireyin daha alt kademelere indirilmesi ya da kariyerde durağanlığa uğrayarak aynı kademede kalması ya da işten çıkarılması durumu hangi kavram ile ifade edilmektedir?
Yanıt: Gözden düşme
Bu sorudaki durumda çalışan birey, "rütbe düşürme" ya da "tenzil-i rütbe" olarak da ifade edilen durumla karşılaşabilmektedir. Rütbe düşürmenin yanı sıra ona eşdeğer sayılabilecek bir durum olarak, sürekli olarak aynı görev konumunda tutularak yükseltilmesi durumu, daha genel bir kavram olan "gözden düşme" durumunu ifade etmektedir. Zira gözden düşme halinde, bu iki duruma ilave olarak çalışanın işten çıkarılması bile söz konusu olabilmektedir. Kaymak kitaptaki açıklama şu şekildir: "Bireyin bir alt kademeye indirilmesi ya da kariyerde durağanlık yaşayarak sürekli aynı kademede kalması veya işten çıkarılması gözden düşme olarak nitelendirilmektedir."