İNSAN HAKLARI VE SOSYAL HİZMET

Magna Carta

bu ilk temel belgedeki en önemli düşünce adil bir yargılama olmadan, keyfi olarak,
kişiye hiçbir hak mahrumiyetinin verilemeyeceğidir. Bu düşünce, yani hukuka dayanmadan
kişiler hakkında keyfi kararlar vermenin, bir
yönetimde kabul edilebilir bir tutum olmadığı,
günümüze kadarki tüm belgelerde dile getirilen
en önemli ifade olmuştur.

Orta Çağ’dan sonra insanlar yeniden, dış dünya hakkında deneyin bilgisinin önemli olduğunu
keşfedeceklerdir. Bu felsefecilerin ilklerinden biri
de Francis Bacon’dır. Bacon bir tür tümevarımı akıl
yürütme olarak kullanır. İnsanın gözlediği art ardalıkları biriktirerek sonuçlar çıkardığını ileri sürer.
Böylelikle de insan bu neden etkilere dayanarak,
bir durumu öngörebilir. Bunu da Bacon, “Bilmek
egemen olmaktır” diye ifade eder. Bacon’ın dile getirdiği bu ifadeyi Thomas Hobbes toplum hakkındaki görüşlerinde öncül olarak kullanır

Hobbes tek tek durumları gözleyip sonuç çıkarma işini toplumsal olaylara uygular. Yani insanların eylemleri ile devletlerin tutumlarını gözleyip bunlardan gelecekte olup biteceklere ilişkin çıkarımlarda bulunur. Ona göre tarihe bakılarak kişilerin
eylemleriyle devletlerin yapıp ettiklerinin değişmez nedenleri belirlenebilir. Bu nedenler bilindiğinde de geleceğe egemen olunabilir, yani gelecek belirlenebilir. Hobbes, Bacon’un doğada yaptığı şeyin, toplumda da yapabileceğini, toplumsal alanda kestirimlerde bulunabileceğini düşünür.

Hobbes’un, Rousseau ve Locke’un sözleşme
düşüncesinden önemli farklarından biri budur.
Rousseau ve Locke’un sözleşme düşüncesinde,
böylesi bir ahlakiliği yaratma diye bir sorun yoktur.
Bunlarda yapılan antlaşmalar ahlaki ya da siyasi yükümlülükler doğurabilmektedir.
Hobbes’un sözleşme düşüncesi örneklerden
biridir. Sonraları toplumsal sözleşme düşüncesini
John Locke, J. J. Rousseau gibi filozoflar da dile
getireceklerdir. Ancak bu toplum sözleşmesi düşüncelerinin hepsinde ortak olan öğe, varsayımsal
bir doğa durumunun betimlenmesidir. Değişense,
bu doğa durumunun –Hobbes’da olduğu gibikimi felsefecide bir cehennemmiş gibi, kiminde de
–Locke da olduğu gibi- bir cennetmiş gibi betimlenmesidir. Ortak olan diğer unsursa -doğa durumu ister bir cennetmiş gibi ister bir cehennemmiş
gibi betimlensin- her iki durumda da terk edilmesi
gereken bir durum olarak kabul edilerek bir sözleşmeyle toplum durumuna geçiştir

Locke, doğa durumunda insanların sahip olduğu hakları da sayar: özgürlük, yaşam ve mülkiyet.

İkinci büyük savaştan sonra da 10 Aralık 1948’de, evrensel geçerliliği olması beklentisiyle İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ni Birleşmiş Milletler aracılığıyla çıkartır. Bu Bildirge insan haklarının gelişiminde bir dönüm noktası oluşturur.

Rousseau’ya göre yarı toplum durumunda değişikliği meydana getiren şey tarımın ve madenciliğin bulunmasıdır. Yani insanı toplum sözleşmesi yapmaya götüren unsur, özel mülkiyetin doğuşudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Rousseau’nun Hobbes ve Locke’tan önemli bir farkı vardır. Rousseau, Hobbes ve Locke’un insanların doğuştan getirdiklerini söyledikleri yaşama, özgürlük, mülkiyet gibi temel haklarına ek olarak toplumsal ve siyasal haklardan da söz edecektir. Doğru cevap E seçeneğidir.

İnsan hakları düşüncesinin somut değil aksine soyut bir düşünce olduğu yönünde eleştiriler vardır. Doğru cavap B seçeneğidir.

Evrensel bildirgede insan hakları, insan türünün nasıl muamele görmesi gerektiğine ilişkin talepler olarak kaleme alınmıştır. Burada dile getirilen insan hakları, her türden toplumsal düzenlemenin ilkeleri olsun istenmektedir. Yani devletlere hukuksal ve ahlaksal yükümlülükler yüklemekte, her türlü hukuk normunun türetileceği ilkeler olarak görülmektedirler. Bu belgeye imza koymuş devletler, böylelikle, insan hakları denen hakları tanımış olmakta, yurttaşlarına da bu hakları sağlama yönünde söz vermektedirler. Doğru cevap D seçeneğidir.