İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 7

İşletmedeki iş analizi yapılma nedenleri şu şekilde sıralanabilir;
• İşin gereklerinin belirlenmesi (eğitim, deneyim, yabancı dil bilgisi, özel bir sertifika ya da belge gibi
somut özellikler),
• Yetkinliklerin belirlenmesi (astlarını eğitebilme, liderlik, takım çalışması, müşteri odaklılık gibi
soyut kavramlar),
• İş tanımlarının hazırlanabilmesi,
• Çalışma sırasında personel için gerekli olan giyim, kuşam, donanımın belirlenmesi ve korunma
yöntemlerinin saptanabilmesi,
• Çalışma ortamının iyileştirebilmesi ve personelin işinin kolaylaştırılması,
• İnsan kaynakları planlamasının yapılabilmesi,
• Personel seçme ve işe almada kesin ve net ölçütlerin oluşturulması,
• Oluşabilecek eğitim gereksiniminin belirlenmesi,
• Performans değerleme ve kariyer planlamasının temelini oluşturan iş bilgisinin belirlenmesi,
• İş değerleme ve ücretlemede oluşturulacak iş gruplarının belirlenmesi,
• Çalışanlarla ilgili yasal düzenlemelerin yapılması,
• Çalışan güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olunması amacıyla iş analizi yapılır.

maddeleri uyarınca doğru cevap "e" şıkkıddır.

İş analizi bilgileri, birçok insan kaynakları yönetimi kararının temelini oluşturur. Örneğin, hangi nitelikleri taşıyan insanların işe alınacağına karar vermek için; işi yapmak için gereken insan özellikleri hakkındaki bilgileri kullanırsınız. Ayrıca, eğitim programları oluşturmak ve ücret oranlarını hesaplamak için işin görevleri hakkında bilgilere ihtiyacınız olacaktır. İş analizi insan kaynakları yönetiminde merkezi bir rol oynadığı için insan kaynakları yönetimi biriminin fonksiyonlarını yürütebilmesi için gereken altyapıyı sunduğu söylenebilir.

Diğer yandan iş analizi sonuçları işletmede eşitlik, adillik, hesap verebilirlik ve şeffaflık gibi kurumsal yönetim ilkelerin yerleştirilmesi için de altyapı hazırlamaktadır. Topluma eşit istihdam fırsatı sunma, çalışanların objektif ölçütlere göre değerlendirilmesi, terfi etmesi, ücretlerinin adil bir şekilde ödenmesi, ayrımcılık yapılmadığının ispatlanması gibi birçok örgüt içi önemli konu yetkin bir iş analizi yapılmasını gerektirir.

“İşe alma süreci” işletmenin personel ihtiyaçlarını planlamak, daha sonra adayları işe almak ve pozisyonları için en iyisini seçmek demektir. Hangi işlerin doldurulması gerektiğine ve kendileri için başvuru sahiplerinin nasıl işe alınacağına karar vermeden önce, işverenler genellikle her işin gerektirdiği görevleri ve işçi becerilerini bilmek ister. İş analizi bu bilgiyi sağlar. Bu bağlamda doğru cevap "a" şıkkıdır.

İş analizi için genel itibari ile toplanması gereken bilgi ve veriler şu şekildedir;
• İşletme felsefe, misyon ve yapısına ait bilgi ve veriler
• Lisans, izin ve yasal gereklilik için gerekli olan bilgi ve veriler
• İşin görülmesinde taşınan yetki ve sorumluluklarla ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilmesinde gerekli olan mesleki standartlarla ilgili bilgi ve veriler
• Yapılacak işin gerçekleştirileceği, içinde faaliyette bulunulan çevreye ait bilgi ve veriler
• İşin parçası olduğu, üretilecek mal ve hizmetlerle ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilmesinde gerekli olan, kullanılacak makine, ekipman, aletlerle ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilme koşulları (örn. süre, kalite vb.) ile ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilmesi için gereken kişisel özellikler, yetkinlikler ile ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilmesi için gereken özel hareket ve davranışlarla (Örn. atlama, zıplama, tırmanma,
ağır kaldırma vb.) ile ilgili bilgi ve veriler
• İşin gerçekleştirilmesi sırasında çalışanların karşılaşabileceği veya duyumsayabileceği psikolojik ruh
hâlleri ile ilgili bilgi ve veriler
• Gelecekte iş ile ilgili beklenen değişiklik ve gelişimlerle ile ilgili bilgi ve veriler
• İş gerçekleştirilirken karşılaşılabilecek dikkat edilmesi gerekli, önemli, kritik nitelikli bilgi ve veriler
İşletme amaçlarına uygun olarak belirlenmiş olan işlerin analizi için toplanan verilerin güvenilir veriler
olmasına dikkat edilmelidir.

Bilgileri gereği doğru cevap "e" şıkkıdır.

İşi Oluşturan Faaliyetler
• İşe yönelik faaliyetler
• İşin içerdiği süreçler
• Faaliyetlerin kayıtları
• Kişisel sorumluluk/hesap verme

kapsamı gereği doğru cevap "d" şıkkıdır.

İş analizi yapılırken farklı yöntemler kullanılabilir. İşletmenin ve yürütülen işlerin özelliğine göre uygun bir yöntem seçilebilir. İş analizinde kullanılan yöntemler şu şekildedir:

İş Gerekleri: İş analizi bilgilerinden elde edilen işi yapacak çalışanın niteliklerini gösteren açıklamadır.

İş gerekleri de adından anlaşılacağı gibi, işi yapacak çalışanın sahip olması gereken özelliklerdir. Daha açık bir deyişle; işi yapacak çalışanların sahip olması gerekli nitelik, eğitim, beceri, yetkinlik ve deneyimleri gösteren özet bir açıklamadır.

İşi icra eden kişinin değerlendirilmesini esas alır.

İş etüdü

Yeniden yapılandırma

Çalışanların örgüt içindeki yerlerini ve katkılarını içselleştirmelerini sağlar.

İş değerlemesi

İş analizi yapmak

İstenmeyen davranışın cezai sonuçları hakkında önceden bilgilendirilme yapılması.

Klasik Organizasyon Teorisi bünyesinde yer alan “Bilimsel Yönetimin İlkeleri” adlı çalışmasıyla Frederic W. Taylor yaklaşık yüz yıl önce işletmelerde işgücü veriminin nasıl yükseltileceğini açıkladı. Bunlar: 

Her iş unsurlarına ayrılmalıdır.
Her iş için standart uygulama yöntemleri bilimsel araştırmalar yapılarak geliştirilmelidir.
Her iş için, uygun özellikte işgörenler seçilmelidir.
Seçilen işgörenler, iş ile ilgili standart yöntemler konusunda eğitim görmelidir.
İşler ile ilgili her kademede ortak sorumluluk içinde planlar yapılmalı, iş kayıpları önlenmelidir.
Standart üretim kapasiteleri üstünde üretim için teşvik primleri sağlanmalıdır.

Öncelikle iş analizinin “sosyal yapılandırma” ve “insani yapılandırma” çıktıları; işletmenin insan kaynakları biriminin yürüteceği işlere destek sağlayacak nitelikte, başka bir deyişle “altyapıyı sağlayan” faaliyetlerdir. İş analizinin “fiziki yapılandırma” çıktıları ise daha çok endüstri mühendisleri tarafından yürütülen faaliyetlerdir.

İş analizini alanında yetkin, deneyimli insan kaynakları uzmanları yaparlar. İş analizi sürecinde önemli olan konu “işin” analiz edilmesidir. İşi “icra edenin” değil. Sözgelimi sekreterlik işi analiz edilirken o işi icra eden, sözgelimi Sekreter Esra Hanım’ın performansını değil, sekreterlik işiyle ilgili gerekli bilgilerin toplanmasıdır.

İşletmedeki iş analizi yapılma nedenleri şöyle özetlenebilir (Saruhan, Yıldız, 2014: 123):
• İşin gereklerinin belirlenmesi (eğitim, deneyim, yabancı dil bilgisi, özel bir sertifika ya da belge gibi
somut özellikler),
• Yetkinliklerin belirlenmesi (astlarını eğitebilme, liderlik, takım çalışması, müşteri odaklılık gibi
soyut kavramlar),
• İş tanımlarının hazırlanabilmesi,
• Çalışma sırasında personel için gerekli olan giyim, kuşam, donanımın belirlenmesi ve korunma
yöntemlerinin saptanabilmesi,
• Çalışma ortamının iyileştirebilmesi ve personelin işinin kolaylaştırılması,
• İnsan kaynakları planlamasının yapılabilmesi,
• Personel seçme ve işe almada kesin ve net ölçütlerin oluşturulması,
• Oluşabilecek eğitim gereksiniminin belirlenmesi,
• Performans değerleme ve kariyer planlamasının temelini oluşturan iş bilgisinin belirlenmesi,
• İş değerleme ve ücretlemede oluşturulacak iş gruplarının belirlenmesi,
• Çalışanlarla ilgili yasal düzenlemelerin yapılması,
• Çalışan güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olunması amacıyla iş analizi yapılır.

Aşamalar şu şekildedir: 

1. Sürece katılanların selamlanması ve çok kısa tanıtımlar yapılması
2. İş analizi sürecini ve katılımcıların bu süreçteki rollerini kısaca açıklanması
3. İşin temel özeti üzerinde anlaşma sağlayarak analiz etmek üzere olunan işin kapsamını belirlenmesi
4. “İdari” ve “Denetleyici” gibi işin geniş fonksiyonel veya görev alanlarının belirlenmesi
5. Bir hesap tablosu veya insan kaynakları yazılımı kullanarak her görev alanındaki
görevler ve görev listesinin yazdırılması ve grubun bunu tartışmasının sağlanması

İş analizi bilgileri şöyle sınıflandırılabilir (Uyargil, İKY: 49-50):
İşi Oluşturan Faaliyetler
           İşe yönelik faaliyetler
• İşin içerdiği süreçler
• Faaliyetlerin kayıtları
• Kişisel sorumluluk/hesap verme
          İşçiye yönelik faaliyetler
• İşin yapılışı sırasında söz konusu olan
beşerî davranışlar
• Temel hareketler
• Kişisel iş gerekleri
Makine, Araç Gereç, Teçhizat ve Diğer Yardımcı Malzemeler
          İşe ilişkin somut ve soyut öğeler
• Kullanılan malzeme
• Yaratılan ürün
• Kullanılan ya da uygulanan bilgi
• Sunulan hizmet

Makine, Araç Gereç, Teçhizat ve Diğer Yardımcı Malzemeler
         İşe ilişkin somut ve soyut öğeler
• Kullanılan malzeme
• Yaratılan ürün
• Kullanılan ya da uygulanan bilgi
• Sunulan hizmet