İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ

Tanınmış Ses Sanatçısı Muazzez Ersoy 2006 yılından bu yana BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin Türkiye’deki iyi niyet elçisidir.

Mülteci sorununun özünde bir devletin kendi halkına yönelik şiddet ve insan hakları ihlalleri politikası vardır. Kamu otoritesinin çökerek şiddetin egemen olduğu veya temel insan haklarının kamu otoritelerince sistematik ve kitlesel olarak ihlal edildiği durumlarda mülteci sorunu ortaya çıkar. Bu noktadan sonra da bölgesel devletler ve uluslararası örgütler ‘barış ve güvenliğin’ tehdit edildiği gerekçesiyle ‘müdahaleci’ yönelişler geliştirirler. Böylece insan hakları ihlali olarak başlayan bir süreç uluslararası bir güvenlik meselesine dönüşür.

Ortada, insan haklarının küresel bir hareket olmasını gerektirecek bir ‘ihlaller’ yığını vardır. Bu sebeple de insan hakları küresel bir harekettir. Dolayısıyla, doğru cevap D’dir.

İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası hukuk alanında atılan adımlar ve insan hakları sözleşmeleri insan haklarına uluslararası bir nitelik, içerik ve meşruiyet kazandırmıştır. Dolayısıyla, doğru cevap C’dir.

Devlet, temel hak ve özgürlükleri tehdit etme potansiyeli en yüksek örgütlü güçtür. Devletlerin, insan haklarını uluslararası güvencelere bağlayan rolünü inkar etmek mümkün değildir. Dolayısıyla, doğru cevap A’dır.

İfade özgürlüğü, Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan haklardan bir tanesidir. Dolayısıyla, doğru cevap E’dir.

1957 tarihli Roma anlaşması genel olarak insan haklarından söz etmek yerine ekonomik entegrasyonun unsurları olarak değerlendirilen seyahat serbestisi, kadın-erkek eşitliği, teşebbüs özgürlüğü ve ayrımcılığın yasak olması gibi ilkelere değinmiştir. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir

"Amsterdam Anlaşması, üyelik şartlarını anayasal ilkeler haline getirmiş; ‘Üye devletlerin ortak değerleri olan özgürlük, demokrasi, insan haklarına saygı ve hukuk devleti’ ilkelerine saygı gösteren Avrupa devletlerinin üye olabileceği hükmü getirmiştir." Dolayısıyla, doğru cevap C'dir.

Kuzey Atlantik Anlaşma Örgütü (NATO) sivil toplum kuruluşları arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir

Hedef ülkede ekonomik kriz, işsizlik ve sosyal eşitsizlik gibi sonuçlar yaratma potansiyeli olan insan hakları aracı ticari yaptırımlardır. Dolayısıyla, dığru cevap E’dir

Bir devletin veya devletler koalisyonunun bir başka devlete yönelik kitlesel insan hakları ihlallerini durdurmak için askeri müdahalede bulunması ya da bulunmakla tehdit etmesine insani müdahale adı verilir. Dolayısıyla, doğru cevap A’dır.

1994 yılında Ruanda’da gerçeleşen ve uluslararası barış ve güvenliği tehdit ettiği düşünülen insani kriz için askeri müdahale onayı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından verilmiştir. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir.

Karışmazlık ilkesi, devletin iç ve dış ilişkilerinin ayrıştırabileceğiz varsayımına dayanır; devletin mutlak 'egemen' olduğu bir 'iç alan' vardır ve diğer devletler bu alan üzerinde hiçbir meşru söz söyleme hakkına sahip olamazlar.

İnsan haklarının uluslararasılaşması sürecinde 10 Aralık 1948 tarihinde BM Genel Kurulu’nda kabul edilen insan Hakları Evrensel Beyannamesi bir başka dönüm noktasıdır. Temel sivil ve siyasal haklar ile ekonomik ve sosyal hakların teker teker belirtildiği Evrensel Beyanname hukuken bağlayıcı olmamakla birlikte insan hakları konusunda evrensel bir uzlaşıyı yansıtması ve daha sonraki sözleşme ve düzenlemelere ilham kaynağı olması bakımından önem taşır. Evrensel Beyanname BM Genel Kurulu’nda aleyhte hiçbir oy olmamak üzere oy birliğiyle kabul edilmiştir. Ancak oylamaya katılmayan 8 ülke vardır. Bunlar; Güney Afrika, Suudi Arabistan, Sovyetler Birliği ile Sovyet blokunda yer alan Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’dır.

Uluslararası Ceza Mahkemeleri, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım suçları ve saldırıları suçlarına bakan uluslararası daimi bir mahkemedir.

1993 yılında Viyana’da toplanan BM İnsan Hakları Konferansına müzakereci olarak katılan insan hakları örgütlerinin sayısı 841’dir. Bunlar arasında Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), İnsan Hakları İzleme Örgütü, Helsinki Yurttaşlar Komitesi, Uluslararası Hukukçular Komisyonu, Sınır Tanımayan Doktorlar Örgütü gibi tanınmış ve etkili STK’yı sayabiliriz.

Güvenlik endişelerinin ve ekonomik çıkar arayışlarının diğer hedefler yanında öncelikli bir yere sahip olduğu görüşüne karşılıklı olarak, aslında bu iki dış politika hedefi ile insan haklarının gerçekleşmesi arasında bir uyuşma ve hatta karşılıklı bağımlılık ilişkisi olduğu iddia edilebilir.

Sessiz diplomasi, diplomasinin geleneksel tarzını korumanın gereğine inanan Kissinger gibi realist diplomatlar ve politikacılar tarafından tercih edilir; hatta ekonomik, politik ve savunma ilişkilerini zedelemeden ve tehlikeye atmadan dış politikada insan hakları kaygılarını takip etmenin tek yolunun sessiz diplomasi olduğunu söyleyenler vardır.

İnsan hakları, dış politika yapımının bir konusu olarak benimsendiğinde, bu politikayı yürütecek bazı araçların mevcut olduğu görülür. Bunlar, sessiz diplomasiden açık diplomasiye, dış yardımların kesilmesinden ticari yaptırımların uygulanmasına ve hatta insani müdahaleye kadar uzanan bir dizi siyasal araçlarıdır.

Temel hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması anlamında bireysel güvenlik ile ulusal güvenlik ve de ‘uluslararası güvenlik arasında pozitif bir ilişki bulunur.