İNSAN HAKLARI VE KAMU ÖZGÜRLÜKLERİ

Yaşama hakkı, kişinin fiziki ve ruhi bütünlüğünü koruyabilmesi ve varlığının çeşitli etkilerle bozulmasına engel olabilmesi hakkıdır. Bu tanıma göre, yaşama hakkı başlıca iki öğeden oluşmaktadır: Bunlardan birincisi, insanın bedeni içinde her türlü dış korkudan uzak olarak yaşayabilmesi hakkıdır. Yaşama hakkı, öldürülmeme hakkını ifade eder. Öldürülmeme hakkı, devletin bir yandan yetki alanı içinde bulunan bireyleri öldürmeme, diğer yandan da diğer bireyler tarafından öldürülmelerini engelleme yükümlülüğü anlamına gelir. Yaşam hakkı klasik (birinci kuşak) insan hakları kapsamında bir haktır. Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir; hiç kimse bu haktan keyfi ya da hukuka aykırı olarak yoksun bırakılamaz, olağanüstü rejim gerekçesiyle bu hakka aykırı önlem alınamaz (İHEB m. 3, KSHS m. 6.1, BM ÇHS m. 37/a ile İHAS m. 2/1). Yaşama hakkının konusu, kişinin öldürülmemesi ve tehlike ve risklere karşı korunmasıdır. Yaşama hakkı, kişinin dört durumda korunmasını gerektirir. Bunlar; kişinin kendisine, üçüncü kişiye, topluma-devlete ve ideolojik nedenlerle yaşama hakkına saldırılara karşı korunmasıdır. AY m. 17/1 ve İHAS m. 2 yaşama hakkını güvenceye bağlamakta ölme hakkını ise garanti etmemektedir. Buna karşılık 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu (RG: 15.5.1987 19461) ve 663 sayılı Sağlık Alanında Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca hazırlanan Hasta Hakları Yönetmeliği (RG: 01.08.1998- 23420) Yönetmeliğinin 25’inci maddesinde tedaviyi reddetme ve durdurma hakkı düzenlenmiştir. Ancak bu hak sadece tıbbi tedavi ile ilgili olarak kullanılabilecektir. Ayrıca hasta tarafından bu hakkın kullanılmış olmasının, daha sonraki başvuruda hasta aleyhine değerlendirilemeyeceği de yönetmelikte özellikle belirtilmiştir. Hastaya ötenazi sonucunu doğurabilecek bir tedaviyi ret veya durdurma hakkı tanınmamıştır. Doğru cevap A'dır.

Kürtaj vb. yöntemlerle bir kadının gebeliğine son verilmesi de yaşama hakkına bir müdahale oluşturmaktadır. 24.05.1983 tarih ve 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun’un (RG: 27.05.1983-18059) 5. maddesine göre, gebeliğin onuncu haftası doluncaya kadar annenin sağlığı açısından tıbbi sakınca olmadığı takdirde istek üzerine rahim tahliye edilir. Gebelik süresi on haftadan fazla ise rahim ancak gebelik, annenin hayatını tehdit ettiği veya edeceği veya doğacak çocuk ile onu takip edecek nesiller için ağır maluliyete neden olacağı hallerde doğum ve kadın hastalıkları uzmanı ve ilgili daldan bir uzmanın objektif bulgulara dayanan gerekçeli raporları ile tahliye edilir. Doğru cevap E'dir.

Zalimane muamele, fiziksel veya ruhsal olarak ıstırap verici; insanlık dışı muamele, insanlık kişiliği ve duygusunu önemli derecede incitici; aşağılayıcı muamele ise, bir kimsenin namus, şöhret ve haysiyetine saldırı niteliği taşıyan her türlü davranışlardır. Mağdurları küçük düşürebilecek ve utandırabilecek şekilde kendilerinde korku, küçültülme, elem ve aşağılanma duygusu uyandıran veya mağduru kendi iradesine ve vicdanına aykırı bir şekilde hareket etmeye sürükleyen aşağılayıcı nitelikteki daha hafif muamelelerin ise “insan haysiyetiyle bağdaşmayan” muamele veya ceza olarak tanımlanması mümkündür. Burada “eziyet”ten faklı olarak, kişi üzerinde uygulanan muamele, fiziksel ya da ruhsal acıdan öte küçük düşürücü veya alçaltıcı bir etki oluşturmaktadır. İşkence 1984 tarihli İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık dışı ve Aşağılayıcı Muamele ve Cezaya Karşı BM Sözleşmesi’nde tanımlanmıştır. Buna göre işkence, “bir kimseye karşı, kendisinden itiraf almak veya üçüncü kişi hakkında bilgi edinmek, kendisinin veya üçüncü kişinin yaptığı veya yaptığından kuşkulanılan bir eylem nedeniyle cezalandırmak veya kendisini veya üçüncü kişiyi korkutmak veya zorlamak amacıyla veya ayrımcılığa dayanan her hangi bir sebeple, bir kamu görevlisi veya resmi sıfatla hareket eden bir başka kişi tarafından veya bu görevlinin veya kişinin teşviki veya rızası veya muvafakatiyle işlenen ve işlendiği kimseye fiziksel veya ruhsal olarak ağır acı veya ıstırap veren her hangi bir fiildir. Kanuni yaptırımlardan kaynaklanan veya yaptırımın doğasında bulunan veya bu yaptırımlarla rastlaşan acı veya ıstırap, işkence sayılmaz.” Uluslararası metinlerde, insanlık dışı veya zalimane muamele veya cezanın ne anlama geldiği ve bunların birbirinden ve işkenceden nasıl ayrılacağı açıklanmamaktadır. Bununla birlikte, bu üç muamele arasında bir nitelik farkından ziyade bir yoğunluk farkı bulunmaktadır. Diğer bir ifadeyle, işkence, insanlık dışı ve aşağılayıcı kavramlarını birbirinden ayıran unsur muamele sonucu çekilen acının derecesidir. Zalimane, aşağılayıcı ve insanlık dışı cezalar; suç teşkil eden fiille çok büyük orantısızlık teşkil eden cezalar ile insanlık onuruna yakışmayan, herhangi bir geçerli sosyal amaca hizmet etmeyen cezalardır. Suç teşkil eden fiil ile bu fiil için öngörülen ceza arasında büyük bir orantısızlığın bulunması, cezada aşırılığa kaçılması, zalimane ya da insanlık dışı ceza yasağının ihlalidir. Zorunlu ya da asgari mahkûmiyet, borcunu ödeyemeyenlerin hapse atılması, dayak, kişinin rızası olmaksızın kişinin bilimsel veya tıbbi deneylere tabu tutulması, zalimane ya da aşağılayıcı tür cezalardandır. Doğru cevap D'dir.

Maddi ve manevi varlığını geliştirebilmesi, toplum hayatı bakımından kendisi için hedeflediği yere ulaşabilmesi ve uygun gördüğü şekilde yaşayabilmesi için kişinin sadece ailesi, yakınları, arkadaşları ve kendisinin seçtiği çevrenin içinde yaşama ve hayatının başkaları tarafından bilinmemesini isteme hakkı kişinin özel hayat hakkını oluşturur. Özel hayatın gizliliği genellikle, kişinin üstünün, özel kâğıt ve eşyasının aranamaması ve bunlara el konulamaması, konutuna girilememesi ve özel haberleşmelerinin gizliliğine dokunulamaması gibi üç unsuru kapsar. . Kişiyi başkalarından ayırt etmenin ve bir aileye bağlılığın aracı olarak kişinin adı onun özel ve aile hayatına dahildir. Kişinin adı ve soyadı özellikle kimliğinin en önemli bir parçasını teşkil eder ve keyfi ve hukuka aykırı müdahalelere karşı koruma, adını seçme ve değiştirme hakkını genişletir. Kişi, kendisini zorlayan herhangi bir neden olmadıkça, geçmişinden, okuma, yeme ve içme alışkanlıklarından, geceyi nerede geçirdiğinden sorumlu tutulmaz. Hatta, bunların gizli kalması zorunluluğu olmadığı gibi, bunların kim veya kimler tarafından bilinmesine de kişi kendisi karar verir. Özel hayatın gizliliğinin esası, halkın değerlendirmelerine tabi değildir ve gizli kalması gerektiği şeklinde değerlendirilmesine de ihtiyacı yoktur. Özel hayatın devlet veya halk tarafından teftiş veya kontrol edilmesi, özel hayatın gizliliği hakkını ihlal eder. Hayasız, edebe aykırı veya müstehcen fotoğraf vb. malzemelerin yasalarla yasaklanması da özel hayatın gizliliği hakkını ihlal eder. Doğru cevap E'dir.

AY m. 22/1’de herkesin, haberleşme hürriyetine sahip olduğu ve haberleşmenin gizliliğinin esas olduğu belirtilmiş; AY m. 22/2’de de haberleşme hürriyetine, ancak milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebeplerinden biri veya birkaçına bağlı olarak usulüne göre verilmiş hâkim kararı ile ya da gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde yine bu sebeplere bağlı olarak kanunla yetkili kılınmış merciin yazılı emri ile müdahalede bulunulabileceği; kararın yetkili merci tarafından verilmesi hâlinde yirmidört saat içinde görevli hâkimin onayına sunulması ve hâkimin de kararını kırksekiz saat içinde açıklaması gerektiği; aksi hâlde verilen kararın kendiliğinden kalkacağı (m. 22/2) hükme bağlanmıştır. Maddenin son fıkrasında da istisnaların uygulanacağı kamu kurum ve kuruluşlarının kanunda belirtileceği öngörülmüştür. Örneğin, 13.12.2004 günlü, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 68. Maddesine göre, hükümlü tarafından gönderilen ve kendisine gelen mektup, faks ve telgraflar mektup okuma komisyonu bulunan kurumlarda bu komisyon, olmayanlarda kurumun en üst amirince denetlenir. kurumun asayiş ve güvenliğini tehlikeye düşüren, görevlileri hedef gösteren, terör ve çıkar amaçlı suç örgütü veya diğer suç örgütleri mensuplarının haberleşmelerine neden olan, kişi veya kuruluşları paniğe yöneltecek yalan ve yanlış bilgileri, tehdit ve hakareti içeren mektup, faks ve telgraflar hükümlüye verilmez ve hükümlü tarafından yazılmış ise gönderilmez Ancak, hükümlü tarafından resmî makamlara veya savunması için avukatına gönderilen mektup, faks ve telgrafları denetime tâbi değildir. TCK m. 132’de kişiler arasındaki haberleşmenin ihlâli suç olarak düzenlenmiş; bu gizliliğin ihlâlinin haberleşme içeriklerinin kaydı suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda daha fazla ceza verileceği, haberleşme içeriklerinin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi ile yapılan haberleşmelerin içeriğinin diğer tarafın rızası olmaksızın alenen ifşası da suç olarak düzenlenmiş ve kişiler arasındaki haberleşmelerin içeriğinin basın ve yayın yolu ile yayınlanması artırım nedeni olarak öngörülmüştür. Haberleşmenin gizliliğine müdahale teşkil edecek nitelikte olan telekomünikasyon yoluyla yapılan iletişimin denetlenmesi sadece, CMK m. 135/8’de sayılan suçlar bakımından ve sözkonusu suç dolayısıyla yapılan soruşturma ve kovuşturmada, suç işlendiğine ilişkin somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda, ağır ceza mahkemesi veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde cumhuriyet savcısının kararıyla şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişimin dinlenebileceği belirtilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Herkes adil yargılama hakkına sahiptir (KSHS m. 14/1; İHAS m. 6/1; AİHS m. 8; UCM Statüsü m. 64/2 ve 67/1). Ceza davalarında adil yargılama hakkı, suçsuzluk karinesi, makul sürede yargılanma hakkı, savunma hazırlama hakkı, kişinin kendisini bizzat ya da avukatı aracılığıyla savunma hakkı, tanık dinletme ve sorgulama hakkı ve geriye yürür ceza kanunlarından korunma hakkı gibi bir dizi hakla somutlaşır. Adil yargılama; silahların eşitliği, yargılamanın muhalifliği ve sür’atlilik ilkesine uyma gibi bir dizi şartı gerektirir. Silahların eşitliği ilkesi, her iki tarafın yargılama sırasında usul açısından eşit konuma sahip olmalarını sağlayacak tarzda muamele görmeleri ve davaya hazırlanırken eşit konumda bulunmaları anlamına gelir. “Silahların eşitliği” ilkesi, davanın tarafları arasında yargılama sırasında usul hükümleri yönünden eşit konumda bulunma, taraflardan birine dezavantaj diğerine avantaj sağlayacak kurallara yer vermeme esasını içermekte, diğer bir deyişle davanın tarafları arasında hakkaniyete uygun bir dengenin varlığını gerekli kılmaktadır. Bu ilke, savunmanın iddia makamıyla eşit bir şekilde davasını hazırlama ve sunmada makul fırsatlara sahip olmasını güvence altına almaktadır. Makul fırsatlar arasında, iddia makamı tarafından edinilen bilgilerin açıklanması, savunmayı hazırlamak için yeterli zaman ve kolaylıklara sahip olma hakkı, avukatın hukuki yardımından yararlanma hakkı, tanık dinletme ve sorgulama hakkı ile duruşmalarda hazır bulunma hakkı sayılabilir. Doğru cevap B'dir.

İfade hürriyeti, bir düşünce, inanç, kanaat, tutum veya duygunun barışçıl yoldan açığa vurulmasının veya dış dünyada ifade edilmesinin serbest olması şeklinde de ifade edilebilir. İfade hürriyeti, türü ne olursa olsun, sosyal, siyasi ve hukuki, ticari, sanatsal her türlü düşünceyi, söz, yazı ya da başka vasıtalarla başkalarına aktarabilme, anlatabilme, yayabilme ve onları kendi düşünce ve inançlarının doğruluğuna ikna edebilme, inandırabilme, tercihleri doğrultusunda tutum ve davranışlarda bulunabilmeyi kapsamaktadır. İfade hürriyeti, sadece olağan karşılanan, zararsız ya da önemsiz görülen bilgi ve düşüncelerin açıklanması açısından değil, ayrıca devlete ve toplumun belirli bir bölümüne aykırı gelen, onları rahatsız eden, rahatsız ve endişe verici düşüncelerin açıklanması açısından da geçerlidir. “Bilgi edinme hakkı” olarak da ifade edilen haber, bilgi ve belgelere ulaşabilme hakkı ve hürriyeti, ifade özgürlüğünün bir parçasıdır. Bilgi (edinme) özgürlüğü genellikle idarenin elinde olan bilgileri edinme hakkı olarak anlaşılmaktadır. Bilgi edinme hakkının temel bir insan hakkı olduğu ve üçüncü kuşak haklar arasında yer aldığı kabul edilmektedir.  Düşüncelerin açıklanabilmesi hürriyeti, kişiye öncelikle beğenmediği uygulamaları eleştirme, düşünce ve inançlarına uygun şekilde davranabilme ve doğru olduğuna inandığı düşünceleri başkalarına kabul ettirme imkânlarını vermektedir. Dolayısıyla, eleştiri ve bilgi verme sınırlarını aşıp, bir düşünceye taraftar kazanmayı ve bireylerin tutumları üzerinde kontrol kurmayı hedefleyen propaganda faaliyetleri de düşüncelerin açıklanması ve yayma hürriyeti içinde yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Din hürriyeti temel bir insan hakkıdır; özünde, tercihlerine göre inancını seçme ve açıklayabilme, inançlarının gerektirdiği ibadet, tören ve ayinleri yapabilme, öğretebilme ve yayabilme haklarını içerir. Din ve inanca dayalı ayrımcılık eğilimi, inanca dayalı azınlıklara farklı muamele, din ve vicdan hürriyeti ile bağdaşmaz. Bireylerin dini inanç ve kanaatlerini yaymak üzere başkalarına tebliğ ve telkinde bulunabilmesi dini inanç ve kanaatlerin açıklanması çerçevesinde din ve vicdan hürriyetinin kapsamındadır. Bireyler dini inançlarını tek başına veya toplu olarak alenen veya özel olarak ibadet, öğretme, uygulama ve ayin yoluyla açıklayabilir. Bu hak aynı zamanda başkalarını kendi inancı yönünde ikna hakkını da içerir. Bu sebeple devletin din hürriyetine olabildiğince dokunmaması ve hatta dini inançların uygulanmasını fiilen mümkün kılacak koşulları sağlaması gerekmektedir. Dini cemaat ve toplulukların ibadethane açmalarında, toplu yapılan ibadetlerde ibadete katılanların güvenliğinin sağlanmasında devletin pozitif bir yükümlülüğü bulunmaktadır. Herhangi bir dini inancın yayılması amacıyla yürütülen propaganda faaliyetlerinin yasaklanması ve/veya yaptırıma bağlanması din ve vicdan hürriyetine aykırıdır. Bu güvence tüm inanç sistemleri için geçerlidir. Din ve vicdan hürriyeti, kendi başına veya başkaları ile birlikte toplu olarak ve aleni veya gizli bir şekilde ibadet etme, gereklerine uyma, uygulama, öğretme yoluyla açığa vurma özgürlüğünü de içerir. Doğru cevap B'dir.

Toplantı, düşünceyi açıklama veya başkalarına ulaştırma ortak amacı için birden fazla kişinin, kapalı veya halka açık yerlerde bir araya gelmesidir. Herkes toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir (İHEB, m. 20/1; İHAS m. 11/1; AİHS m. 15; AfİHHŞ m. 11; 1982 AY m. 34/1). ‘Herkes’ kavramına gerçek kişiler yanında tüzel kişiler de girmektedir. İHAS m. 11/2 bu ilkeye bazı istisnalar getirmektedir. Sözleşmeye göre, “…bu hakların kullanılmasında silahlı kuvvetler, kolluk mensupları veya devletin idare mekanizmasında görevli olanlar hakkında meşru sınırlamalar…” konulabilir. Buna karşılık AY m. 34’te herhangi bir istisna hükmüne yer verilmemiştir. İHAS m. 11/1 asayişi ihlal etmeyen toplantıdan söz ettiğine göre, devletin asayişi sağlamak ve korumak için, toplantı düzenlemeyi bildirim yahut yer sınırlaması gibi bazı şekil şartlarına ve bu arada izin şartına bağlaması, İHAS m. 11’e aykırı değildir. Ancak, toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkının kullanılması konusunda 1982 Anayasası hakkın kullanımını önceden izin şartına bağlanmamış olmakla birlikte, 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nun 10. maddesi, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinin düzenlenmesi için gerekli görülen yetmişiki saat önceden bildirimde bulunulması şartını getirmiştir. Bu şart, hakkın amacına uygun olarak kullanılmasını engelleyici bir düzenleme olarak görülmektedir. Çünkü, toplantı ve gösterinin yapılmasıyla bildirimin verilmesi arasında belli bir sürenin geçmesi şartıyla amaçlanan husus kamu düzeninin korunması amacıyla gerekli tedbirlerin alınması olduğuna göre, teknik imkânlardaki gelişme karşısında, söz konusu amaçla öngörülen süre arasında uyumlu bir dengenin bulunduğundan söz edilemez. Doğru cevap E'dir.

Örgütlenme hürriyeti, siyasi, dini, ideolojik, ekonomik, iş, sosyal, sportif, kültürel ve mesleki menfaatlerini gerçekleştirmek amacıyla bir araya gelmek suretiyle bireylerin toplu olarak kullandıkları temel bir hürriyettir. Bireyler, belli bir alandaki menfaatlerini korumak amacıyla toplu bir şekilde hareket etmek üzere hukuki bir varlık (dernek, kulüp, sendika, birlik, parti vs.) kurmak suretiyle örgütlenme hürriyetini kullanabilecekleri gibi, kurulmuş bir dernek, sendika, vakıf, kulüp ya da partiye üye olmak suretiyle de kullanılabilirler. Dernek kurma hakkı ve hürriyetinin temeli iştirak etme hürriyetidir. Bu nedenle, örgütlenme hürriyeti bir bireysel haktır, grup hakkı değildir. Bu hakkın kullanılması amacıyla birkaç birey bir grup olarak bir araya gelebilir, fakat bu bireyler dernek kurma haklarını ortadan kaldıramazlar. Örgütlenme hürriyeti bir derneği kurma ve yaşatma hürriyetini de kapsar. Kişi bir derneğe üye olmaya zorlanamaz. Bireyin dernekten ayrılma hürriyeti de dernek kurma hürriyetinin ayrılmaz bir parçasıdır. Dernek kurma hakkı kanun tarafından, idarece tanınması şartına bağlanamaz. Benzer şekilde, kayıt şartının, sendika kurmak ve faaliyet göstermek için yetkililerden önceden izin almak gibi anlaşılması, örgütlenme (dernek) hürriyetini ihlal eder. Ancak, devletin, bir derneğin amaç ve faaliyetlerinin kanunlara uygun olup olmadığını denetleme hakkı bulunmaktadır. Dernek kurma hürriyeti ile mevcut derneğin amaç ve hedeflerini takip etme hürriyeti arasında fark vardır. Bunlardan ilki temel bir hakkı içerir, ikincisi ise içermez. Bu nedenle, dernek kurma hakkı, derneğin amaçlarının gerçekleştirilmesi garantisini de içermez. Dernek kurma hakkının kullanılması önceden izne tabi tutulamadığı gibi, kurulmuş derneğin amaçlarının da kanuna uygun olacağının tüzüğünde belirtilmesi, bu derneğin sürekli kanuna uygun hareket edeceği sonucunu doğurmaz. Dernek kurma hürriyeti, yalnızca AY m. 33’te belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar Anayasa’nın sözüne ve ruhuna, hakkın özüne, demokratik toplum düzeninin ve lâik cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı  olamaz (AY m. 13). AY m. 33’te dernek kurma hürriyeti ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hürriyetlerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Yaşam hakkı klasik (birinci kuşak) insan hakları kapsamında bir haktır. Herkes yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir; hiç kimse bu haktan keyfi ya da hukuka aykırı olarak yoksun bırakılamaz, olağanüstü rejim gerekçesiyle bu hakka aykırı önlem alınamaz.

Kürtaj vb. yöntemlerle bir kadının gebeliğine son verilmesi de yaşama hakkına bir müdahale oluşturmaktadır. 24.05.1983 tarih ve 2827 sayılı Nüfus Planlaması Hakkında Kanun’un (RG: 27.05.1983-18059) 5. maddesine göre, gebeliğin onuncu haftası doluncaya kadar annenin sağlığı açısından tıbbi sakınca olmadığı takdirde istek üzerine rahim tahliye edilir. Gebelik süresi on haftadan fazla ise rahim ancak gebelik, annenin hayatını tehdit ettiği veya edeceği veya doğacak çocuk ile onu takip edecek nesiller için ağır maluliyete neden olacağı hallerde doğum ve kadın hastalıkları uzmanı ve ilgili daldan bir uzmanın objektif bulgulara dayanan gerekçeli raporları ile tahliye edilir. Doğru cevap C'dir.

Yaşama hakkının sınırları, AY m. 17/2 ve İHAS m. 2/1,2’de gösterilmiştir. Anayasaya göre, herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir. Tıbbî zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbî deneylere tâbi tutulamaz. Kimseye işkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaşmayan bir cezaya veya muameleye tâbi tutulamaz.
Meşru müdafaa hâli, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın bastırılması, olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü dışındadır. Doğru cevap E'dir.

Herkes, yetkili mahkemece verilmiş cezaların ve güvenlik tedbirlerinin yerine getirilmesi amacıyla usulüne uygun olarak özgürlüğünden yoksun kılınabilir. “Mahkumiyet”, kanunla kurulan yetkili ve görevli bir mahkemede yapılan usulüne uygun yargılama sonucunda kişinin suçlu bulunması üzerine, hürriyetinden yoksun bırakılmasını gerektirecek bir ceza ve diğer tedbirlerin uygulanmasına karar verilmesini ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kamu sağlığının korunması veya suç eğilimine ortam teşkil eden durumların önlenmesi için, bulaşıcı hastalık yayabilecek bir kimsenin, bir akıl hastasının, bir alkoliğin, uyuşturucu madde bağımlısı bir kişinin veya bir serserinin, tedavi ya da eğitim amacıyla kanuna uygun olarak tutuklanmaları (İHAS m. 5/1-e; AY m. 19/2) mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Kişisel verilerin işlenmesinde başta özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri ile uyacakları usul ve esaslar, 24.03.2016 tarih ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile düzenlenmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yakalanabileceği veya suç delillerinin elde edilebileceği hususunda makûl şüphe varsa, şüphelinin veya sanığın üstü, eşyası, konutu, iş yeri veya ona ait diğer yerler aranabilir (CMK m. 116). Şüphelinin veya sanığın yakalanabilmesi veya suç delillerinin elde edilebilmesi amacıyla, diğer bir kişinin de üstü, eşyası, konutu, iş yeri veya ona ait diğer yerler aranabilir (CMK m. 117). Doğru cevap D'dir.

Düşünce (ifade) hürriyeti teorik olarak, düşüncelere ve bilgilere ulaşma, (haber alma, bilgi edinme) düşüncelerinden ötürü kınanmama (kanaat  hürriyeti) ve düşüncelerini açıklama, yayma ve başkalarına aşılama (ifade hürriyeti) gibi üç temel ögeden oluşur. Doğru cevap B'dir.

T.C. Anayasası Madde 34: Herkes, önceden izin almadan, silahsız ve saldırısız toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkına sahiptir. Doğru cevap D'dir.

Y m. 10/1’de yer alan “herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” hükmü, mutlak eşitliğin bir ifadesidir.