İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ

Partiler grup çıkarlarını birleştirir, tadil eder, birbirine uydurur, bütünleştirir. Böylece partizan grup menfaati arayışlarını evcilleştirir ve sisteme zarar verici olmaktan çıkartır. Diğer seçeneklerdeki işlevler, siyasi partilerin temel işlevleri arasında yer alır.

Demokrasi bir çoğulculuk rejimidir. Bu çoğulculuk elbette hem siyasi hem sosyolojik çoğulculuğu kapsar. Siyasi çoğulculuğun anlamı, siyasi çoğunluğun, çoğunluk olmasına dayanarak siyasi azınlıkları yok edemeyeceği veya onların mensuplarını temel siyasi hak ve özgürlüklerinden mahrum bırakamayacağıdır. Hiçbir siyasi çoğunluk o mevkiye ebediyen elde tutacağı bir yer olarak bakamaz. Siyasi çoğunluklar bir gün azınlık, azınlıklar bir gün çoğunluk olabilir.

Kadro partileri, yaygın bir toplumsal destek sağlama peşinde koşmayan, onun yerine, seçimlerde etkili olmak için, mahallî seçkinleri ve nüfuzlu kimseleri partiye kazandırmaya çalışan siyasi yapılardır. Bu partiler üye sayısını artırmaya çalışmaz. Etkili kişileri saflarında toplayıp seçim kazanmaya gayret eder. Buna paralel olarak yaygın parti örgütü kurmadığı gibi siyasi faaliyetlerini de seçim döneminde yoğunlaştırır. Kitle partileri birçok bakımdan kadro partilerinin tersi özelliklere sahiptir. Yaygın ve yoğun şekilde teşkilatlanır ve olabildiğince çok üye kaydetmeye çalışır. Faaliyetleri de buna paralel olarak geniş ve devamlıdır. Mümkün olduğunca geniş bir toplumsal tabana oturmaya çabalar.

Siyasi partileri yapıları bakımından kadro partileri ve kitle partileri olarak sınıflandıran kişi M. Duverger dir.

Bir partinin baskın ve güçlü olduğu, diğer partilerin hukuken ve fiilen serbest olsalar da iktidara gelme ihtimallerinin çok mümkün olmadığı sistem, hâkim parti sistemi olarak adlandırılır. D

Siyasi partilerin üç karakteristik özelliği vardır:

Çoğunluk sistemine göre temsilde adaleti daha fazla önemseyen nispî temsil sisteminde, milletvekilliklerinin aldıkları oya göre partilere dağıtılmasından sonra değerlendirilmemiş oyların olması ve bazı milletvekilliklerinin açıkta kalması kaçınılmazdır. Bunun çözülmesi için üç yöntem kullanılır: En büyük artık sistemi, en yüksek ortalama sistemi ve barajlı d’Hondt sistemi. En büyük ortalama sisteminde bütün partilerin ilk adımda kazandığı milletvekili sayısına bir sayı eklenir ve her bir partinin aldığı oy bu sayıya bölünür. Açıkta kalmış olan milletvekilliği bu şekilde ulaşılan en yüksek sayıyı bulan partiye yazılır. Aynı işlem açıkta kalan milletvekillikleri bitinceye kadar yenilenir ve her defasında bölme işlemi bir önceki aşamadaki sayıya “bir” eklemek suretiyle gerçekleştirilir.

Siyasal partiler yapıları açısından ikiye ayrılır: Kadro Partilerive Kitle Partileri. Fransız siyaset bilimcisi M. Duverger’e dayandırılan bu ayrıma göre, kadro partileri, yaygın bir toplumsal destek sağlama peşinde koşmayan, onun yerine, seçimlerde etkili olmak için, mahallî seçkinleri ve nüfuzlu kimseleri partiye kazandırmaya çalışan siyasi yapılardır. Kitle partileri birçok bakımdan kadro partilerinin tersi özelliklere sahiptir. Yaygın ve yoğun şekilde teşkilatlanır ve olabildiğince çok üye kaydetmeye çalışır. Faaliyetleri de buna paralel olarak geniş ve devamlıdır. Mümkün olduğunca geniş bir toplumsal tabana oturmaya çabalar.

Hukuk devletinde hukuk kuralları yasama, yürütme organları tarafından değil bağımsız ve tarafsız mahkemelerce uygulanmalıdır. Bu bağlamda kuvvetler ayrılığı ilkesi geçerli olmalıdır.

Bir ülkede hukuk devletinin var olabilmesi için, genel olarak hukukun özel olarak onun parçalarının (kanunlarının) şekille ve muhtevayla ilgili bazı özelliklere sahip bulunması gerekir. fiekille ilgili şartlar şunlardır: 1) Hukuk kuralları genel, soyut ve eşit olmalıdır. Bunun anlamı kuralların insanlar arasında dil, din, cinsiyet, renk, ırk, sosyo-ekonomik statü bakımından pozitif veya negatif ayrımcılık yapmaması, belli kişi ve grupları hedef almaması ve herkese eşit olarak uygulanmasıdır.2) Hukuk kuralları geriye yürümemelidir. Bir kural, bireyler için, varlık alanına girdiği andan sonra ve gelecek için yükümlülük ve mükellefiyetler yaratabilir. Geçmişi kapsamaz.3) Hukuk kuralları birey-birey ve birey-kamu organları ihtilaşarının çözümünde yasama veya yürütme tarafından değil, bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından uygulanmalıdır.