İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ

Bu tanımda sözü edilen kavram zarar ilkesi olarak adlandırılır.

Delegasyon modelinde seçilenler, seçmenler tarafından verilen açık talimatları yerine getirmek üzere yine seçmenler tarafından seçilen kimselerdir. Delegelerin kendi başlarına hareket etmeleri düşünülemez. Onlar ancak onları seçenlerin çizgisinde hareket edebilirler. Temsilcilerin seçicilere tam bağlılığını sağlamak için “geri çağırma” gibi yollar kullanılır. Bu sistemin amacı, politikacıların halka değil kendi menfaatlerine hizmet etme eğilimini frenlemesi ve sınırlamasıdır.

Çoğunluk yönetimi, eşitliğe ve adalete daha uygundur çünkü onu ortaya çıkaran sistemde herkes seçmen olarak eşittir ve iktidar daha çok insanın onayına dayanır. Ayrıca, çoğunluğun yönetme hakkı azınlığın yönetmesine göre daha fazla meşruluk taşır ve fiilen daha kolay gerçekleştirilir. Yönetme hakkına azınlığın sahip olması halinde, azınlığın yönetme işini icra etmesini engelleyecek ölçüde yaygın ve güçlü bir muhalefetle karşılaşması mukadderdir. Bunun sonucunda ortaya çıkacak olan şey, kaçınılmaz olarak kaostur. Kısaca demokrasi, bir azınlık değil bir çoğunluk (veya çoğunluk adına icra edilen) siyasi yönetim biçimidir.

Bu ilişki durumu sıfır toplamlı oyun olarak adlandırılır.

Partiler grup çıkarlarını birleştirir, tadil eder, birbirine uydurur, bütünleştirir. Böylece partizan grup menfaati arayışlarını evcilleştirir ve sisteme zarar verici olmaktan çıkartır. Diğer seçeneklerdeki işlevler, siyasi partilerin temel işlevleri arasında yer alır.

Kadro partileri, yaygın bir toplumsal destek sağlama peşinde koşmayan, onun yerine, seçimlerde etkili olmak için, mahallî seçkinleri ve nüfuzlu kimseleri partiye kazandırmaya çalışan siyasi yapılardır. Bu partiler üye sayısını artırmaya çalışmaz. Etkili kişileri saflarında toplayıp seçim kazanmaya gayret eder. Buna paralel olarak yaygın parti örgütü kurmadığı gibi siyasi faaliyetlerini de seçim döneminde yoğunlaştırır. Kitle partileri birçok bakımdan kadro partilerinin tersi özelliklere sahiptir. Yaygın ve yoğun şekilde teşkilatlanır ve olabildiğince çok üye kaydetmeye çalışır. Faaliyetleri de buna paralel olarak geniş ve devamlıdır. Mümkün olduğunca geniş bir toplumsal tabana oturmaya çabalar.

Bu sınıflandırmayı M. Duverger yapmıştır.

Bu sistem, hâkim parti sistemi olarak adlandırılır.

Çoğunluk sistemine göre temsilde adaleti daha fazla önemseyen nispî temsil sisteminde, milletvekilliklerinin aldıkları oya göre partilere dağıtılmasından sonra değerlendirilmemiş oyların olması ve bazı milletvekilliklerinin açıkta kalması kaçınılmazdır. Bunun çözülmesi için üç yöntem kullanılır: En büyük artık sistemi, en yüksek ortalama sistemi ve barajlı d’Hondt sistemi. En büyük ortalama sisteminde bütün partilerin ilk adımda kazandığı milletvekili sayısına bir sayı eklenir ve her bir partinin aldığı oy bu sayıya bölünür. Açıkta kalmış olan milletvekilliği bu şekilde ulaşılan en yüksek sayıyı bulan partiye yazılır. Aynı işlem açıkta kalan milletvekillikleri bitinceye kadar yenilenir ve her defasında bölme işlemi bir önceki aşamadaki sayıya “bir” eklemek suretiyle gerçekleştirilir

Hukuk devletinde hukuk kuralları yasama, yürütme organları tarafından değil bağımsız ve tarafsız mahkemelerce uygulanmalıdır. Bu bağlamda kuvvetler ayrılığı ilkesi geçerli olmalıdır.

Egemenlik modern siyasi teorideki anlamını büyük ölçüde Fransız filozofu Jean Bodin ile almaya başladı. Bodin, bölünmez, devredilmez, tek bir egemenliğin bulunduğunu öne sürdü. Bu egemenlik devlete ait olmalıydı.

Negatif kelimesinin ima ettiği, bireyin özgürlüğünü engelleme gücü olanların bunu yapmaması, hareketsiz kalmasıdır. Özgürlük ancak bu şekilde doğar ve yaşar.

Özgürlük her tartışıldığında gündeme gelen bir konu özgürlüğün sınırlarının olmasının gerekip gerekmediği ve olacaksa ne olacağıdır. şüphesiz, özgürlüğün sınırsız olması düşünülemez. Ancak bu, özgürlüğün gelişigüzel sınırlanması durumunda da yaşayabileceği anlamına gelmez. Bu yüzden, özgürlüğün nasıl sınırlanabileceğiyle ilgili ahlaki-felsefi bir ilkeye ihtiyaç duyulur. Böyle bir ilke geliştirilmiştir. Bu ilkeye zarar ilkesi adı verilir.

Liberal demokrasinin siyasi gücü dağıtma ve sınırlama araçları yatay ve dikey kuvvetler ayrılığı  ve hukuk devletidir. Yatay kuvvetler ayrılığı devletin üç temel gücü olan yasama, yürütme ve yargının aynı ellerde (organlarda) toplanmaması, ayrı organlar tarafından kullanılmasıdır. Bu üç gücü tek başına elinde toplayan organın diktatörleşmesi kaçınılmazdır.

Antik Yunan demokrasisinde temsil diye bir kurum, en azından bugünkü anlamıyla, yoktu. Çünkü doğrudan demokrasi uygulanmaktaydı. Bu modelde nüfusun ancak % 10’una tekabül eden 20 yaş üstü erkek vatandaşlar (ki sayılarının 3-4 bini aşması zayıf bir ihtimaldi) her kamusal konuda bizzat bir araya gelerek müzakere eder ve bir kararın alınmasına katılırdı.

Delege modelinde seçilenler seçmenler tarafından verilen açık talimatları yerine getirmek üzere yine seçmenler tarafından seçilen kimselerdir. Delegelerin kendi başlarına hareket etmeleri düşünülemez. Onlar ancak onları seçenlerin çizgisinde hareket edebilirler. Temsilcilerin seçicilere tam bağlılığını sağlamak için “geri çağırma”gibi yollar kullanılır. Delege sisteminin erdemi, politikacıların halka değil kendi menfaatlerine hizmet etme eğilimini frenlemesi ve sınırlamasıdır.

Demokrasi bir çoğulculuk rejimidir. Bu çoğulculuk elbette hem siyasi hem sosyolojik çoğulculuğu kapsar. Siyasi çoğulculuğun anlamı, siyasi çoğunluğun, çoğunluk olmasına dayanarak siyasi azınlıkları yok edemeyeceği veya onların mensuplarını temel siyasi hak ve özgürlüklerinden mahrum bırakamayacağıdır. Hiçbir siyasi çoğunluk o mevkiye ebediyen elde tutacağı bir yer olarak bakamaz. Siyasi çoğunluklar bir gün azınlık, azınlıklar bir gün çoğunluk olabilir.

Siyasi partilerin üç karakteristik özelliği vardır:
1. Siyasi karar oluşturma gücünü tek başına veya bir koalisyonla ele geçirme doğrultusunda bilinçli bir hedef tercihi
2. Bu amaç doğrultusunda seçimler yoluyla halk desteği arayışı
Daimî bir örgüt yapısı.

Siyasal partiler yapıları açısından ikiye ayrılır: Kadro Partileri ve Kitle Partileri. Fransız siyaset bilimcisi M. Duverger’e dayandırılan bu ayrıma göre, kadro partileri, yaygın bir toplumsal destek sağlama peşinde koşmayan, onun yerine, seçimlerde etkili olmak için, mahallî seçkinleri ve nüfuzlu kimseleri partiye kazandırmaya çalışan siyasi yapılardır. Kitle partileri birçok bakımdan kadro partilerinin tersi özelliklere sahiptir. Yaygın ve yoğun şekilde teşkilatlanır ve olabildiğince çok üye kaydetmeye çalışır. Faaliyetleri de buna paralel olarak geniş ve devamlıdır. Mümkün olduğunca geniş bir toplumsal tabana oturmaya çabalar.

Bir ülkede hukuk devletinin var olabilmesi için, genel olarak hukukun özel olarak onun parçalarının (kanunlarının) şekille ve muhtevayla ilgili bazı özelliklere sahip bulunması gerekir. fiekille ilgili şartlar şunlardır:
1) Hukuk kuralları genel, soyut ve eşit olmalıdır. Bunun anlamı kuralların insanlar arasında dil, din, cinsiyet, renk, ırk, sosyo-ekonomik statü bakımından pozitif veya negatif ayrımcılık yapmaması, belli kişi ve grupları hedef almaması ve herkese eşit olarak uygulanmasıdır.
2) Hukuk kuralları geriye yürümemelidir. Bir kural, bireyler için, varlık alanına girdiği andan sonra ve gelecek için yükümlülük ve mükellefiyetler yaratabilir. Geçmişi kapsamaz.
3) Hukuk kuralları birey-birey ve birey-kamu organları ihtilaşarının çözümünde yasama veya yürütme tarafından değil, bağımsız ve tarafsız mahkemeler tarafından uygulanmalıdır.