İNSAN HAKLARI VE SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 7

“Özgür kişilerin hapis veya mala el koyma gibi cezalar alması için keyfiyet yeterli değildir, kralın kanunlara uygun davranması gerekir ve kanunlar hükümdarların isteklerinden üstün tutulur” maddeleri Magna Carta Libertatum’da yazılı olarak yer alan insan hakları ve özgürlük maddelerindendir. “Savaş gibi önemli kararlar parlamento tarafından onaylanır” maddesi İngiliz haklar Bildirgesi’nde yer alan bir maddedir ve kralın yetkilerini kısıtlamaya yöneliktir. “İnsanlar kanuni açıdan eşit ve özgür olarak dünyaya gelirler” maddesi ise Fransız İnsan Hakları Bildirgesi’nde yer alan bir maddedir. Buna göre, II, III ve V numaraları maddelerin yer aldığı D seçeneği doğru yanıttır.

Özellikle çalışma koşullarında iyileştirmeye yönelikçalışma saatleri, yaş, asgari ücret, lojman, gibi gibi çeşitli düzenlemeler yapılmasını sağlayan 1917 tarihli Meksika Anayasasında 14 yaşından küçük olanların çalıştırılması yasaklanmıştır. Dolayısıyla, doğru yanıt C seçeneğidir.

Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk insan hakları metni olarak 1808-Sened-i İttifak kabul edildiğinden, doğru yanıt A seçeneğidir.

Bireycilik, ataerkillik, sömürgecilik ve rkçılık insan haklarında “evrenselcilik ve kültürel görecilik” tartışmasına yol açan temel faktörlerdir. Buna karşın modernlik bu tartışmaya yol açan faktörlerden biri olmadığından, doğru yanıt E seçeneğidir.

“İnsan haklarına ilişkin düzenlemeler bütün insanlık için geçerlidir” ve “Düzenlemeler her toplum, kültür ve inanç sistemini kapsayıcı niteliktedir” açıklamaları insan haklarında evrenselcilik yaklaşımını açıklarken; “Doğru ve yanlış tanımlamaları kültürden kültüre göre değişebilir” ve “Hiçbir kültür diğerinden üstün değildir” açıklamaları insan haklarında kültürel görecelik yaklaşımını açıklamaktadır. Bu nedenle I ve IV nolu açıklamaların verildiği C seçeneği doğru yanıttır.

İnsan haklarında evrenselcilik ve kültürel görececilik tartışması uygulayıcılar tarafından benimsenme türlerine göre dörde ayrılmaktadır. Bir taraf aşırı kültürel göreceliği savunur ve evrenselciliği tamamen yok sayarsa ona, radikal kültürel rölativizm; tersi şekilde evrenselciliği öncelemekte ve kültür etkisini yok sayarsa ve radikal evrenselcilik olarak adlandırılmaktadır. Bu değerlendirmede aradaki formlar ise evrenselciliği yok saymadan kültürel görececiliği ön planda tutan katı kültürel rölativizim ve insan haklarına yönelik yaklaşımda kültür etkisini evrenselcilikten sonra değerlendirmeye alan zayıf kültürel rölativizmdir. Buna göre doğru yanıt A seçeneğidir.

Sosyal hizmet uzmanının çalışma kapsamında yer alan, sosyal hizmet uzmanının savunması ve/veya koruması gereken haklardan; insanların yaşamlarını gözeten ve temel insan hakları kapsamında yer alan haklar birinci kuşak haklar; eğitim, sağlık, barınma ve istihdam gibi kişinin gelişim göstermesi zaruri olan haklar ikinci kuşak haklar; sosyal kalkınma, ekonomik, siyasi, kültürel ve çevreci kalkınma ile manevi kalkınma gibi haklar ise üçüncü kuşak haklardandır. Buna göre kültür, ikinci kuşak haklardan değil, üçüncü kuşak haklardan biri olduğu için, doğru yanıt B seçeneğidir.

Müracaatçılar, değerlendirme ve müdahale süreçlerinde tam ortaktır ve bunun sağlanması için sosyal hizmet uzmanının yatırım yapması, katılım ve içerme; sosyal hizmet uzmanlarının mevcut güç dengesizliklerini tespit edip bunun müracaatçılar üzerindeki etkisini çözümleyerek güçlendirmesi, eşitlik ve ayrımcılık yapmama; sosyal hizmet uzmanlarının müracaatçıların insan hakları konusundaki bilgilerini arttırması ve gerçekleştirilen çalışmaların sonuçlarını paylaşarak hesap verilebilirliği teşvik emesi, hesap verebilirlik; sosyal hizmet uzmanının müracaatçıların insan haklarının tamamına erişebilmeleri bağlamında ortam sağlaması ve bu hakları savunması bölünemezlik; sosyal hizmet uzmanları ve sosyal hizmet kurumlarının, hiçbir uygun müracaatçının yanlışlıkla veya kasıtlı olarak hizmet faydalarından dışlanmamasını sağlaması, evrensellik ve devredilemezlik; sosyal hizmet uzmanlarının sorunları çözmek için bütüncül değerlendirmeler ile diğer profesyoneller ile iş birliği yapması, karşılıklı bağımlılık ve karşılıklı ilişki prensibini ortaya koymaktadır. Buna göre doğru yanıt, D seçeneğidir.

Sosyal hizmet mesleği içerisinde yaygın olarak kullanılan ve birey, aile ve toplumdaki eksiklik, sorun, hastalık ve anormalliklere odaklanan medikal modele tepki olarak ortaya çıkan model "Güçler Perspektifi ve Güçlendirme" dir. Bu nedenle doğru cevap "A" dır.

A, C, D ve E seçeneklerinde  feminist sosyal hizmetin özelliklerindendir; ancak B seçeneğinde  Mikro ve makro müdahaleler ayrı ayrı   değil birlikte yürütülür. Bu nedenle doğru cevap "B" dir.

Son dönemde kültürle ilişkili olarak kültürel yetkinlik modeli yerine deneysel-fenomenolojik model de olarak adlandırılan bir model önerilmektedir. Bu nedenle doğru cevap "E" dir.

Ancak tür olarak insanın değeri ifadesindeki değer ile gündelik dildeki onur veya şeref karıştırılmamalıdır. Tek tek kişilerin değerinden ayrı olarak “tür olarak insanın değeri” dediğimiz şey ile İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde geçen “insan onuru” (human dignity) ifadesi örtüşür; yani değer ile onur bu anlamda olmak üzere örtüşür. Fakat,
gündelik hayatta kullandığımız şeref anlamında onur, türe ya da kişiye özgü değildir, onun yapısal bir özelliği olmadığı için “değer”e karşılık gelmez.
Aristoteles’in belirttiği gibi onur (şeref) başkası tarafından kişiye verilen ve bazen de ondan geri alınan bir şeydir; oysa bir şeyin değeri, daha önce belirttiğimiz gibi onun kendisinin sahip olduğu bir şey, bir tür ayırt edici özelliktir.

İnsan haklarının tanımlanması ile ilgili olarak, bu hakların herkese uygulanacağını tanımlayan ‘evrensellik’ ve yalnızca bazılarının kabul edilip diğerlerinin reddedilemeyeceğini tanımlayan ‘bölünmezlik’ kavramları ön plana çıkmaktadır. Bunlarla birlikte insan haklarının ‘vazgeçilemezliği’ ve ‘devredilemezliği’ de bu hakların tanımlanması açısından sınırları oluşturmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Günümüz insan hakları düzenlemelerinin düşünsel temeli John Locke tarafından, insan hakları kavramının oluşturulması ile başlar. Doğru cevap B’dir

İnsanların yaşam, özgürlük ve mülkiyet gibi temel bazı hakları olması gerektiğini savunan Locke’u, Jean-Jacques Rousseau’nun insanı ilksel hâlinden farklılaşmış ve medeniyetin konforuna bağımlı hâle gelmiş olması itibari ile, diğerleri ile ilişki kurmaya zorunlu olan bir canlı olarak tanımlayan Toplum Sözleşmesi kuramı takip etmiştir. Rousseau, bu yaklaşımında birey ve toplum özgürlüklerinin sınırlarını tartışmış ve modern insanın ihtiyacı olan en önemli şeyin ‘sivil özgürlük’ olduğunu söylemiştir. Doğru cevap D’dir.

Günümüz anlayışı ile kurumsal bir yapıda ve yazılı olarak taraflarca kabul edilen ilk insan hakları metni 1215 yılında, İngiltere kralı tarafından soylular ile imzalanan Magna Carta Libertatum olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap C’dir.