İNSAN HAKLARI VE SOSYAL HİZMET

Viyana Deklarasyonu ve Eylem Programı

İmtiyazlı bir grup insanla sınırlandırılması

J.Piaget

İnsan hakları, hukukun kendisidir.

Özgürlükler, yasal istemlere dönüştürülmüş etik istemlerdir.

Antropo­lojik özgürlük

M. Scheler

I.Kant

Türe özgü içgüdüsel davranışlar

Kateb

İnsan hakları kişilerin uluslarına, ırkına, dinine, cinsiyetine, yasal olarak güvence altına alınmış olup olmalarına bakılmaksızın her insanın sahip olduğu, yalnızca insan türünün bir üyesi olmakla sahip olduğu moral haklardır. İnsan türünün üyesi olmakla her insanın belli temel haklara sahip olduğu anlamında insan hakları düşüncesi, bütün insanların onur ve haklar bakımından eşit oldukları, çünkü bütün insanların yapılarında bu özellik ve insanı diğer canlılardan ayıran olanakları taşıdıkları varsayımına dayanır. Yanıt A şıkkıdır.

Bildirgelerin ilan tarihleri şöyledir: Magna Carta (1215); İngiliz Haklar Sözleşmesi (1689); Amerika Birleşik Devletleri Bağımsızlık Bildirgesi (1776); Fransız İnsan Hakları Bildirgesi (1789); İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948). Yanıt C şıkkıdır.

25 Haziran 1993’teki Viyana İnsan Hakları Konferansı, Soğuk Savaşın sona ermesinin ardından düzenlenen ilk insan hakları konferansıdır. Yanıt E şıkkıdır.

İnsan hakları yalnızca politik bir sorun değil, aynı zamanda etik ve felsefi bir sorundur. İnsan haklarını koruyacak, ihlalini engelleyecek olan hem devletler hem de kişiler olacaktır. Bu da bize etik ve siyaset ya da etik ve siyaset felsefesi arasındaki ilişkiyi gösterir. Yanıt E şıkkıdır.

İnsanın neden korunması gereken bir canlı olduğu, neden özel bir korumanın önemli olduğu sorusuna Kuçuradi, insanın yapısal özellikleri ve olanakları sonucu sahip olduğu değere işaret ederek yanıt verir. İnsanın sahip olduğu yapısal özelliklerinin (properties) ve olanaklarının (potentialities) onu diğer canlılardan ayıran ve ona “değerini” veya “onurunu” kazandıran şey oldukları düşünülür. Kuçuradi’nin insan hakları kavramı insanın değerli ve onur sahibi bir varlık olduğu düşüncesi üzerinde temellenir. ‘İnsanın değeri’ derken Kuçuradi “insanın diğer canlılar arasındaki özel yeri”ni kasteder (Kuçuradi 2011a: 2). Yanıt B şıkkıdır.

Kuçuradi’ye göre, hak ve özgürlük kavramlarını kavramsal olarak ayrı şeydir. ‘Hak’, kişinin, yasal güvence altına alınmamış olsa bile sahip olduğu bir şeyi –görmesi gereken muameleyi dile getirir. ‘Özgürlük’ ise, kişinin görmesi gereken bu muamelenin, bir ülkede yasal güvence altına alınmış olması anlamına gelir. Yanıt D şıkkıdır.

Habermas insan doğasına ilişkin terminolojiye katkı sunduğu bu iki terimle bilim ve teknolojideki gelişmelerin insan yaşamına etkisinin nasıl olacağı ve biyoteknolojik çalışmaların esas amacının ne olması gerektiği üzerinde durur. İnsan doğasına ilişkin bu ikili ayrımında Habermas, “ ‘doğal’ olan ya da “natura naturata” ya da “created nature” “yaratılmış doğa” yerine ‘doğal olarak büyüyüp gelişen’i; ‘yapma’ olan, “natura naturans” ya da “yaratan doğa” yerine de ‘insan eliyle yapılan’ı kullanır. Yanıt D şıkkıdır.

Doğa bilimlerinin ve genetik psikolojinin çoktandır gelenekselleşmiş olan, insanın yeryüzündeki gelişimin en son ürünü olduğu düşüncesidir; buna göre insan, hayvan dünyasındaki daha az gelişmiş benzerlerinden yalnızca – her ikisi insanın dışındaki doğada bulunan- enerji ve yetilerinin karışımındaki karmaşıklık derecesiyle ayrılmaktadır” (Scheler 1998: 35). Yanıt A şıkkıdır.

“İnsan onuru kavramı insanın yapısına ilişkin (antropolojik) bilgiden oluşurken, şeref kavramı bir kişinin değerine ya da farzedilen değerine -imgesinin değerine-gösterilen saygıyı dile getirir” (Kuçuradi 2011c: 73). Yanıt B şıkkıdır.

Kuçuradi, insan haklarını insan aklının ürettiği bir kavram ya da bir fikir olarak kabul eder. Temel haklar ya da kişi hakları olarak da adlandırılan insan hakları insan türünün üyesi olan her tek kişiyle ilgili bazı gereklilikleri -bu kişilerin yalnızca insan türünün üyesi oldukları için değerini koruma istemleri olarak karşımıza çıkan gereklilikleri (Kuçuradi 2010: 58) korumayı- dile getirirler. İnsanın değerinin ya da onurunun korunmasıyla temellendirilen insan hakları düşüncesi, her insanın “-yediğimiz ekmeği yapmış, her an kullandığımız elektriği bulmuş, bazılarımızın okuduğu Küçük Prens’i yazmış, hakkaniyet düşüncesini getirip ombudsman kurumunu kurmuş bir türün üyeleri oldukları için- belirli bir şekilde: insanın bir tür yapısal olanaklarının gerçekleştirilmesini olanaklı kılan bir şekilde muamele görme”si gerektiğini dile getirir (Kuçuradi 2011c: 70). Yanıt C şıkkıdır.